Қан топтары мен темпераменттің байланысы

Қан топтары мен

Темпераментің байланысы

•                          Темперамент анықтау тест. Сенің жақсы көретін ансамбілің немесе тобың МұзАрт т.б. концерт қойып келді. Сен зорға дегенде билет алдың. Концерт көруге келдің. Сәл кешігіп қалдың. Концерт басталып кетті. Есік жабық. Клубтың іші лыққа толы. Әйнек есіктен іші көрініп тұр. Сығылысқан адам, Контролер есіктің ішін іліп алып тұр. Сен не істер едің?. А) Бар күшіммен есікті ұрып, «Аш» деп айқайлап, есікті теуіп, билетті көрсетіп айқай шу шығарамын. Б) Қайтсем де, есікті аштырып алу жолдарын іздестіремін. Контролерға жабық тұрған есіктен жылы-жылы сөздер айтып, т.с.с В) Іштей өзімнен-өзім қатты ашуланып «Мен сондай жолы болмайтын бір құрған адаммын, құдай-ай» т.с.с Өзімді-өзім кінәләп кетіп қаламын. Г) Жарайды, бұл жолы болмаса келесі жолы деп кетіп қаламын.

•                          Темперамент анықтау тест. Сенің жақсы көретін ансамбілің немесе тобың МұзАрт т.б. концерт қойып келді. Сен зорға дегенде билет алдың. Концерт көруге келдің. Сәл кешігіп қалдың. Концерт басталып кетті. Есік жабық. Клубтың іші лыққа толы. Әйнек есіктен іші көрініп тұр. Сығылысқан адам, Контролер есіктің ішін іліп алып тұр. Сен не істер едің?. А) Бар күшіммен есікті ұрып, «Аш» деп айқайлап, есікті теуіп, билетті көрсетіп айқай шу шығарамын. (ХОЛЕРИК) Б) Қайтсем де, есікті аштырып алу жолдарын іздестіремін. Контролерға жабық тұрған есіктен жылы-жылы сөздер айтып, т.с.с (САНГВИНИК) В) Іштей өзімнен-өзім қатты ашуланып «Мен сондай жолы болмайтын бір құрған адаммын, құдай-ай» т.с.с Өзімді-өзім кінәләп кетіп қаламын.(МЕЛАНХОЛИК) Г) Жарайды, бұл жолы болмаса келесі жолы деп кетіп қаламын.(ФЛЕГМАТИК)

                         Темперамент анықтау тест. Сенің жақсы көретін ансамбілің немесе тобың МұзАрт т.б. концерт қойып келді. Сен зорға дегенде билет алдың. Концерт көруге келдің. Сәл кешігіп қалдың. Концерт басталып кетті. Есік жабық. Клубтың іші лыққа толы. Әйнек есіктен іші көрініп тұр. Сығылысқан адам, Контролер есіктің ішін іліп алып тұр. Сен не істер едің?. А) Бар күшіммен есікті ұрып, «Аш» деп айқайлап, есікті теуіп, билетті көрсетіп айқай шу ша\ығарамын. (ХОЛЕРИК) Б) Қайтсем де, есікті аштырып алу жолдарын іздестіремін. Контролерға жабық тұрған есіктен жылы-жылы сөздер айтып, т.с.с (САНГВИНИК) В) Іштей өзімнен-өзім қатты ашуланып «Мен сондай жолы болмайтын бір құрған адаммын, құдай-ай» т.с.с Өзімді-өзім кінәләп кетіп қаламын.(МЕЛАНХОЛИК) Г) Жарайды, бұл жолы болмаса келесі жолы деп кетіп қаламын.(ФЛЕГМАТИК)

К. Ландштейнер

• - 1901 ж кейбір адамдарда қан құю кезінде ұйып қалатындығын ашқан.

өзінің зерттеуі негізінде адам қанының 4 тобын ашты. 1930жылы.

І – топ ІІ-топ ІІІ- топ ІҮ-топ

О А В АВ

Дүние жүзі халқының қан топтары

Адамның мінезін қан тобынан анықтауға болады делінген

І - топ

ІІ - топ

Олардың жауапкершілігі де көп еді. Қиындыққа төзе біліп, лидерлікке ұмтылды. Сондықтан да бұлар өте пысық, өзіне-өзі сенімді болады. Басшы болуды сүйеді, болашаққа сеніммен қарайды. Жүйке жүйесі мықты. Олар өзін-өзі жақсы көреді, тәкаппарлық та жоқ емес. Мұнысы кейде кедергі тигізіп жатады. Олар қызғаншақ келеді, мақтағанды жақсы көреді, бірақ сынды қабылдай алмайды. Мұндай адамдар өз дегеніне жетпей қоймайды.

ІІІ - топ

Өмір сүруге бейім, ақылды, әзілқой, еңбекқор, мұқият, адамгершілігі мол азаматтар.Олар тәртіпті сүйеді, қызметтен басқаның бәрін екінші орындағы нәрсе деп қана санайды. Егер олар бір істі бастаса, соңына дейін жеткізбей қоймайды, тез ренжігіш. Ішкі сезімін жасыра біледі, көпшілікке қиналысын көрсетпейді. Жан сарайын ашып, құпиясын бөлісуі – өте сирек құбылыс. Ұйымдастырушылық қабілеті жоғары.

ІҮ - топ

Басқаларға қарағанда төзімді, сабырлы, түсінігі мол, аяушылық қасиеті жоғары.Өзіне жараспайтын, шектен тыс қылықтарға бармайды. Өзгелердің пікірін көңіл қойып тыңдап, өз көзғарасын білдіре алады. Ұрыс-керістен аулақ жүргенді жақсы көреді. Көбінесе шығармашылықпен айналысады, бір нәрсені ойлап табуға шебер. Кейде қызуқанды, бағынғанды жек көреді. Оларды идеяшыл, тапқыр адам ретінде тануға болады.

Көздеген мақсатына жету үшін жан – тәнін салады. Бірақ адамдарды өз мақсатына пайдалануға шебер. Бірақ жеке басының сезімдеріне шыдамсыз , әрі төзімсіз. )- бұлар екінші, үшінші топтағыларға ұқсас. Олардың арасында көшбасшылар да, ұйымдастырушылар да бар. Қияли, дарынды, талантты, жан-жақты адамдар.Ешкімнің көңілін жықпайды, шектен шықпайды. Әділ, кейде қатал. Шешім қабылдау үшін бір күн ойланады. Қолымен істегенін мойнымен көтере біледі.

Біздің дәуірімізге дейінгі 460—377 жылдар шамасында өмір сүрген Гиппократтың мектебі өмірді өзгермелі үрдіс ретінде қарастырды. Заттардың алуан түрлілігіне сүйенетін бірегей стихия туралы ілімді төрт сұйық (қан, сөл, сары өт және қара өт) туралы ілім алмастырды. Гиппократтың пайымдауынша «дененің табиғаты да осылардан құралған осылар арқылы ғана ауырады, осылар арқылы ғана айығады. Күші мен саны жағынан алғанда олардың тұтасу тепе-теңдігі сақталған жағдайда және олар жақсырақ араласа түскен кезде ғана дене сау-сергек бола түседі». 

Темперамент - психикалық процестердің өтуінің динамикалық ерекшеліктерін және адам мінез-құлқын,олардың күшін,жылдамдығын,пайда болуын,тоқталуы мен өзгерісін сипаттайтын қасиеттер жиынтығы

Маленхолик Бұл темперамент өкілінде психикалық процесстер өте баяу жүреді. Қатты тітіркендіргіштерге жауап бере алмайды, ұзақ және қатты күш түсірсе, олар жұмыс істей алмайды. Олар өте тез шаршайды. Бірақ қалыпты қоршаған ортада, мысалы,үйде ондай балалар өздерін жақсы ұстап, іс-әрекеттерді жақсы орындайды. Эмоциялары баяу туады, бірақ тереңдігімен және күштілігімен ерекшеленеді. Олар өте сезімтал, реніштерін іште сақтап, оларды көп ойлай береді, бірақ сондай қиыншылықтар бар екенін ешкімге көрсетпейді. Меланхоликтер тұйық,таныс емес адамдармен сөйлеспейді, жаңа ортада қатты қысылады. Жағымсыз жағдайларда ауруға айналған осалдық, қысылу, көңілсіздік, пессимизм пайда болады. Меланхолик кіші оқушы коллектив арасында болуды ұнатпайды. Ал егер оны дұрыс тәрбиелесе, қызығушылығы, эмоция сезімі, қабылдауы арта түседі .

Флегматик Бұл типтің өкілі баяу, байсалды, асықпайды. Істі ойланып, төзімділікпен істейді. Жинақылықты, қалыпты жағдайды ұнатады. Өзгерістерді ұнатпайды. Бастаған ісін аяғына дейін жеткізеді. Психикалық процесстер флегматикте баяу жүреді. Бұл баяулық оған оқу жолында кедергі келтіреді, ең кедергі келтіретін жері:тез есте сақтау, тез ойланып жауап беру. Кейде флегматиктер жамандықты есте сақтап қалады және ұзақ мерзімге. Адамдармен қарым-қатынаста флегматик бірқалыпты, байыпты, керек жерде тіл табысады, ал орынсыз сөйлемейді. Көңіл- күйі тұрақты. Олардың байыптылығы мен байсалдылығы өмірге деген көзқарасынан да көрінеді. Флегматикті ызаландыру немесе эмоционалды әрекет жасау оңай емес, ол ұрыс- керістен аулақ жүреді, оны әртүрлі қиыншылықтар тепе-теңдігінен шығармайды. Флегматикті дұрыс тәрбиелегенде іскерлікті,талапшылдықты орнатуға болады. Бірақ жағымсыз жағдайларда оларда әлсіздік, жалқаулық пайда болады. 

Сангвиник Бұл тип өкілі- еті тірі, қабілетті, қозғалғыш оқушы. Ондай оқушы ақкөңіл және қызу, жеңіл мінезді, ренжігенде тез қайтып кетеді,сәтсіздігін жеңіл өткізеді. Коллектив арасында жүргенді ұнатады, басқа оқушылармен тез тіл табысады. Қысылып- қымтырылмайды, кісіге қайырымды. Сангвиниктерді оқу үрдісінде бақылаған жақсы, яғни оқу үстінде олар қасиеттерін айқын көрсетеді. Егер оқу материалы қызықты және жас ерекшелініне сай болса, онда кіші оқушы жаңа берілген материалды тез қабылдайды, жеңіл есте сақтайды. Ал егер материал қызықсыз және оны оқу үшін көп уақыт қажет болса, онда оқушы оны есте ұзақ уақытқа сақтай алмайды. Сангвиниктерді дұрыс тәрбиелегенде, оны жоғары дәрежеде жетілген бірлік және қайырымдылық сезімі оқуға деген белсенділігі ерекшелендіріп тұрады. Жағымсыз жағдайларда, жүйелілік пен бірізділік жоқ кезде, сангвиник жеңілтектік, бейбастық, шашыраңқылық байқалады. Осындайда олар кейде оқуға жауапкершіліксіз қарайды

Холерик Бұл темперамент өкілі тездігімен, шапшаңдығымен, ұстамсыздығымен, тым қозғалғыштығымен ерекшеленеді.Оларда психикалық процестер шапшаң өтеді.Күйгелектік сондай адамдарға тән.Ол жұмыс істеуге жақсы қарқынмен кірісіп,күші таусылғанда оны тастап кете береді.Адамдармен қарым-қатынаста тынымсыз,агрессивті,шамданғыш болып келеді.Сондықтан холерик болған жерде ұрыстар жиі болады.Холерик темпераментінің жағымды жағы - энергия,белсенділік, құштарлық,инициативтік.Жағымсыз жағы ұстамсыздығы,қаталдық,қатаңдық,шамдану,ыза .

Гиппократ адам темпераментін 4 типке біріктірді.ХІХ ғасырда И.П.Павлов темпераменттің 4 түрі жоғары дәрежелі жүйке жүйесінің қызметіне байланыстылығын дәлелдеді.

Темперамент түрлері

Психоло

Холерик (холэ - өт)

Өте белсенді, мінезі тез өзгереді,іске қатты беріліп кіріседі,бірақ ұстамсыз, өз – өзін ұстай алмай қалады.

гиялық ерекшеліктері

Гиппократ

Сангвиник (сангвин - қан)

Организмде сары өт көп

Сыртқы өзгерістерге тез жауап береді, қиыншылықты оңай жеңеді, ширақ, ренжігенін білдіртпейді.

И.Павлов

Флегматик (флегма - ірің)

Организмде қан көп

Күшті,ұстамсыз,тип

Меланхолик (мелайна холэ – қара өт)

К.Ландш - тейнер

Ұстамды,ойланып істейді,жұмыс-

Организмде сарысу көп

Ренжігіш , өте көп ойланады, сыртқы орта әсеріне баяу жауап береді.

ты бастаса,аяғына дейін жеткізеді. Сезімін сыртқа шығармайды.

Күшті,ұстамды, белсенді тип

І – қан тобы

ІІ – қан тобы

Организмде қара өт көп

Күшті,ұстамды,жай қозғалатын тип

Әлсіз тип

ІІІ – қан тобы

ІҮ – қан тобы

Өз мүмкіншіліктеріңді білесіңдер ме?

ІІ

І

ІҮ

ІІІ

ҚАН ТОБЫНЫҢ ЖҰПТАРҒА ӘСЕРІ ҚАНДАЙ?

І - ІІ,ІІІ аса қиындық тудырмайды

ІІ -І,ІҮ (ІІ-ІІІ қарама-қайшы )

ІІІ -ІІ, ІҮ(І дұрыс түсінісе алмайды )

ІҮ -ІІ,ІІІ ( І-мүлде сәйкеспейді )

Қан тобы мен диета

• «0» (1-топ) қан тобына (холерик) жататындарға етті үзбей жеу әрі аңшы бабалары сияқты спортпен айналысу кеңес етіледі

«А» (2 топ) қан тобына (сангвиник) жататындар етті шектеп жеп, негізінен вега­та­риандыққа көшкені жөн делінеді. Оларға күш түсіретін спортпен шұғылдануға болмайды, тек таза ауада жаяу жүру мен балық ауласа жетіп жатыр.

• «В» (3-топ) қан тобы (моленхолик) негізгі тамағы сүт пен сүттен жасалған өнімдер

• «АВ» (4 топ) қан то­бы­на (флегматик) жататындардың тамақ тал­ға­мауына болады.

Қан тобы мен сырқат

«0» тобы - асқазан, гиперто­ния, өтке тас байлану, құрт ауруы мен демікпе сырқаттарына бейім немесе шалдығу қаупі жоғары. Сондықтан өткір және қышқыл тағамдардан аулақ болғаны аб­зал.

«А» тобы - гастрит, жүрек, ревматизм, асқазан жарасы ауру­ларына бейім. Әсіресе, жүрекке салмақ түсіруден қашқаны жөн.

«В» тобы - тоқ ішек жарасы, зәр жолдары ауруларына бейім.

«АВ» тобы - невроз, жұқпалы аурулардың барлық түріне бейім.

Қан тобы және мінез

«0» қан тобына жататын адамдар – лидерлер

«А» - максималистер,

«В» - инди­видуалистер,

«АВ» - ойшылдар.

Темпераменттеріне байланысты

адамдардың кейбір әрекеттері

Жатыстары

1-холерик 2-сангвиник 3-флегматик 4-маленхолик

Жұмыстарында

  Отырыс-тұрысқа байланысты

Тізеңізді бірінің үстіне бірін қоюға «әуес» болсаңыз:   Өзіңізге өзіңіз өте сенімдісіз. Қандай қиындықты да жеңе аламын, маған алдырмайтын, менің шамам жетпейтін еш нәрсе жоқ деп білесіз. Шынында да жұмыста да, тұрмыс-тіршілікте де сіз нендей тығырыққа тірелсеңіз де қиналмай шешесіз, бұзып-жарып қалайда шығатын, бәле-жаланың бәрін артта қалдыратын күш-қайрат, тескіндік табасыз. Сіздің тағдыр-талайыңызға мақсат-мұратыңызға қол жеткізіп, жаныңыз жайланып ғұмыр кешу жазылған .

Екі аяғыңызды бір-бірімен орап, матап «тастауға» дағдылансаңыз:  Өзіңізге-өзіңіздің сеніміңіз жоқ, не нәрсені де қолыңыздан келмейтіндей, шама-шарқыңыз жетпейтіндей көріп, тайсақтап, қорғаншақтайсыз да жүресіз. Бүгін шешетін, бүгін іске асыратын шаруаны ертеңге қалдыруды «жан тыныштықтың» бір жолы сияқты көресіз. «Ажалдан басқаның бәрі тезірек болғаны жақсы» деген қағида сізге жүрмейді. Бірдеңелерге қол жеткізгіңіз келсе шираңыз, батылданыңыз, әйтпесе бәрінен қорқып-үркіп, кежегеңіз кері кете берсе, қамшының сабындай келте ғұмыр өтеді де шығады.

Аяқты айқастырып, алға созып жіберуді әдет қылсаңыз: Мінез-құлқыңыз өктем, маңайыңызды өзіңіздің айтқаныңызбен жүргізіп-тұрғызғыңыз келеді. Қашанда, қай жер, қай ортада да өзіңіз басшы, өзгелер қосшы болғанын қалайсыз. Басқалар да бар-ау демей, аяқты жамбасыңыз жер иіскеді дегенше айқастырып, алдыға «лақтырып тастайтыныңыз» да сол «менен өткін кім бар» деген ішкі өктем пиғылыңыздың көрінісі. «Алдымен сіз, содан кейін ғана біз» деп өзіңізді пір тұтатын орта болса, жұртпен тіл табысып, тіршілік ету сіз үшін қиынның қиыны. Қадір-қасиетіңіз асып, мысыңыз басып тұрмаса, кім «бұл тұрғанда, мен былай тұрайын» дейді... «Адамның күні – адаммен» болғасын «Аяз би, әліңді біл» дегенді бірауық еске алған жөн.

Екі тізенің арасын қосып, табаныңызды жерге төсеп отырсаңыз: Маған кім не істер екен деп үнемі қорғаныста жүретініңіз болмаса, өз тарапыңыздан бастама көтеруге, ара-тұра болса да әлдебір істің басында, тізгін ұстап отыруға жоқ адамсыз. Жұрт өзіңізді сабырлы көреді, бірақ сізде одан гөрі тұйықтық, жасқаншақтық басым. Біреу бетіңізге жел болып тиді дегенше іренжіп, меселіңіз қайтып, жасып қаласыз. Ешкімге қосылмай саяқ, өзіңізбен өзіңіз жүретініңіз де содан.

Екі қалтаңызға қол салып, екі аяқтың арасын алшақ қойып, төңірекке нығыздана көз тастауды ұнатсаңыз: Алған бетіңізден қайтуыңыз қиын, өзіңізге аса сенімді жансыз. Бірдеңені мақсат етсеңіз, соны қалайда орындап шығуға тырысасыз. Дегенмен тым бірбеткей, «өзім білемдіктің» маңайыңызға жұғымды қыла бермейтінін ұмытпаңыз. Үй-ішіңіздегілермен де, сырттағылармен де қалыпты қарым-қатынас жасағаннан ұтылмайсыз.

Тренинг «Мінездеме беру» деп аталады. Яғни қазір өздеріңді таныстыра отырып, әркім өз есімін айтады және жанындағы құрбысын таныстырып, оның мінезін айтады.

Қане, барлығымыз тізбектеле тұрайық. Көзімізді жұмып, өзімізді табиғат аясында тұрғандай сезінейік. Күн тамаша ашық, күн сәулесі шуақ шашып тұр, айнала тамаша көрініске толы. Енді, көзімізді ашып, өзімізді еркін сезінейік. Алғашқыда бәрі жақсы болып тұрды да кенет, аяқ астынан жеңіл жел соқты. Алдыңызда тұрған адамның арқасынан жәмен ғана қолмен жеңіл желдің самалындай етіп сипаймыз. Жел күшейді – енді алдыңыздағы адамның арқасын қатты уқалай бастаймыз. Кенет, боран басталды - енді боран күшіндей екі қолмен айналдыра күштірек уқалаймыз. Содан кейін, аяқ астынан жай ғана жаңбыр сіркірей бастады – енді қолымызбен жаңбырдың тамшысындай жәймен ұрамыз. Бір кезде қатты жауын жауды – біз қатты жауын сияқты арқамызды саусақтң ұшымен жоғары төмен сипалаймыз. Аяқ астынан бұршақ жауды – арқамызды саусақ басымен бұршақ жауғандай қаттырақ ұрамыз. Бір кезде бәрі басылды, күн жарқырап ашылып, адамға бір күшті шуақ берді. Енді алдымыздағы адамдармен алмасамыз. Осы жаттығуды сізге алдыңызда тұрған адам орындайды.