Селекция ж?не биотехнология

Сабақ тақырыбы:

Селекция және биотехнология

Селекция ғылымының міндеттері:

• Өсімдік іріктемелері мен жануар қолтұқымдарының өнімін жоғарлату
• Алынған өнімнің сапасын жақсарту
• Ауру түрлері мен зиянкестерге қарсы тұру
• Экологиялық үйлесімділікті белгілеу
• Механикалық және өнеркәсіптік өсіру мен таратуға жарамдылығы

Селекция – адамның іс-әрекетімен

жүретін эволюция

Н.И.Вавилов

Селекция теориясы

Ч.Дарвиннің эволюциялық

теориясына байланысты

тез дами бастады.

1. Жерорта теңіз орталығы: (спаржа, маслины, орамжапырақ, пияз, жоңыщқа, көкнәр, қызылша, сәбіз)

2. Алдыңғы Азиялық орталық: (инжир, миндаль, жүзім, анар, қауын, раушангүл)

3. Оңтүстік-батыс Азиялық (жаңғақ, өрік, асбұршақ, алмұрт, сарымсақ, жұмсақ бидай)

4. Индо-Малайский (цитрусовые, хлебное дерево, огурец, манго, черный перец, кокосовая пальма, банан, баклажан)

5. Шығыс-Азия орталығы (тары, шалқан, шие, алма, қара өрік, соя, хурма)

6. Орталық-америкалық (асқабақ, үрмебұршақ, какао, авокадо, жүгері, батат, мақта)

7. Оңтүстік америкалық орталық (темекі, ананас, томат, картоп)

8. Абиссина орталығы (банан, кофе, арпа, қатты бидай)

жануарлар

шығу тегі

ит

қасқыр

Мекені

қой

ешкі

архар

Қолға үйрету кезеңі

солтүстік жартышар

Азия, 12 000

және жері (б.з.д.жылдар)

Азия

ешкі

шошқа

ірі қара мал

Алдыңғы Азия,7 000

Жерорта теңізінің аралдары, Азия

қабан

есек

Тур немесе жабайы өгіз

Алдыңғы Азия,6 000

Европа, солтүстік Африка, оңтүстік Азия

тауық

Оңтүстік Азия,6 000

Европа, алдыңғы және орталық Азия

Сомали есегі

үй кептері

Африка

Банкив тауығы

Алдыңғы Азия,5 000

жылқы

Жабайы кептер

Индия, Шри-Ланка

Египет, Эфиопия,4 000

мысық

Батыс Европа, жерорта теңізі

Жабайы жылқы

Индия, 3 200

қаз

Евразия

Ливия мысығы

Жерорта теңізі,3 000

үйрек

Жабайы сұр қаз

Африка

Ішкі батыс Азия, алдыңғы Азия,3 000

қоян

Европа, Азия

Кәдімгі бырылдауық

Египет, 2 000

солтүстік жартышар

Жабайы қоян

Оңтүстік Европа, 1-ші мыңжылдық

Оңтүстік Европа, солтүстік Африка

Греция, 1-ші мыңжылдық

Испания, 100

Селекция ғылымының

теориялық негізі - генетика

Селекция және мутация

Селекциялық мутация

СЕЛЕКЦИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ

КЛАССИКАЛЫҚ

• СҰРЫПТАУ БУДАНДАСТЫРУ ПОЛИПЛОИДИЯ
• СҰРЫПТАУ
• БУДАНДАСТЫРУ
• ПОЛИПЛОИДИЯ

ӘДІС-ТӘСІЛДЕР

ЖАҢА ЗАМАН

• ЖАСУШАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ ГЕНДІК ИНЖЕНЕРИЯ ХРОМОСОМАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ
• ЖАСУШАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ
• ГЕНДІК ИНЖЕНЕРИЯ
• ХРОМОСОМАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ

ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ

ПОЛИПЛОИДИЯ

(от греч. polyploos -көпсалалы, көпреттілік eidos - түр)

Автополиплоидия, аллополиплоидия

НАНОТЕХНОЛОГИЯ

БИОТЕХНОЛОГИЯ

Б

И

О

Т

Е

Х

Н

О

Л

О

Г

И

Я

ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІ

АЗЫҚ-ТҮЛІК ӨНДІРУ

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ

ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР

БИОЭТАНОЛ ӨНДІРУ

ХИМИЯ ӨНЕРКӘСІБІ

МЕТАН ӨНДІРУ

МЕДИЦИНАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР

АНТИБИОТИКТЕР, ГОРМОНДАР

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

СЕЛЕКЦИЯ

ЖАСУШАЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ

ЖОҒАРҒЫ САТЫДАҒЫ АҒЗАЛАРДЫҢ ЖАСУШАЛАРЫН ЖАСАНДЫ ҚОРЕКТІК ОРТАЛАРДА ӨСІРУ

ГЕНДІК ИНЖЕНЕРИЯ

ЖАҢА ГЕНОТИПТЕРДІ ЖАСАУ

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ

ТАЗАЛАУ ҚОНДЫРҒЫЛАРДА БИОФИЛЬТРЛЕРДІ ҚОЛДАНУ

МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ ӨНЕРКӘСІП

БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ЗАТТАРДЫ ӨНДІРУ

ЭКЗИМОЛОГИЯЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ

БИОХИМИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДЕ ТІРІ АҒЗА ФЕРМЕНТТЕРІН ҚОЛДАНУ