Қовоқдошлар оиласи

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

NAMANGAN VILOYATI XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI

NAMANGAN SHAHAR

34- UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABI

BIOLOGIYA FANI O’QITUVCHISI

BURANOVA GULBAXORning

6-SINFLAR UCHUN“ QOVOQDOSHLAR OILASI ” MAVZUSIDA BIR SOATLIK

DARS TAQDIMOTI

Mavzu: Qovoqdoshlar oilasi

Tashkiliy qism

• Biz o’rganayotgan o’simliklar tabiatning bizga bergan ne’mati,ularni o’rganishdan maqsad muhofaza qilib turlarini saqlash, ulardan unumli foydalanish. Ulardan foydalanishda me’yorga rioya qilish, isrofgarchilikka yo’l qo’ymaslik kerak. Isrofgarchilikning oqibati esa yetishmovchilikka olib keladi.Biz yashayotgan serquyosh o’lkamiz insonlar ehtiyoji uchun barcha nozu-ne’matlarni muhayyo qilgan.Farovon hayotimizni ta’minlovchi barcha moddiy va ma’naviy resurslar taxt qilib qo’yilgan, faqat ularni izlab topish, mexnat qilish va imkoniyatlardan foydalanish kifoya holos.Bunday sharoit uchun berilgan imkoniyatlarga shukronalik keltirishimiz va bunga javoban Vatanimiz ravnaqi yo’lida astoydil harakat qilmog’imiz shart.

Guruhlarga ajratish.

Chaqqonlar

Bilimdonlar

zukkolar

Flora-o’simliklar dunyosi

Педагогика нима? Нима билан шуғулланади? Нималарни тадқиқ қилади?-

Ilm olish istagi biz uchun farzdir

Shiorimiz bizning, dars muqaddasdir

O’tgan darsni takrorlash

2

1

3

Sirli zakovat sandig’i

1.Tokdoshlarning O’zbekistonda nechta turi bor?

2.Tokdoshlardagi jingalaklar nimaning o’zgarishidan hosil bo’lgan?

3.Tokdoshlar oilasining gul tuzulishi haqida ayting?

4.Madaning tokning bo’yi qancha?

5.Uzum navlarini sanab bering?

6.O’zbekistonda uzumchilik bilan kim shug’ullangan?

7.Besh yaproqli partenotsissus qayerlarga ekiladi.?

8.Terakbargli liftok haqida ma’lumot bering?

9.Oilaning qizil kitobga kiritilgan vakili qaysi?

10.Tokdoshlar oilasi vakillaridan nima maqsadda foydalanamiz?

11.Uzumning ertapishar navi qaysi?

12.Tokdoshlar oilasining yer yuzida nechta turkumi bor?

Yangi mavzu bayoni

• Yer yuzida mazkur oilaga mansub 800 ga yaqin, 0‘zbekistonda esa 18 tur o‘simlik o'sadi.
• Qovoqdoshlar oilasiga asosan bir yillik va ko‘p yillik o'tlar kiradi. Ularning poyasi (palagi) o‘rmalab yoki jingalaklar bilan ilashib o‘sadi. Barglari oddiy, ketma-ket o‘mashgan, yaproqlari panjasimon bo'lingan. Gullari to‘g‘ri, ayrim jinsli, hasharotlar yordamida changlanadi.

O’quvchilar hozir sizlarni ru tilidan va ingliz tilidan olgan bilimlaringizni sinaymiz

O’quvchilar hozir sizlarni ru tilidan va ingliz tilidan olgan bilimlaringizni sinaymiz

1

2

Tarvuz

Oddiy qovoq

3

Arbuz

Votermilon

Tikva

Bodring

4

Pumpkin

Qovun

5

Ogures

Cucember

Dinya

Oshqovoq

Milon

Tikva

Pumpkin

• Qovoqdoshlarga mansub o‘simliklarning gullari ayrim jinsli bo‘lganligi uchun ularning changchi va urug‘chi gullariga alohida-alohida formula va diagrammalar beriladi. 0‘zbekistonda ko‘plab ekiladigan bu oilaga mansub o‘simliklardan biri oshqovoq (oyim qovoq)dir.

• Oshqovoq — qovoq turkumiga mansub bir yillik poliz o‘simligidir. Poyasi silindrsimon, mayin tuklar bilan qoplangan, o'rmalab yoki jingalaklari bilan ilashib o'sadi. Barglari yirik. buyraksimon, yaprog‘i 5—7 ga bo‘lingan. Uning changchi va urug‘chi gullari bittatupda yerishadi. Gullari sariq. Changchili gullari nisbatan yirik bo‘lib, urug‘chili gullardan oldinroq ochiladi. chang­chilari 5 ta. Urug‘chil gullarida 3 ta tumshuqchali 1 ta urug‘chisi bor.

Oshqovoqning mevasi yirik, soxta meva. Mevaning tashqi qavati qattiq, ichki qavati esa shirador va etdor. Urug‘ida 50% gacha moylar bor.

• Qovoqdoshlar oilasiga mansub itqovun ekinlar orasida begona o‘simlik sifatida uchraydi.
• Respublikamizda keng miqyosda ekiladigan shirin-shakar handalak, qovun. tarvuzlar hamda bodring turli-tuman shakldagi idish-qovoqlar, qozonyuvg‘ichlar ham qovoqdoshlar oilasiga kiradi. Ulardan turli maqsadlarda foydalaniladi.
• Qovoqdoshlarning mevasi — etdor, sersuv, soxta qovoq meva.

Qovoqoshlarga qaysi biri kirmaydi

qovoq

bodring

pomidor

Ortiqchasini toping

tarvuz

Qozonyung’ich

Qozonyuvg’ich bir yillik o’tsimon o’simlik. Poyasidagi gajaklari yordamida ilashib o’sadi. Gullari sariq mevasi cho’ziq.

Bodring yer bag’irlab o’sadigan o’simlik, gullari ayrim jinsli . Bodringning 30 turi bor.

Tarvuz. Palakli bir yillik , mevasi ko’p urug’li sersuv soxta meva.Unga 7 ta tur kiradi.Afrika va Osiyoning cho’llarida keng tarqalgan.

Qovoq bir yillik o’rmalab o’suvchi o’simlik.Palagi yirik poyasining ichi bo’sh bo’ladi.Qovoqlar Janubiy Amerikadan kelib chiqqan.Bu turkumni 13 turi bor,shundan 3 tasi ekiladi.

• Qovun.bir yillik palakli o’simlik, Urug’chi guli changchi guliga nisbatan yirik.Mevasi yirik seret,xushbo’y,suvli va shirin.Qovunning 150dan ortiq turi bo’lib bular: Bargi, Zarmiton,Cho’gari, Aravakash , Bosvoldi, Bo’rikalla , Handalak,Obi novvot,Shakarpalak,Ko’kcha va boshqalar.

Darsni mustahkamlash Venn diagrammasi

Qovoqdoshlar oilasi

Tokdoshlar oilasi

Turi turkumi 800

Turi turkumi 11turkum 600 tur

O’zbekistonda 3turkum 4 tur

O’zbekistonda 18

Guli to’g’ri ikki jinsli

Guli to’g’ri ayrim jinsli

Hayotiy shakli bir va ko’p yillik o’tlar

Hayotiy shakli daraxt buta

Mevasi rezavor

Mevasi soxta qovoq meva

Ildizi o’q ildiz

Ildizi o’q ildiz

Poyasi ilashuvchi

Poyasi o’rmalovchi

Qizil kitobga kiritilgan turi tabiiy tok

Qizil kitobga kiritilgan turi yo’q

Har bir guruh uchun topishmoqlar beriladi.

Paykalda ko’k to’n kiyib,palaklarim bo’y cho’zar

Meni derlar dumim achchiq qoldiring.(bodring)

2.Ismim kabi … osiltirib qosh-qovoq

Barg ostida yotaman,tomga palak otaman.

Qo’shib yesang shakarga,doridirman jigarga,

Nega uzding bandimni,sog’indingmi mantimni.(oshqovoq)

3.Men polizda,lekin qandman og’izda

Yayrab o’sdim dalada,oftob chiqqan pallada

Suv kelmasa tomirga,yalinaman yomg’irga

Mening faxrim shiramdir,qovun katta onamdir.(Handalak)

• Darsni yakunlash: Darsda faol qatnashgan o’quvchilarni baholash va rag’batlantirish.
• Uyga vazifa: Kim ko’p qovun va tarvuz nomini topib kelish.