8-сыныппен ?ткізілген "?а??аны? негізгі б?лімдері" та?ырыбыпта ашы? саба?

Үй тапсырмасы:

Сүйектің құрылысы мен химиялық құрамы

Сурет бойынша баянда х

1-топ “Білгірлер”

1. Толарсақта неше сүйек бар?

2. 14 сүйектен тұратын қолбасы сүйегі қалай аталады?

3. Сүйектер қандай ұлпадан түзілген?

.

4. Жамбас пен сегізкөз тұтасып қандай белдеу

құрайды?

2-топ “Білгірлер”

1. Толарсақта неше сүйек бар?

7 сүйек бар.

2. 14 сүйектен тұратын қолбасы сүйегі қалай аталады?

Саусақ сүйектері.

3. Сүйектер қандай ұлпадан түзілген?

Тығыз және борпылдақ дәнекер ұлпасы.

4. Жамбас пен сегізкөз тұтасып қандай белдеу

құрайды?

Жамбас белдеуі.

2 – топ “Тапқырлар”

1. Білезікте неше сүйек бар ?

2. Органикалық заттар сүйекке қандай қасиет береді ?

3. Аяқ жіліктерін атаңыз.

4. Сүйектің құрамын ата.

2 – топ “Тапқырлар”

1. Білезікте неше сүйек бар ?

8 сүйек

2. Органикалық заттар сүйекке қандай қасиет береді ?

Иілгіш, созылғыш.

3. Аяқ жіліктерін атаңыз.

Ортан жілік, асықты жілік.

4. Сүйектің құрамын ата.

Органикалық зат 30% , бейорганикалық зат 70 %

Сүйектің құрылысы

Сүйектер тығыз және борпылдақ дәнекер ұлпаларынан түзіледі. Сүйектің сыртында сүйек затымен тұтасып кеткен сүйек қабы болады. Сондықтан сүйек қабы арқылы сүйектер жуандап өседі. Сүйектің екі шетіндегі шеміршек есебінен сүйек ұзарып өседі. Сүйек 20-25 жасқа дейін қалыптасады.

остеон

Сүйек қабы

Тығыз зат

Сүйек майы

Қан тамырлары

Кемік зат

Сүйек құрамында:

органикалық және бейорганикалық заттар болады.

Органикалық заттар сүйекке иілгіштік қасиет береді, жас балаларда көп болады, сондықтан бала жастайынан спортқа, биге, балетке бейім болады.

Қазақша күресте бар әдісі,

Халқымның қадірлі мүше асы.

Атқа отыруда да кездеседі есімі

Аташы осы сүйекті ...

Дәнекер ұлпадан тұратын орманы бар,

Қозғалмайтын сүйектен жасалған қорғаны бар.

Ақыл-ойыңның қорғаны

Бұл қай сүйек болғаны?

Адамда қанша

сүйек бар?

Сүйектің

бейорганикалық

заттарын атаңдар

Лордозы

дегеніміз не?

Органикалық

заттар сүйекке

қандай қасиет

береді?

Кифозы

дегеніміз не?

Сүйек

қандай

заттан түзілген?

Остеондар

деген не?

Тірек – қимыл жүйесі

Сабақтың тақырыбы:

Қаңқаның негізгі бөлімдері

ТҚЖ құрылымы

ТҚЖ

Қаңқа

Бұлшық еттер

???

Қаңқа қандай бөлімдерден тұрады?

Қаңқа бөлімдері

Бас қаңқасы

Дене қаңқасы

Қаңқа

Иық және жамбас белдеу сүйектері

Қол-аяқтың еркін қозғалатын сүйектері

Бас қаңқасы

• Ми бөлігі
• Бет бөлігі

Төбе сүйегі

Маңдай сүйегі

Көз ұясы

Жас сүйекшесі

Мұрын сүйегі

Сына тәрізді сүйек

Самай сүйегі

Бет сүйегі

Астыңғы жақ сүйегі

Үстіңгі жақ сүйегі

Дене қаңқасы

Омыртқа жотасы + кеуде қуысы

Омыртқа жотасы

мойын

Сегізкөз

өсінділер

доға

кеуде

Омыртқа денесі

құйымшақ

бел

сегізкөз

құйымшақ

Кеуде қуысы

Төс

• Төссүйек

• Қабырғалар (12 жұп)

• Омыртқа жотасының кеуде бөлімі

Қабырғалар

Шеміршектер

Кеуде омыртқалары

Қол сүйектері

Бұғана

• Иық белдеуі

• Қолдың еркін қозғалатын қаңқасы

Тоқпан жілік

Жауырын

Кәрі жілік

Шынтақ сүйек

Алақан

сүйектері

Білезік

Саусақ сүйектері

Аяқ сүйектері

• Жамбас белдеуі

• Аяқтың еркін қозғалатын сүйектері

Жамбас сүйегі

Ортан жілік

Асықты жілік

Башпай сүйектері

Шыбық сүйегі

Табан сүйектері

Толарсақ

Сүйектің байланысуы

қозғалмалы

Жартылай

қозғалмалы

қозғалмайтын

Қозғалмай-

тын -құйымшақ,

сегізгөз,бас

сүйектері.

Жартылай қозғалатын-омыртқа дискісі.

Қозғалатын-қолмен аяқ сүйектері.

Омыртқаның қисаюы Дұрыс отыру

Адам табанының бітімі

Қалыпты табан

Жалпақ табан

Қалыпты табанда ойыс болады. Оның ойысы жерге тимейді, күмбез тәрізді көтеріңкі, көлденең және ұзыншақ күмбездері бар.

Жалпақ табанда ойыс болмайды, ол тегістеліп бітеді, аласа болады, түгел жерге тиіп тұрады, ортасында күмбез тәрізді ойық болмайды.

Екеуі де адамның бір мүшесі, жүру қызметін атқарады.

Берілген сүйектерге “+” белгісін тиісті бағанаға қойыңыздар

Р/с

1

Сүйектер

Бұғана

2

Бас сүйектері

Иық белдеуі, қол сүйектері

Шыбық ( садақ ) сүйек

3

Жамбас белдеуі, аяқ сүйектері

Шүйде сүйегі

4

Ортан жілік

5

Шынтақ сүйегі

6

Жауырын

7

Асықты жілік

8

Тоқпан жілік

9

Толарсақ сүйектері

10

Білезік сүйектері

11

Жамбас сүйектері

12

Башпай сүйектері

13

Саусақ сүйектері

Тексеру

Берілген сүйектерге “+” белгісін тиісті бағанаға қойыңыздар

Р/с

Сүйектер

1

Бас сүйектері

Бұғана

2

3

Иық белдеуі, қол сүйектері

Шыбық ( садақ ) сүйек

4

Шүйде сүйегі

+

Жамбас белдеуі, аяқ сүйектері

+

Ортан жілік

5

+

Шынтақ сүйегі

6

Жауырын

7

+

8

+

Асықты жілік

9

+

Тоқпан жілік

Толарсақ сүйектері

10

11

+

Білезік сүйектері

+

12

Жамбас сүйектері

+

+

Башпай сүйектері

13

Саусақ сүйектері

+

+

+

“ Бағдаршам” ойыны

қысқа сүйек

ұзын сүйек

жалпақ сүйек

Бекіту: “Жұмбақ тас” ауылы

1. Сүйектер пішіні бойынша неше топқа бөлінеді ?

2. Қысқа сүйектерді ата.

3. Жалпақ сүйектерге қандай сүйектер жатады ?

.

4. Түтік тәрізді сүйектерді ата.

Жіліктер

5. Сүйектердің байланысуы неше топқа бөлінеді ?

3 топқа: қозғалатын, жартылай қозғалатын, қозғалмайтын.

Бекіту: “Жұмбақ тас” ауылы

1. Сүйектер пішіні бойынша неше топқа бөлінеді ?

3 топқа: ұзын, қысқа, жалпақ.

2. Қысқа сүйектерді ата.

Омыртқа, білезік, алақан

3. Жалпақ сүйектерге қандай сүйектер жатады ?

Жауырын, жамбас, қабырға, бас сүйектер.

4. Түтік тәрізді сүйектерді ата.

Жіліктер

5. Сүйектердің байланысуы неше топқа бөлінеді ?

3 топқа: қозғалатын, жартылай қозғалатын, қозғалмайтын.

6. Буын деп нені айтады ?

7. Қаңқаның қандай бөлігі қозғалмайтын болыпбайланысқан ?

8. Неліктен биік өкше аяқ - киім киген зиянды ?

9. Адам қаңқасының өсуі неше жаста аяқталады ?

10. Түзу отыру, оның маңызы бар ма ?

6. Буын деп нені айтады ?

Сүйектердің қозғалмалы байланысы.

7. Қаңқаның қандай бөлігі қозғалмайтын болыпбайланысқан ?

Бас сүйектер.

8. Неліктен биік өкше аяқ - киім киген зиянды ?

Жалпақтабандылық пайда болады .

9. Адам қаңқасының өсуі неше жаста аяқталады ?

25 жаста аяқталады.

10. Түзу отыру, оның маңызы бар ма ?

Ия

“ Кім жүйрік” ауылы.

Әр топ 20 сүйектің атын жылдам жазу.

Үйге тапсырма!

§24 Қаңқаның негізгі бөлімдері.

Дәптер толтыру.

Кесте толтыру

Суретпен жұмыс.

• Назарларыңызға рахмет