?алыптастырушы ба?алау тапсырмалары.Т?рлер арасында?ы ?арым- ?атынас формалары.

?рбір ?арым-?атынас т?ріні? мысалдарын келтіре алады;
?рбір ?арым-?атынас т?ріні? м?нісін аны?тайды;
Т?рлер арасында?ы ?арым-?атынасты? негізгі т?рлерін біледі;

?рбір ?арым-?атынас т?рлерін бір-бірінен ажырата біледі.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?алыптастырушы ба?алау тапсырмалары.Т?рлер арасында?ы ?арым- ?атынас формалары. »

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы

9 сынып Түрлер арасындағы қарым- қатынас түрлері

Тапсырма: Түрлер арасындағы қарым қатынас типтері бойынша кестені толықтырыңыз.

Жетістік критерийлері
Егер төмендегі жетістік критерийлерін орындаса, оқушы оқу мақсатына жетеді
Әрбір қарым-қатынас түрінің мысалдарын келтіре алады; Әрбір қарым-қатынас түрінің мәнісін анықтайды; Түрлер арасындағы қарым-қатынастың негізгі түрлерін біледі; Әрбір қарым-қатынас түрлерін бір-бірінен ажырата біледі.
Қарым-қатынас	Түрлер үшін маңызы	Қарым-қатынас сипаты	Мысалдар
Бәсекелестік		Қоршаған ортаның бірдей жағдайлары үшін түрлер арасындағы немесе бір түр дараларының арасындағы күрес
Жыртқыштық			Өрмекші және шыбын; қасқыр мен қояндар қасқыр мен кеміруші
Паразитизм	+ -
Мутуализм (симбиоз) немесе кооперация		Қоректік, кеңістіктік және басқа қарым-қатынасқа негізделген өзара пайдалы қарым-қатынас түрі.
Комменсализм немесе арамтамақтық	+ 0		Жабысқақ балықтарға азық беріп және қорғаныш болатын акулалар; құстар мен кемірушілердің індерінен бунақденелілердің көптеген түрлері өздеріне азық және қорғаныс табады.
Аменсализм	0 -
Нейтрализм		Түрлі ағзалардың экологиялық қуыстары(орындары) басқаша болып, өзара қарым-қатынасқа түспейді.

Бағасы: ....................................................................................................................................................................

Комментарий..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Жауабы:

ТІРІ АҒЗАЛАР АРАСЫНДАҒЫ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ТҮРЛЕРІ

Қарым-қатынас	Түрлер үшін маңызы	Қарым-қатынас сипаты	Мысалдары
Бәсекеестік	- -	Қоршаған ортаның бірдей жағдайлары үшін түрлер арасындағы немесе бір түр дараларының арасындағы күрес	Өсімдіктер өзара жарық, ылғал және т.б. жағдайдар үшін бәсекелеседі; орманның жыртқыш құстары мен аңдары азық үшін(кемірушілер) бәсекелеседі.
Жыртқыштық	+ -	Бір ағза(жыртқыш) басқа ағзаны(жемтік) азық етеді. Егер ағзалар бір түрдікі болса, онда каннибализм болып табылады.	Омыртқасыз жануарлардан: инелік және өрмекшілер шыбындарды, көбелектерді және масаларды жейді; омыртқалы жануарлардан қасқырлар мен түлкілер қояндар мен кемірушілерді қорек етеді.
Паразитизм	+ -	Бір ағза (паразит) басқа ағзаны (иесін) қорек және мекен ортасы ретінде пайдаланады.	Лямблия, трипаносомалар, безгек плазмодийі омыртқалылардың және адамның ішегінде, қанында паразиттік тіршілік етеді; тайтұяқ ағаштарда паразиттік тірлілік етеді; қастауыш пен қаракүйе астық тұқымдастарында паразиттік тіршілік етеді.
Мутуализм (симбиоз) немесе кооперация	+ +	Қоректік, кеңістіктік және басқа қарым-қатынасқа негізделген өзара пайдалы қарым-қатынас түрі.	Талшықты (жгутиконосцы) қарнында тіршілік етіп, жасунықты (клетчатка) қорытатын термиттер; мүйізтұмсық және терісінен паразиттерді шұқып жейтін құстар(воловьи птицы); актиния және тақуа шаян.
Комменсализм немесе арамтамақтық	+ 0	Қарым-қатынастан бір ағза пайда табады, ал екінші ағза үшін қарым-қатынас әсері бейтарап болады.	Жабысқақ балықтарға азық беріп және қорғаныш болатын акулалар; құстар мен кемірушілердің індерінен бунақденелілердің көптеген түрлері өздеріне азық және қорғаныс табады.
Аменсализм	0 -	Бір ағзаның тіршілік әрекеті басқа ағзаның дамуын бәсеңдетеді.	Аралас орманда өсетін шыршалар қайыңдар мен басқа да жапырақты өсімдіктерге көлеңкесін түсіреді, бірақ олардың тіршілігі жапырақты өсімдіктерге мүлдем тәуелді емес; пеницилл саңырауқұлағы бактериялардың өсуін тежейтін антибиотик бөледі.
Нейтрализм	0 0	Түрлі ағзалардың экологиялық қуыстары(орындары) басқаша болып, өзара қарым-қатынасқа түспейді.	Африка саваннналарындағы антилопалар түрлі ярустағы өсімдіктермен қоректенеді. Жирафтәрізді антилопа ағаштардың жапырақтарымен, Гну антилопасы- бұталардың жапырақтарымен, Куду антилопасы шөптесін өсімдіктермен қоректенеді.