Раушанг?лділер т??ымдасы

Психологиялы қ дайындық

Адам меңгермейтін білім бар ма?

Жойқын істі тындырар күшің бар да.

Оқы, үйрен, жас ұрпақ, бәрін меңгер

Алға қойған мақсатың, ісің бар да!

• Менің көнілім жақсы.

• Мен сабақты жылдам орындаймын.
• Мен сабақты жақсы оқимын.
• Менің жазуым жақсы.
• Менің тәртібім жақсы .

Қосжарнақтылар класының

ерекшеліктері?

Қосжарнақтылар класқа жататын

тұқымдастарды ата

Даражарнақтылар класының

ерекшеліктері ?

Даражарнақтылар класқа жататын

тұқымдастарды ата

Орамжапырақгүлділерге

жататын өсімдіктерді ата

Жабықтұқымды

өсімдіктер деп аталу себебі?

Ашықтұқымды

өсімдіктер деп аталу себебі?

ТЕЛЕГРАММА Жіберілген бос сөздерді толықтырып жіберіңіз Шаршыгүлділер тұқымдасы

Шаршыгүлділер тұқымдасы- …, кейде … қосжарнақты өсімдіктер. Қосжынысты гүлі ...болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімдіктер ... тұқымдастары деп аталған. Гүлі ... гүлшоғырына жиналған. Тостағанша жапырақшасы- ..., күлтесі -..., аталығы ..., оның ... ұзын, ...- қысқа, аналығы ... жеміс жапырақшасынан тұрады. Жемісі – ... немесе ... .

Шаршыгүлділер тұқымдасы- шөптекті , кейде шала бұталы қосжарнақты өсімдіктер. Қосжынысты гүлі шаршы болып орналасқандықтан, орамжапырақгүлді өсімдіктер шаршыгүлділер тұқымдастары деп аталған. Гүлі шашақ гүлшоғырына жиналған. Тостағанша жапырақшасы - 4 , күлтесі - 4 , аталығы 6 , оның 4 ұзын, 2 - қысқа, аналығы 2 жеміс жапырақшасынан тұрады. Жемісі – бұршаққын немесе бұршаққынша .

Сабақтың тақырыбы: Қосжарнақтылар класы. Раушангүлділер тұқымдасы.

Жұмбақтар

1 . Көктемде ақ гүлге оранады,

Күзде қолға доп боп оралады.

2 . Бұтаға ілген үлпешек,

Тіл үйірген дәмі бар,

Сары алтын түс — сәні бар.

Шақсаң егер кептіріп,

Сүйегінің дәні бар,

Баққа тұрар сән беріп

Алқа етіп тізіп ал.

3 .Іші нәрлі қызыл сөл,

Теріп алып үлгерсек .

тапсырмалар

• 1 топ - раушангүлділердің сан алуандығы,түрлері, маңызы
• 2 топ – итмұрын гүлінің формуласы, раушангүлділердің жемістері
• 3 топ – раушангүлділердің тіршілік формалары, жапырақтары
• 4 топ - БАҒАЛАУШЫЛАР

Раушангүлділер тұқымдасының төрт тұқымдас тармағы бар

Раушангүлділер

3000/35 түр ҚР

Тобылғылар

300 түр

Раушангүлділер

1700түр

Алмалылар

600түр

Өріктер

400 түр

Таңқурай

Шие

Қара өрік

Шабдалы

Алма

Шие

Тобылғы

Алма

Итмұрын

Раушангүлділер тұқымдасы 3000/35 түр ҚР-да

• Ағаш, бұта, шөптесін.
• Гүлдері: қос гүлсерік, 5 тостағаншасы біріккен, 5 күлте жапырақша, аталығы шексіз,кейде 4-8-9, аналық саны 1, өте көп
• Жемісі – көп сүйекті , жидек, сүйекті-шырынды, жаңғақты, көп жаңғақшалы құрғақ жеміс.
• Гүл формуласы

Т(5) К5 А ∞ Ж1

Ағаштар

Мойыл,шетен,

алма, алмұрт

Бұталы

Раушан,

Итмұрын

Шөптесін

Шыршай, байғұт,

қойбүлдірген

Үшқұлақты

Бүлдірген,

құлпынай,

таңқурай

Қауырсын тәрізді

Итмұрын, қараған,

шетен

Алма

Алмұрт

Долана

Өрік

Шие

Саусақ салалы

Жатаған қараған

Итмұрын- Т (5) К 5 А ∞ Ж 1

Шие - Т(5) К 5 А 20 Ж 1

Алма гүлі – Т (5) К 5 А ∞ Ж (5)

Раушангүлділер

Мәдени – алмұрт,

шие

Жабайы – тікенгүл,

Шетен, итмұрын

Дәрілік – таңқурай,

құлпынай

Сәндік – раушан

25000 іріктеме

Алма. Бетке әжім түсіруді тежейді. Ұйқыға жатарда піскен алманың бір данасын жеп жат­саңыз, тістегі бактериялардың 96,7 % алма құрамындағы органикалық қышқылдардың әсерінен жойылып кетеді.

Өрік. Оны «денсаулық жемісі» деп атайды. Құрамын-да органикалық қышқылдар, нектин, хош иісті заттар, минералды тұздар (калий,) натрий, кальций, т.б. және коротин бар.

Алмұрт. Оның шырыны несепті айдау үшін өте пайдалы. Алмұрт шырынын қуық-қа тас байланғанда да ішеді. Алмұрттың шырыны мен тұндырмасы несептің бөлінуін күшейтіп қана қоймай, түсін де ашып, бактерияларды жоюға әсер етеді

Қызыл түсті раушан 1930 жылы генетикалық мутация жолымен алынған. Табиғатта раушанның көк түсіне жауап беретін ген, көк түсті пигмент дельфинидин болмаған.Бірақ көп жылдық австралиялық және жапондық компаниялардың бірігіп жұмыс істеуі нәтижесінде 2004 жылы «көк» раушан гендік инженерия әдістері арқылы шығарылды.

Тест. Раушангүлділер мен шаршыгүлділер тұқымдасына жататын өсімдік белгілерін бөліп жаз:

• Жемісі-жидек. Гүлшоғыры-шашақ. Гүл формуласы Т (5) К 5 А ∞ Ж 1 . Тостағанша жапырақшасы- 4. Жемісі-бұршаққын. Гүлі бірікпеген – 5 күлтежапыраша. Гүлінде аталығы көп, кейде 4-8-9. Гүлінде аталығы- 2+4, аналығы -2. Тамыры – жемтамыр /шалғам,шомыр/. Тұқымында эндоспермі болмайды.
• Жемісі-жидек.
• Гүлшоғыры-шашақ.
• Гүл формуласы Т (5) К 5 А ∞ Ж 1 .
• Тостағанша жапырақшасы- 4.
• Жемісі-бұршаққын.
• Гүлі бірікпеген – 5 күлтежапыраша.
• Гүлінде аталығы көп, кейде 4-8-9.
• Гүлінде аталығы- 2+4, аналығы -2.
• Тамыры – жемтамыр /шалғам,шомыр/.
• Тұқымында эндоспермі болмайды.

Тексереміз:

Раушангүлділер

Жауабы: 1,3,6,7,10.

Шаршыгүлділер

Жауабы: 2, 4, 5, 8, 9.

Зертханалық жұмыс №23 Раушангүлділер тұқымдасы

Мақсаты : Раушангүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің гүлі мен жемісінің құрылысымен танысу

Құрал-жабдықтар: кеппешөптер, суреттер, алма жемісі

Жұмыстың барысы:

1.Берілген өсімдіктердің гүл құрылысын анықтап, суретүн салып, бөліктерін атаңдар

2.Гүл формуласын жазындар

3.Жемісін анықтап, суретін салындар

4.Қорытынды жасандар

• § 27
• Кестені толтыру , 112 бет

назарларыңызға рахмет!