Тірек - ?имыл ж?йесі презентация

Ақмола облысы

Шортанды ауданы

Төңкеріс негізгі мектебі

Биология мұғалімі

Булекбаева Анар Зейнолдақызы

Тірек – қимыл жүйесі

Мақсаты: Білімді,адамгершілігі мол, жан - жақты тұлга тәрбиелеу.

Оқушылардың пәнге деген қызығу-шылығын әр түрлі әдіс - тәсілдерді қолдана отырып, арттыру.

• Адамның әрбір жасуша ядросында 46 хормосома бар?
• Шығу тегі, құрылысы ұқсас атқаратын қызметі әр түрлі жасуша жиынтығы ұлпа деп аталады?
• Рефлекс 3ге бөлінеді.
• Жұлынның диаметрі 1 см?
• Ересек адамның миының орташа салмағы 1300-1400 гр?
• Ми 5 бөліктен турады?
• Көру анализаторлары арқылы қоршаған ортаның 90пайыз ақпаратын қабылдаймыз?
• Есту анализаторлары сыртқы, ортанғы, аралық ішкі құлақтан тұрады?
• Адамда 36 тіс болады?
• Тері сезім мүшесіне жатады?
• Тілдің ұшы таттіні сезеді?
• Адам нәсілдері үшке бөлінеді?
• Адамның жүрегі екі құлақша, бір қарыншадан тұрады?

Тірек-қимыл жүйесіне қаңқа мен бұлшық-еттер жатады. Бір-бірімен дәнекер ұлпалар (шеміршек пен сүйек) арқылы байланысқан сүйектер қаңқа түзеді. Қаңқа ағзаның тірегі, ал оның бұлшықеттері қимыл-қозғалысты қамтамасыз етеді.

Адам ағзасында 260ға жуық сүйек бар. Ал жаңа туылған сәбиде 350 сүйек болады.

Сүйектің құрамы Сүйектің құрамында 50% су, 12,5% нәруыз тектес органикалық зат оссеин (жұмсақ, серпінді органикалық зат) 21,8% минералды заттар (кальций фосфаты), 15,7% май болады. Оссеин заты сүйекке серпінді, иілгіштік қасиет береді .

Қимыл-

қозғалыс

Тірек

болады

Қан түзілу

(сүйек кемігі)

Энергетикалық

(хим – механ)

Пішін беріп,

Пішінің сақтайды

Тірек – қимыл

жүйесінің маңызы

Қорғаныштық

(Ми-бассүйек)

Зат алмасу

(Са, Р)

Бас қаңқасы

Бас сүйек

Ми сауыты

Бет бөлімі

Жұп сүйектер: самай, төбе

Бет бөлімі: Үстіңгі және астыңғы жақ сүйектері

Тақ сүйектер: маңдай, шүйде

Омыртқа жотасы (33-34 омыртқадан тұрады)

Мойын бөлімі

(7 омыртқа)

Арқа бөлімі

(12 омыртқа)

Бел бөлімі

(5 омыртқа)

Сегізкөз бөлімі (5)

Құйымшақ бөлімі (4-5)

Артық болмас білгенің

Сколиоз - омыртқаның бүйір жаққа қисаюы.

Лордоз - омыртқаның алға қисаюы.

Кифоз - омыртқаның артқа қисаюы.

1–мықын;

2–шат;

3–шонданай;

4– сегізкөз

Иық белдеуі және қол сүйектері:

1 – бұғана; 2 – жауырын;

3 – тоқпан жілік;

4 – шынтақ сүйек;

5 – кәрі жілік;

6 – білезік сүйектері;

7 – алақан сүйектері;

8 – саусақ сүйектері

Аяқ сүйектері

1–жамбас сүйегі;

2–ортан жілік;

3–асықты жілік;

4–шыбық (садақ) сүйек;

5–өкше сүйек;

6–толарсақ сүйектері;

7–табан сүйектері;

8–башпай сүйектері

Сүйек пішіні мен мөлшері

Ұзын сүйектер

(түтікті сүйектер)

Жалпақ сүйектер

Қысқа сүйектер

қозғалмайтын

Жартылай

қозғалатын

қозғалатын

Жеке жұмыс: семантикалық карта («+» , «-» белгісін қою арқылы)

Сүйектер

Бассүйек

Жамбас

Қол қаңқасы

Тоқпан жілік

Аяқ қаңқасы

Самай

Бұғана

Ортан жілік

Шүйде

Шыбық сүйек

Жауырын

Толарсақ

1.Мойын омыртқасы нешеу? Жеті

2.Қолбасы сүйегі қалай аталады? Білезік

3.Пішіні үшбұрышты,үш қырлы жалпақ сүйек? Жауырын

4.Омыртқа жотасының 5-бөлімі? Сегізкөз

5.Денені ұстап тұрады? Сүйектер

6.Қаңқаға нелер бекінеді? Бұлшықеттер

7.Бір-бірімен тұтасып, қозғалмайтындай болып байланысқан сүйектер? Қимылсыз

8.Аяқ-қол сүйектерінің байланысы? Қозғалмалы

9.Сүйектердің байланыс түрі? Қосылу

10.Аяқ сүйектеріне жатады? Толарсақ

§ 23-25