Презентация : Раушангулділер т??ымдасы та?ырыбына

Мұғалім маған бәрінен де қымбат,

өйткені – ол-мектептің жүрегі!

Ы. Алтынсарин

6”а”сыныбы

Үй тапсырмасы: «Жан қиналмай жұмыс

бітпес, талап қылмай мұратқа жетпес»

1. Лездемелік сұрақтар:

1. Құлқайыргүлділер тұқымдасы қай класқа жатады?

2. Құлқайыргүлділер тұқымдасының қанша түрі бар ?

3. Қазақстанның қай жерлерінде кездеседі?

4. Баобаб қай тұқымдасқа жатады?

5. Баобаб туралы не білеміз?

6. Гүлдерінің ерекшеліктері?

7. Құлқайыр тұқымдасына жататын өсімдіктерді ата?

8. ”Шит” дегеніміз не?

9. Мақта гүлінің формуласы?

10. Мақтаның ашылмай қалған қауашағы қалай аталады?

11. Мақта тұқымының майлылығы?

12. Медицинада дәрі ретінде қолданатын түрі?

13. Сәндік үшін өсірілетін түрлері қалай аталады?

14. Мақтадан қандай заттар алынады?

Білім минуты

1

2

3

4

5

6

ТЕЛЕГРАММА

Жіберілген бос сөздерді толықтырып жіберіңіз

Мақтаның жемісі

• Мақтаның жемісі - ……….. Мақтаның ашылмай қалған

немесе шала ашылған қауашағын ………..дейді.

Қауашақ ………….ашылады. Қауашақ ішіндегі ұзын

талшықтары (түктері) бар өте көп тұқымдар

шашылады. Талшықтардың ұзындығы кейбір мақта

іріктемелерінде ……… миллиметрге дейін жетеді.

Шит талшықтары таза ……….(клетчатка) тұрады.

Олар өте ширатылғыш, сондықтан тоқыма

материалы (хлопок) ретінде пайдаланылады. Шитті

мақтадан таза мақта өндіріледі. Мақта тұқымынан

… .., ………, мақта мамығы, басқа да құнды өнімдер

алынады. Мақта тұқымының ………. майдан тұрады.

Мақта жайы тағамға, сондай-ақ техникалық мақсатта

қолданылады.

ТЕЛЕГРАММА

Жіберілген бос сөздерді толықтырып жіберіңіз

Мақта шаруашылығы

• Мақта шаруашылығы өте ертеден дамып келеді.

Жыл санауға дейін 3000 жылдан бері мақта

шаруашылығымен ……… шұғылданып келеді. Шитті

мақта біздің республикадан басқа ……….., ………..

өсірілуде. Өйткені мақта - …….,…….. сүйетін өсімдік.

Мақтадан мол түсім алу үшін …………. қажет.

Көлеңке түспейтін, топырағы тыңайтылған жерде

өскен қоза қауашақтарының әрқайсысынан ………

дейін таза мақта алуға болады. Мақтаны бір үлескіде

жылма-жыл екпей, ……….. алмастырудың маңызы

зор.

• Құлқайыргүлділер тұқымдас өсімдіктер құрамында

………… .. мол.

Биологиялық диктант

• Құлқайыргүлділер қатарының ....

тұқымдасы бар, гүлдері...,

тостағаншасы..., күлтесі...

жапырақша, аталығы..., аналығы...,

жемісі..., ... . Гүл формуласы

....,дәрілік түрі .... .

Көктемде

Ақ гүлге оранады,

Күзде

Қолға доп боп оралады.

Бұтаға ілген үлпершек,

Іші нәрлі қызыл сөл,

Теріп алып үлгерсек.

Тіл үйірген дәмі бар,

Сары алтын түс — сәні бар.

Шақсаң егер кептіріп,

Сүйегінің дәні бар,

Баққа тұрар сән беріп,

Алқа етіп тізіп ал.

§ 27. Қосжарнақтылар класы.

Раушангүлділер тұқымдасы.

Бұршақ тұқымдастар.

Раушангүлділер тұқымдасының

төрт тұқымдас тармағы бар

Раушангүлділер

3000/35 түр ҚР

Алмалар

600 түр

Тобылғылар

Өріктер

400 түр

300 түр

Раушангүлділер

1700 түр

Қосжарнақтылар класы

Раушангүлділер тұқымдасы

Бұршақ тұқымдастар

3000/35 түр ҚР - да

12000/650 түр ҚР - да

• Ағаш, бұта, шөптесін.

• Гүлдері: қос гүлсерік, 5

тостағаншасы біріккен, 5 күлте

жапырақша, аталығы

шексіз,кейде 4 -8- 9, аналық саны 1,

өте көп

• Жемісі – көп сүйекті , жидек,

сүйекті - шырынды, жаңғақты,

көп жаңғақшалы құрғақ жеміс.

• Гүл формуласы

Т(5) К5 А ∞ Ж1

• Ағаш, шала бұталы, шөптесін.

• Гүлшоғыры - шоғырбас, шатырша,

масақ, 5 тостағаншасы біріккен, 5

күлте жапырақшасы 1 «желкен»,

2«ескек», 2«қайықша», аталығы 1+(9),

аналық саны -1

• Жемісі –құрғақ бұршаққап.

• Гүл формуласы

• Т(5) К 3+(2) А 1+(9)Ж1

• Тамыр түкшелері арқылы

бос азотты сіңіреді

Раушангүлділер т. жапырақтары

Жай

Күрделі

Бұршақ тұқымдасы

Түйнек бактериялары

Көк түсті раушан

Қызыл түсті раушан 1930 жылы

генетикалық мутация жолымен

алынған.

Табиғатта раушанның көк түсіне

жауап беретін ген, көк түсті пигмент

дельфинидин болмаған.Бірақ көп

жылдық австралиялық және

жапондық компаниялардың бірігіп

жұмыс істеуі нәтижесінде 2004 жылы

«көк» раушан гендік инженерия

әдістері арқылы шығарылды.

Сәйкестендіру тесті

Раушангүлділер-Р

Бұршақ

Жемісі

1. Алмұрт

тұқымдастар-Б

Дұрыс жауап

2. Құлпынай

A. Бұршаққын

B. Бұршаққап

3. Асбұршақ

1.

C. Құрғақ kөп

4. Шабдалы

2.

жаңғақшалы

5. Жержаңғақ

3.

6. Беде

4.

D. Құрғақ

E. Шырынды

7. Соя

5.

8. Шыршай

жидек

6.

F. Сүйекті

7.

шырынды

8

G. жидек

Тест. Раушангүлділер мен бұршақ

тұқымдасына жататын өсімдік белгілерін

бөліп жаз:

1. Жемісі - жидек.

2. Гүлшоғыры - шоғырбас.

3. Гүл формуласы Т (5) К 5 А ∞ Ж 1 .

4. Гүлі біріккен - 5 тостағанша.

5. Жемісі - бұршаққап.

6. Гүлі бірікпеген – 5 күлтежапыраша.

7. Гүлінде аталығы көп, кейде 4 -8-9.

8. Гүлінде аталығы - 10, аналығы -1.

9. Тамырында азот жинақталады.

10. Тұқымында эндоспермі болмайды.

Тексереміз:

Раушангүлділер

Жауабы: 1,3,6,7,10.

Бұршақ

Жауабы: 2, 4, 5, 8, 9.

Үйге тапсырма

• 27 (бәріне).

• Іздену жұмыстары таңдаумен:

асбұршақ пен үрмебұршақ маңызын жазып

келу

• Сурет салу 111 бет;112 беттегі 2,3 тапсырма

Еңбегіне қарай өңбегі