"?ызыл кітап?а енген с?т?оректілер"

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Ұраны: «Білімді мыңды жығар»

Сүтқоректілердің көбеюі

Сүтқоректілер қалай ұрықтанады?

Ұрық жолдасы дегеніміз не?

Ұрық қайда дамиды?

Қағанақ дегеніміз не?

Алғашқы андар қалай аталады?

Қалталы сүтқоректі?

Жұмыртқа салатын сүтқоректі?

Баласы ширақ болып туылатын жануар?

Олар несімен қызықты?

• Түрі-мысық бейнесі,
• Жолақ-жолақ жейдесі.

Олар несімен қызықты?

• Өзі жап-жас,мұрты бар,
• Ет пен сүтке ұмтылар.
• Тастамайды жылы үйде,
• Түкті тоның шұп-шұбар

Бұл не ?

• Құстай ұшады,құландай жортады,қойдаң да қорқады.

Бұл не?

• Жер астында-үйі,

Көр соқыр-оның күйі,

Қымбат тон киеді үстіне,

Жақпайды жердің үсті де.

Бұл не?

• Өзі алып , таңқаларық жануар,
• Арқалаған субұрқағы тағы бар

Қазақстанда мекендейтің сүтқоректілермен қызыл кітапқа енген жануарлар.

1.Бунақденеқоректілер отряды.

2.Кемірушілер отряды.

3.Қоянтектестер отряды.

4.Қолқанаттылар отряды.

5.Жұптұяқтылар отряды.

6.Тақ тұяқтылар отряды.

7.Ескекаяқтылар отряды.

8.Жыртқыштар отряды.

9.Киттәрізділер отряды.

10.Еттұмсұқтылар отряды.

11.Приматтар отряды

ІІІ. Жаңа тақырып.

Қызыл кітап және оған тіркелген сүтқоректі жануарлар

Қызыл кітап - жәндіктер мен жануарларды қорғауға арналған мемлекеттік шара. Қазақстан Республикасы Қызыл кітабына тіркелген жануарлар 5 санатқа бөлінеді.

I санат - жойылып бара жатқан түрлер мен түршелер ;

ІІ санат - саны азайып бара жатқан түрлер мен түршелер ;

ІІІ санат - сирек кездесетін түрлер мен түршелер;

IV санат - белгісіз түрлер мен түршелер ;

V санат - қалпына келтірілген түрлер мен түршелер. Міндет - Қызыл кітапқа тіркелген түрлер мен түршелерді ғана қорғау емес. Жергілікті жерлердегі белгісіз түрлерді тауып, зерттеу.Елімізде сүтқоректілердің 8 отрядына жататын 178 түрі өмір сүреді.Оның сирек кездесетіңдіктен,40 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген.Қазақстанда 10 мемлекеттік қорық,9 ұлттық табиғи саябақ,60-қа жуық қорықшылар сирек кездесетін аңдарды қорғауда.

Қазақстанда жойылған түр.Негізінен Батыс Қазақстанда мекендеген,ал Солтүстік Қазақстанда бір аңғана кездескен

Қара күзен .

Сирек кездеседі.Таралу аймағы-Қазақстанның солтүстігіндегі Үстірт қорығы.

Балжегі (итаю)

Қабылан

Өте сирек,Қазақстанда жойылып баражатқан түр.Үстіртте таралған:ертеде Маңғыстау мен Қызылқұмда тіршілік еткен.

Қарақал

Сирек жойылып бара жатқан түр.Маңғыстау мен Үстіртте таралған:Сексеуіл бұталар өскен құмдармен құз-жартастарды мекендейді.

Сирек таралу аймағы тарылып саны азаюда.Оңтүстік Алтайда таралған,орташа және биік таулардың шалғындары мен жазықтау жерлерді мекендейді.

Алтай арқары

Құзылқұм арқары

Қазақстанда жойылып кеткен: XVIII-XIX ғасырларда Сырдария мен Қуаңдария өзендерінің сағаларының аралығында мекендеген.

Қаратау арқары

Өте сирек,жойылуға жақын.

Тек Сырдария Қаратауыңда

ғана таралған,таудың жазықтау

жоталарын мекендейді.

Жалман

Тек Қазақстанда ғана:Арал сыртында Бетпақдалада,Балқаш манының солтүстігінде,шығысында,Жоңғар қақпасы төнірірегінде өте сирек кездесетін,үй тышқанына ұқсас кішкентай ғана аң.

Қазақстанның кең-байтақ табиғат аймақтарында

сүтқоректілердің.........отрядына жататын.............

таралған.Оның...........Қазақстанның Қызыл кітабы-

на...........тіркелген.Қазақстанда........ мемлекеттік

қорық...........ұлттық табиғи саябақ,..........қорықшалар

сирек кездесетін аңдарды қорғауда.