Тіршілік ?шін к?рес презентация

Сабақтың мақсаты

Тіршілік үшін күрес – эволюцияның қозғаушы күші екенін дәлелдеу.

Биология пәніне қызығушылығын арттыру,қосымша әдебиеттермен жұмыс істеуге дағдыландыру.

• Саба қ түрі: аралас сабақ
• Әдістері: топтық,жұппен жұмыс,сұрақ-жауап
• Көрнекілігі: интерактивті тақта

Лездік сұрақтар: 1.Ұрпақ қалдыра алатын,орта жағдайына жақсы бейімделген даралардың тірі қалуы...

2.Өсімдіктер мен жануарларды қажетті белгілеріне қарай сұрыптап алу...

3.Үй үйректерінің арғы тегі...

4.Үлкен жемсаулы кептер...

5.Белгілердің ажырауы...

6.Тұқым қуаламайтын өзгергіштік...

7.Дарвин саяхатқа шыққан кеме...

8.Ғылымға жүйелік топтарды енгізген ғалым...

• Түр дегеніміз не?
• Түр критерийлерін ата.
• Түртүзілу қалай жүреді?
• Биохимиялық және экологиялық

критерилердің айырмашылығы не?

• Генетикалық және морфологиялық

критерилерді сипатта.

• 1 .хромасомалардың саны мен құрылысы жағынан түрлердің айырмашылығы қандай критериге жатады
• А.морфологиялық
• В.физиологиялық
• С.генетикалық
• Д.экологиялық
• 2.төменде аталғандардың қайсысы морфологиялық критерийге жатады
• А.хромосомалардың бірдей жиынтығы
• В.бір түрге жатаын даралардың ішкі және сыртқы құрылысының ұқсастығы
• С.бір түрге жататын даралардың тіршілік процестерінің ұқсастығы
• Д.түр тіршілік ететінареалдардың ұқсастығы
• 3.Тіршілік үшін түраралық күрес қалай айқындалады
• А. Әр түрге жататын даралар арасындағы бәсекелестік
• В. Бір түрге жататын даралар арасындағы бәсекелестік
• С. Бейорганикалық табиғаттың қолайсыз жағдайларына қарсы іс-әрекеті
• Д.белгі салу жүйесі арқылы тіршілік аймағын шектеу

• 4.Табиғатта әр түрдің таралатын және тіршілік ететін нақты аймағы болады бұл бөліну қандай критериге жатады
• А.морфологиялық
• В.физиологиялық
• С.генетикалық
• Д.географиялық
• 5.даралардың тіршілік әрекетіндегі және көбею мүмкіндігіндегі ұқсастығы қандай критерилерге жатады
• А.морфологиялық
• В.физиологиялық
• С.географиялық
• Д.экологиялық
• 6.келтірілген атаулардың ішінен эволюция бірлігін көрсет
• А.популяция
• В.организм
• С.түр
• Д.дара

Жаңа сабақ

Тіршілік үшін күрестің пайда болу себебі не?

Егер де тышқандар еш кедергісіз көбейетін болса, 7 жылдан соң, бүкіл жер шарын басып алар еді.

Жатаған бидайық – тұқым және тамыр арқылы тез көбейетін өсімдік. Бір гүлшоғыры 10 000 ға дейін тұқым себеді.

Шыбындар сәуір айынан бастап 100 ден 150 жұмыртқаға дейін салады, ешқандай кедергісіз көбейсе, бір шыбын қыркүйек айына дейін 5 598 720 млн. жұмыртқа салар еді.

– бұл организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен көптүрлі қарым – қатынасы.

Бір түрге жататын даралардың арасындағы

• Қорек
• Орын
• Жарық
• Ылғал
• Жыныстық серік
• Аумақ үшін күрес.

• Жыртқыштық
• Паразиттік
• Бәсекелестік жағдайда өтетін бір түр мен екінші түр арасында өтетін күрес.

Түраралық күрес

«жыртқыш

жемтік»

«паразит-иесі»

«өсімдік- шөпқоректі жануар »

сілеусін

түлкі

қасқыр

Орта

жағдайына

жақсы

бейімделген

дарақтар

тіршілік

етеді

Түрішілік

күрес

күштірек

өтеді,

ал қалған

форма

оны

күшейтеді

Қолайсыз

белгілері

бар

дарақтардың

бір бөлігі

бәрібір

сақталып,

аз ұрпақ

қалдырады

Тіршілік

үшін

күрес

табиғи

сұрып-

талуға

жеткізеді

1.Табиғи сұрыпталу –

белгілі бір ортаға организмдердің

тіршілігін сақтап қалуы.

1 .   Жануарлар арасындағы мекенжай үшін талас.

2. Тірі ағзалардың өлі табиғатпен күрес түрі.

3.Жыртқыш пен құрбандық арасындағы күрес түрі.

4. Тірі ағзалардың өлі табиғатпен күрес түрі.

5 . Құстардың ұя салатын орны үшін таласуы.

• 1. Тундрада барлы қ ағаштар ергежейлі
• 2.Қарлығаш ұясына жылан өрмелеп шығып барады.
• 4Шағалалар топ болып тіршілік етеді.
• 5.Қалың өскен шөп ұзарып өседі.

1

Тіршілік үшін күрестің қай формасы?

3

2

Бәсекелес ағзалардың

мысалдары

Түрішілік күрес

Тура

• Қоян/қасқыр
• Қасқар/қасқыр- аналығы үшін
• Қасқар /түлкі
• Қоян/үйқоян
• Қайың/қайың
• Қайың/қарағай
• Қасқар/бұғы
• Қоян/сел(тасқ)
• Түлкі/қалың қар
• Қайың/орман өрті

Түраралық күрес

Жанама

Жақын туыстас түрлер арасында

Жыртқыштық/ құрбандық

Абиоздық факторлармен

Үйге тапсырма

Өсімдіктерде болатын түрішілік жанама күрес

Өсімдіктерде болатын түраралық күрес

1.

2.

3.

4.

1.

2.

3.

4.

§ 18-19

Биология пәні мұғалімі:Қожамсейтова Айнагул Ахатовна