Ас?орыту ж?йесі

Үй тапсырмасы тақырыбы:

Ас қорыту жүйесі.

Ас қорытудың маңызы.

Ас тұрған жерде ауру тұрмайды.

(Халық даналығы)

• Нәруыздар, көмірсулар, майлар, минералды тұздар, су мен витаминдер қандай заттар?
• Нәруыз қандай азық-түлікте болады және адам ағзасы күніне қанша мөлшерде нәруыз қажет етеді?
• Көмірсулар қандай азық-түлікте болады? Күнделікті өмірде көмірсуға тәуліктік қажетсіну мөлшері?
• Май қандай азық-түлікте болады? Күніне ағзаға қанша май қажет?
• Организмнің негізгі құрылыс материалы -
• Күнделікті өмірде көбірек қолданылатын минералды зат.

2

1

Ас қорыту жүйесі

3

Органикалық заттар

2

1

3

1

2

Минералды заттар

3

1

2

3

Дәрумендер

Ас қорыту жүйесі - 1

• Асты дұрыс пайдалану туралы ғылым?

Ас қорыту жүйесі - 2

• Ас қорыту дегеніміз не?

Ас қорыту жүйесі - 3

• Нәруыз текті заттардың бір түрі?

Органикалық заттар - 1

• Негізгі энергия қоры?

Органикалық заттар - 2

• 1 тәулікте ересек адамға қажетті май мөлшері?

Органикалық заттар - 3

• Нәруыз қандай тағамдар құрамында кездеседі?

Минералды заттар - 1

• Ересек адам тәулігіне қажет ететін су мөлшері?

Минералды заттар - 2

• Адам ағзасына қажетті тәуліктік тұз мөлшері

Минералды заттар - 3

• Организмде болатын минералды заттардың мөлшері

Витаминдер - 1

• Витаминдерді алғаш тапқан ғалым?

Витаминдер - 2

• Витамин жетіспеушілігінен туындайтын ауру.

Витаминдер - 3

• Иммунитетті арттыратын витамин

Жаңа сабақтың тақырыбы:

Ас қорыту жүйесі

Ауыз қуысы

Жұтқыншақ

Өңеш

Асқазан

Аш ішек

Тоқ ішек

Тік ішек

Адам ағзасында ішкі мүшелердің орналасуы

Ас қорыту

жолы

қабырғасы

Ішкі

(Сілемейлі қабық)

Қан тамырлары

мен лимфа

тамырлары

болады

Ортаңғы

Бірыңғай салалы

бұлшықет

Сыртқы

Дәнекер ұлпасы

Ауыз қуысы

бөбешік

тіс

жұмсақ, қатты таңдай

ұрт

тіл

ерін

Тіл – сілемейлі қабықпен жабылған, тамырлары мен жүйкелері көп, қозғалмалы бұлшық етті мүше.

тіл

дәм сезу

асты қозғалту

шайнау

сөйлеу

Ас қорыту мүшелері

Астың қорытылуы және сіңуі

• 1 – үстіңгі жақ сүйегі;
• 2 – тіл;
• 3 – жұтқыншақ;
• 4 – сілекей бездері;
• 5 – астыңғы жақ сүйегі;
• 6 – кеңірдек;
• 7 – өңешке түскен ас;
• 8 – бауыр;
• 9 – асқазан (қарын);
• 10 – өт қабы;
• 11 – ұлтабар (он екі елі ішек);
• 12 – аш ішек;
• 13 – ұйқы безі;
• 14 – тоқ ішек;
• 15 – тік ішек. а) астың өңешпен жылжуы; ә)жарып көрсетілген асқазанның (қарынның)

кілегейлі қабығы;

б) аш ішектің кілегейлі қабығы;

в) аш ішектің кілегейлі қабығындағы бүрлер

Тоқ ішектің ағзада орналасуы:

• 1 – тоқ ішек;
• 2 – кесілген аш ішек;
• 3 – тоқ ішектің басталған бөлімі;
• 4– соқыр ішек;
• 5 – тік ішек;
• 6 – артқы (аналь) тесік

Бауыр, асқазан, ұйқыбезінің орналасуы

• 1 – бауыр;
• 2 – өңеш;
• 3 – асқазан (қарын);
• 4 – ұйқы безі;
• 5 – ұйқы безінің өзегі;
• 6 – ұлтабар (он екі елі ішек);
• 7 – өт қабының өзегі;
• 8 – өтқабы

“ Нақты сандар” кабинеті

10 г

60-65 %

1500 г.

11-13 см

5-6 м

100 г

4 млн

2-2,5 л

8-15 см

25 см

Суретте берілген мүшелерді ретімен ата

• Бауыр а) қорытылмаған заттар

өтеді.

2. Соқырішек ә) астың сіңуі өтеді

3. Ұлтабар б) ең үлкен без

• Аш ішек в) құрт тәрізді өсінді

5. Тоқ ішек г) жұтқыншақтан кейін

орналасқан мүше

6. Өңеш д) аш ішектің жуан бөлімі

Биологиялық диктант

..........ерінмен және жақпен бірге ауызекі сөйлеу қызметін атқарады. Тіл сілемейлі қабықпен қапталған .................тұрады. ...........-ұзындығы 11-13 см бұлшық етті мүше. ..........құрсақ қуысында көкеттің астында орналасқан. ............асқорыту жолының ұзын бөлігі, ұзындығы 5-6 м. Соқырішекте құрт тәрізді өсінді ..........болады. ............асқазанның астыңғы жағында екінші бел омыртқаның деңгейінде орналасқан. ............күрделі түтікшелі без. Алмұрт тәрізді өт қабы ............астыңғы бетінде орналасқан.