Әскери-өнеркәсіптік кешен нысандарының эко жүйеге әсері.

Сабақжоспары № 11

Пәні: Аймақтық экология

Сыныбы: 5 «А» «Ә» «Б» «В» «Г» «Д»

Күні:

Тақырыбы: Әскери-өнеркәсіптік кешен нысандарының эко жүйеге әсері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Халық денсаулығына тигізген әсері, сынақтардың адамдарға, қоршаған ортаға әсері туралы түсінік ала отырып, пікір алмасып, ойларын ортаға салу.

Дамытушылық: Оқушылардың көпшілік ортада ашық, жүйелі сөйлей білу,ой-пікірін білдіре отырып, қосымша деректер мен құжаттарды пайдаланып, ізденушілікке, шығармашылық жұмысқа баулу;

Тәрбиелік: Отанына деген сүйіспеншілігін арттыру, экологиялық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

1. Ұйымдастыру бөлімі: Оқушыларды сабақтың мақсатымен таныстыру.

2. Жаңа сабақты үйретуге дайындық.

1. Жаңа тақырыпты тақтаға жазу.

2. Сабақ мақсатын түсіндіру.

III. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Қазақстанда қазіргі уақытта төрт әскери сынақ полигоны және «Байқоңыр» ғарыш айлағы жұмыс істейді. «Байқоңыр» Қазақстанның оңтүстік-батыс бөлігінде Қызылорда облысының аумағында орналасқан, жалпы аумағы 6,7мың км (кв) жерді алып жатыр. Аймақтың жер бедері тұзды топырақты, жылжымалы құмды төбешіктерден тұрады. Өсімдік түрлері көп, бірақ сирек орналасқан, шілде айының ортасына дейін сақталып күйіп кетеді. Жылдың үш жүз күнінде жел соғып 17-18 күнінде шаңды борандар тұрады. Көптегенғылыми зерттеулер ауа ылғалдылығының төмендеуін, жылдың әр мезгілінде температураның күрт өзгеруін ғарыш ұшу аппаратының жұмысымен байланыстырады. Ғарыш ұшу аппаратының қоршаған ортаға зияныны ауа ағынын күшейтумен шектеліп қоймай, салмағы 3,2 тоннадан 16,2 тоннаға дейін болатын зымырандардың жағар және жанармай қалдықтары құрамында химиялық токсидті қосылыстардың әсерінен пайда болуда. Зымырандардың жерге түскен, құлаған сынықтары қоршаған ортаға аса қауіпті улы болып келеді.

IV. Жаңа сабақтан түсінгенін тексеру.

Байқоңыр ғарыш айлағы зымыран ұшыру кезінде бөлінетін бөлшектер құлайтын жалпы ауданы 12,24 млн. гектар жермен қамтамассыз етілген. Ғарыш айлағы қоршаған ортаға төмендегідей кері әсерін тигізеді.

-ұшу процесінен кейін атмосфераның табиғи режимі бұзылады.

-атмосфераны жер беті қабаттарын токсинді зымыран жанармайының қалдықтарымен ластайды.

-атмосфераның озон қабатын бұзады.

-қышқылды жаңбырдың жаууына себепші болады.

-ауқымдымасштабта температураның жоғарлауына әсер етеді.

V. Оқушылар білімін бекіту.

Қызылорда облысы Қармақшы ауданының аумағында орналасқан. Байқоңырдан 1961 ж.12 сәуірде адамзат тарихында тұңғыш рет Ю.А. Гагарин «Восток» ғарыш кемесімен ғарышқа аттанды. Айды, Марсты және Шолпанды зерттеуге арналған ғарыш аппараттары бар зымырандар да Байқоңырдан аттандырылды. 1991 жылы 2 қазанда тұңғыш қазақ ғарышкері Тоқтар Әубәкіров ғарыш кемесімен Байқоңырдан ғарышқа көтерілді. Ресеймен бірлескен бағдарлама бойынша қазақ ғарышкері Талғат Мұсабаев ғарышта 2 рет (1994,1998ж) болып, зерттеу жұмыстарын жүргізді.

VI. Қорытындылау.

Жерде тіршілік бар. Өйткені біздің ғаламшарда ауа бар. Күнненжылу мен жарықаламыз.