?ЛТ?РЛІ БИОТОПТА ТІРШІЛІК ЕТЕТІН ДАНАТА ??РБА?АСЫНЫ? ?КПЕСІНІ? Н?ЗІК ??РЫЛЫСЫНА САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТТАМА
?ЛТ?РЛІ БИОТОПТА ТІРШІЛІК ЕТЕТІН ДАНАТА ??РБА?АСЫНЫ? ?КПЕСІНІ? Н?ЗІК ??РЫЛЫСЫНА САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТТАМА
Экологиялы? бейімделу проблемасы ?азіргі кезде к?птеген зерттеушілерді? назарына ілініп отыр. Кейбір ж?мыстарда жануарлар ?кпелеріні? ?рт?рлі экология?а байланысты ??рылымы мен ?ызметіндегі ?згерістері к?рсетілген. Ал, экологиялы? тіршілік орнына байланысты к?птеген жануарларды? ?кпелеріні? бейімделу ерекшеліктері, ?азіргі кезде аз зерттелген. Тыныс алу ж?йесіні? экологиялы? орта?а байланысты бейімделу ерекшеліктеріні? механизмін клетка де?гейінде жары? ж?не электронды микроскоп ар?ылы ж?ргізілген зерттеулер жо?ты? ?асы.
Б?л ж?мыс далалы ж?не таулы биотопта тіршілік ететін даната ??рба?асыны? ?кпесіні? морфологиялы? ??рылымын аны?тау?а арнал?ан.
Ба?ылау н?тижесі бойынша дала айма?тарында мекендейтін даната ??рба?асыны? ?кпесіні? тыныс алу б?лімінде бір-біріне ты?ыз орналас?ан жетілмеген пневмоциттерді? II т?ріні? жина?тары бай?алды. Осы клеткаларды? ядролары ірі, ?зынша, ал жина?тал?ан хроматиндер оны? жиегінде орналас?ан. Жа?сы жетілген пневмоциттерді? II т?ріні? цитоплазмасы ірі осмиофильді денешіктермен ж?не біркелкі ?атпарлы заттармен толтырыл?ан. Ты?ыз электронды цитоплазмада к?птеген ісінген митохондриялар, т?йіршікті эндоплазмалы? торды? аздап ке?ейген т?тікшелері, ты?ыз орналас?ан ?лпек т?різді заттармен тол?ан. Сонымен ?атар ?ан «?ылтамырларыны?» к?беюі бай?алды.
Сканды электронды микроскоппен зерттегенде пневмоциттерді? II ж?не I т?ріні? жо?ар?ы беттерінде ?зынша келген к?птеген ?са? б?рлер бай?алды. ?са? б?рлер ?кпені? тыныс б?лімінде сурфактант ??рылымын ?стап т?ру?а себепші болады.
Таулы айма?та?ы даната ??рба?асыны? пневмоциттерді? II т?ріні? саны аз кездесетіні бай?алады. Б?л клеткаларды? цитоплазмасында ты?ыздау біркелкі заттардан т?ратын осмофильді ?атпарларды? саны мардымсыз келеді. Электронды ты?ызды?ы т?мен матриксті митохондриялар ядроны? астында орналас?ан. Таулы мекендегі даната ??рба?асыны? ?кпе ?ан ?ылтамырларыны? н?зік ??рылыстарында ?айсыбір ?згерістер бай?алмады. Ауа-?ан жар?а?ша ж?йесіні? ?алы?ды?ы ?згерген. Оны? ?алы?ды?ы дала айма?ында тіршілік ететін даната ??рба?асына ?ара?анда жі?ішке: дала:1120,2 ± 20,5. таулы: 628,4 ± 11,5. Р<0,001.
Таулы айма?ында тіршілік ететін даната ??рба?асыны? осмофильді денешіктеріні? аз синтезделуі ж?не далалы айма?тарда осмофильді денешіктерді? м?лшеріні? к?птігімен сипалталады. Осы?ан байланысты сурфактант ж?йесі таулы айма?та дала айма?ына ?ара?анда аз м?лшерде болуы бай?алды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?ЛТ?РЛІ БИОТОПТА ТІРШІЛІК ЕТЕТІН ДАНАТА ??РБА?АСЫНЫ? ?КПЕСІНІ? Н?ЗІК ??РЫЛЫСЫНА САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТТАМА »
ӘЛТҮРЛІ БИОТОПТА ТІРШІЛІК ЕТЕТІН ДАНАТА ҚҰРБАҚАСЫНЫҢ ӨКПЕСІНІҢ НӘЗІК ҚҰРЫЛЫСЫНА САЛЫСТЫРМАЛЫ СИПАТТАМА
3 курс студенті Сансызбаев Қ.Ж.
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті. Алматы. Қазақстан. www.kasim_92@mail.ru
Экологиялық бейімделу проблемасы қазіргі кезде көптеген зерттеушілердің назарына ілініп отыр. Кейбір жұмыстарда жануарлар өкпелерінің әртүрлі экологияға байланысты құрылымы мен қызметіндегі өзгерістері көрсетілген. Ал, экологиялық тіршілік орнына байланысты көптеген жануарлардың өкпелерінің бейімделу ерекшеліктері, қазіргі кезде аз зерттелген. Тыныс алу жүйесінің экологиялық ортаға байланысты бейімделу ерекшеліктерінің механизмін клетка деңгейінде жарық және электронды микроскоп арқылы жүргізілген зерттеулер жоқтың қасы.
Бұл жұмыс далалы және таулы биотопта тіршілік ететін даната құрбақасының өкпесінің морфологиялық құрылымын анықтауға арналған.
Бақылау нәтижесі бойынша дала аймақтарында мекендейтін даната құрбақасының өкпесінің тыныс алу бөлімінде бір-біріне тығыз орналасқан жетілмеген пневмоциттердің II түрінің жинақтары байқалды. Осы клеткалардың ядролары ірі, ұзынша, ал жинақталған хроматиндер оның жиегінде орналасқан. Жақсы жетілген пневмоциттердің II түрінің цитоплазмасы ірі осмиофильді денешіктермен және біркелкі қатпарлы заттармен толтырылған. Тығыз электронды цитоплазмада көптеген ісінген митохондриялар, түйіршікті эндоплазмалық тордың аздап кеңейген түтікшелері, тығыз орналасқан үлпек тәрізді заттармен толған. Сонымен қатар қан «қылтамырларының» көбеюі байқалды.
Сканды электронды микроскоппен зерттегенде пневмоциттердің II және I түрінің жоғарғы беттерінде ұзынша келген көптеген ұсақ бүрлер байқалды. Ұсақ бүрлер өкпенің тыныс бөлімінде сурфактант құрылымын ұстап тұруға себепші болады.
Таулы аймақтағы даната құрбақасының пневмоциттердің II түрінің саны аз кездесетіні байқалады. Бұл клеткалардың цитоплазмасында тығыздау біркелкі заттардан тұратын осмофильді қатпарлардың саны мардымсыз келеді. Электронды тығыздығы төмен матриксті митохондриялар ядроның астында орналасқан. Таулы мекендегі даната құрбақасының өкпе қан қылтамырларының нәзік құрылыстарында қайсыбір өзгерістер байқалмады. Ауа-қан жарғақша жүйесінің қалыңдығы өзгерген. Оның қалыңдығы дала аймағында тіршілік ететін даната құрбақасына қарағанда жіңішке: дала:1120,2 ± 20,5. таулы: 628,4 ± 11,5. Р
Таулы аймағында тіршілік ететін даната құрбақасының осмофильді денешіктерінің аз синтезделуі және далалы аймақтарда осмофильді денешіктердің мөлшерінің көптігімен сипалталады. Осыған байланысты сурфактант жүйесі таулы аймақта дала аймағына қарағанда аз мөлшерде болуы байқалды.
Ғылыми жетекшісі: Б.ғ.д. профессор Сапаров Қ.Ә.
ФИО : Сансызбаев Қасым Жалғасұлы
Место учебы или работы: КазНУ им.аль-Фараби
Должность (для студентов - курс), Учёная степень: студент 3 курса
