Балы?тарды? к?пт?рлілігі

Сабақтың тақырыбы:

Білімділік: Оқушыларды балықтар класымен таныстырып,

олардың тіршілік әрекеті,табиғаттағы

маңызы туралы мәләметтер беру

Тәрбиелік: оқушыларды ізденімпаздыққа,табиғатты аялауға,тірі ағзаларға қамқорлық жасауға тәрбиелеу

Дамытушылық: оқушылардың дүниетанымын кеңейту

Күтілетін нәтиже: Жаңа сабақты толық меңгерген бәсекеге қабілетті шәкірт

Сабақың жоспары:

I Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын сұрау

III Үй тапсырмасын бекіту

IV Жаңа сабақ

V Жаңа сабақты бекіту “Сергіту сәті”

VI Сабақты қорытындылау “Шыңға шығу”

VII Үй тапсырмасы “Бәрін білгім келеді”

Үй апсырмасын сұрау: 50

Үй тапсырмасын бекіту :

Бассүйексіздер тип тарм

қандауырша

Желілілер типі

қабықтылар тип тарм

асцидия

Омыртқалы

лар

тип тарм

Балықтар (лат Pisces)

Желбезек арқылы еріген оттегімен дем алатын су жануарлары

Табиғатта 22000 түр кездеседі

Балықтарды зерттейтін ғылым - ИХТИОЛОГИЯ

Су кеңістігінде тіршілік ету

Балықтардың анатомиясына,

физиологиясына, экологияға және мінез-құлықтарына әсер етті.

* Денесін плакоидты қабыршақтар жабады “плакс-тақташа” “эйдос-пішінді”

Балықтар құйрық қанаты (жұпсыз)

және дене қимылы арқылы қозғалады.

Балықтарда жұп

және

жұпсыз қанаттары

болады

Жұпсыз қанаттары тұрақтылықты қамтамасыз етсе, жұп қанаттары тұтқа қызметін атқарады

Түрлерінің сан алуандығына қарамастан

барлық балықтарды тіршілік ету түріне байланысты бірнеше экотиптерге біріктіруге болады:

Литоральды балықтар ( планктон ) -

жағалауға жақын тіршілік ететіндер;

Пелагикалық балықтар (нектон) -

су кеңістігінде тіршілік ететіндер;

Су түбіндегі балықтар (бентос) -

жұпбалықтар, камбалалар, жайындар

Шеміршекті балықтар

Сүйекті балықтар

* 750 түр бар

* дара жынысты,іштей ұрықтану

20000 астам түр

Уылдырық шашу

1 Тақтажелбезектілер кл тарм

2 Тұтасбастылар кл тарм

1Сәулеқанатты балықар кл тарм

2 Қалаққанаты балықтар кл тарм

Қуық п.б,торсылдақ бар

Балғабасты акула

(Sphyrnidae)

Көк акула

(Prionace glauca)

А К У Л А Л А Р

Ұзындығы –3,8 м

Салмағы – 90 кг.

Доғалтұмсықты акула

( Carcharhinus leucas )

Көк акулада

түс ажырату қабілеті дамымаған

Жайын (лақа) - тұщы судағы

ең ірі және қуатты,

көбінесе түнде тіршілік

ететін жыртқыш балық.

Жайындар

(Сомы - Malapterurus)

Хоплостернум

торакатум

Алтын жайын (лақа)

Шұбар жайын (лақа)

Төңкерілгіш жайын (лақа)

Алабұға

(Окунь – Perca)

Үйірімен тіршілік ететін жыртқыш балық

9 түрі кезд

Ұзындығы :30-35см.

Уылдырығы іркілдек таспалар арқылы (1-2м)

су асты өсімдіктеріне (300-600 мың) тіркеледі

Күміс мөңке

(Серебряный карась - Carassius auratus gibelio)

Ұзындығы – 40см, кейде – 60см

Салмағы – 2кг, кейде – 7кг

тіршілік етуі - 10-12 жыл

Күміс мөңкенің негізінде ХІ ғ. Қытайда жасанды түрде

алтын балық және басқа түрлер пайда болды

Алтын балық

(Золотая рыбка - Carassius auratus auratus)

Алтын балық – Ұзынденелі (комета, шубункин)

мен қысқаденелілердің (риукин, қара телескоп… )

аралығындағы түр.

Тіршілік етуі:

Ұзынденелілері - 30 жылға дейін

Қысқаденелілер - 12 жылға дейін

Балықтардың табиғаттағы маңызы:

• Қара ,қызыл икра алу
• Тасбекіре,пілмай

* Мед: “Балық майы” емге пайд.

• Тағамдық маңызы зор,түрлі дәрумендерге бай ,теңіз тағамдарының 85 %-зын құрайды

• Сәндік үшін өсіру “Аквариум балығы”

Демалыс кешендерінде мысалы “Думан”

* Қаңқасынан түрлі сувинерлер жасалады

Терминологиялық дәптермен жұмыс

ихтиология

Балықтарды зерттейтін ғылым

Бүйір сызық

Жүру бағытын анықтаушы

торсылдақ

Сүйекті балықтардағы жоғары-төмен түсуді реттейтін мүше

Өрістеу

Көбею кезіндегі орын ауыстыру

Уылдырық

Балықтардың болашақ ұрпағы

“ Бекіренің бал татыған еті”

“ Бақа көлінде- патша,

Балық суында- патша ”

“ Балықтың жаны - суда”

“ Сергіту сәті”

Балықтар

Рыбы

Pisces

“ Балдырлы көлде

балық көп”

“ Балық басынан шіриді”

“ Бекіренің басы тасқа тимей,қайт

пайды”

“ Балық пашасы –

бекіре”

“ Торсылдақ”

“ Өрістеу”

“ Балық майы ”

“ Желбезек”

“ Уылдырық”

“ Өрістеу”

“ Бүйір сызық”

Қорытынды

“ Шыңға шығу”

Балықтар

“ шабақ”

Үй тапсырмасы : “Бәрін білгім келеді”

“ Адамжегіш акула”

“ Қылқа немесе килька”

“ Икра”