Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Шымкент қаласы №70 жалпы орта мектебі коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Биология пәнінің мұғалімі: Тукибаева Гулья Мелдекуловна
Бунақденелілер класы. Бунақденелілердің дамуы және пайда – зияны
Шаянтәріздестер мен өрмекшітәріздестерге тән ерекшеліктерді көрсет
Ерекшеліктері
Өрмекші-тәріздестер
1. Денесі баскөкіректен және құрсақтан тұрады
Шаянтәріз-дестер
2. Денесі қалың хитинді жабынмен қапталған
3. Хитинді жабыны өте жұқа
4. Екі мұртшасы болады
5. Мұртшалары жоқ
6. Жүруге айналған аяқтары бес жұп
7. Жүруге айналған аяқтары төрт жұп
8. Көздері күрделі құрылысты
9. Көздері қарапайым құрылысты
10. Тыныс алу мүшесі - желбезектері
11. Тыныс алу мүшесі – демтүтік
12. Құрсағында аяқтары бар
13. Құрсағында ешбір аяқ орналаспайды
14. Зәр шығару мүшесі – екі жасыл без
15. Зәр шығару мүшесі – мальпигий түтігі
Жануарлар дүниесі Көпжасушалы жәндіктер дүние тармағы Буынаяқтылар типі Бунақденелілер класы
Бунақденелілердің дене құрылысы
Бунақденелілердің ауыз мүшесі
Заузақоңызының ішкі құрылысы
Бунақденелілердің дамуы
- Тура даму (қанатсыз бунақденелілер)
- Шала түрленіп даму
Түзуқанаттылар отряды (шегіткелер, көшпелі шегіткелер, шілделіктер, бұзаубастар т.б.)
Термиттер отряды (қоғамдық бунақденелілер)
Қабыршаққанаттылар отряды (көбелектер т.б.)
Қаттықанаттылар отряды ( қоңыздар т.б.)
Бунақденелілердің түрленіп дамуы
Толық түрленіп даму
Шала түрленіп даму
Бунақденелілердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы
Бунақденелілердің табиғаттағы және адам өміріндегі пайда-зияны
Пайдасы
Зияны
- Өсімдіктерді тозаңдандырады
- Топырақ түзуге қатысады
- Ауыл шаруашылығына зиян келтіретін зиянкестерді жояды
- Баларалардан бал аламыз
- Медицинада дәрі-дәрмек алуға пайдаланады (араның, құмырсқаның уы)
- Жібек көбелегінен жібек алады
- Көптеген бунақденелілер (бүйі, қарақұрт) улылығымен
- ауру таратқыштығымен (маса, қандала, бүрге, бит т.б.)
- Ауыл шаруашылығына (азиялық шегіртке) қауіпті
Сен білесің бе?
- Араның уы (апитоксин) – оның улы безінен бөлінетін түссіз, мөлдір ерітінді. Ара өз денесінен уды тосын қауіп төнгенде немесе бірдеңеге ызаланғанда бөледі екен. Ара уынан жасалған дәрі-дәрмектер негізінде ревматизмді, радикулитті, демікпелі бронхитті, бас сақинасын, гипертонияны т.б. ауруларды емдеуге қолданылады.
Бунақденелілерге тән белгілерді ата және берілген сұрақтарға жауап бере отырып, жауабыңды сызбаның ұяшықтарына жаз
Дамудың сызбанұсқасын сызу
Тура даму: .................................................................
Шала түрленіп даму: ...............................................
.....................................................................................
Толық түрленіп даму: ..............................................
......................................................................................
Кесте толтыру
Класс өкілдері
Ауыз мүшесінің құрылысы
Шыбын
Сор-ғыш түтік
Көбелек
Кемір-гіш
Шегіртке
Кеміріп
жалағыш
Шаншып
сорғыш
Балара
Маса
Сүзіп- жалау-
шы
Даму жолдары
Шала түрле-ніп
Қоңыздар
Толық түрле-ніп
Тарақан
Құмырсқа
Сона
Инелік
Биттер
Рефлексия
1. Бүгін сабақта қандай жаңа тың мәселелер туралы білдің? 2. Сен үшін ең пайдалы болғаны не? 3. Қандай ақпарат сен үшін күтпеген болды?
Таза болса, табиғат Аман болар адамзат!
Адам табиғатқа мейірімділікпен, сүйіспеншілікпен, қамқорлықпен қарап, үйлесімділік сақталғанда, адамзат баласы үшін табиғат – кең сарай, мәңгі тозбас құтты қоныс болатынын ешқашан ұмытпайық!
Үй тапсырмасы:
- 1. Оқулық бойынша пысықтап, буынаяқтылар типіндегі бұған дейінгі жәндіктерден негізгі ерекшеліктерін дәптерге теріп жазу.
- 2. Құмырсқа илеуінің құрылысы туралы хабарлама дайындау.