Плацента ма?ызы. Шылым шегу, алкоголь мен есірткіні? адам ?ры?ыны? дамуына ?сері Саба? жоспары

САБАҚ: Плацентаның маңызы. Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсері

Мектеп: ФМБ НЗМ Шымкент қаласы

Күні: 13.02.15

Мұғалімнің аты-жөні: Ару З.Ә.

СЫНЫП: 9

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар:

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары:

Оқушылар: Плацента маңызын оқып-біледі.

Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсерін зерттейтін болады.

Сабақтың мақсаты:

Ұрық дамуындағы плацентаның маңызын көрсету.

Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсері салдарын білу

Тілдік мақсаттар:

Пәндік лексика және терминология:

Диалог құруға/жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Плацента …… мағызды болып табылады.

 Плацентаның негізгі қызметтеріне .... жатады.

Ұрық ….-тан қорғалады

  X ...-дан Y-ға өтеді.

Y – тен Х-қа өтеді.

Шылым шегу зиянды болып табылады, өйткені ... .

Алкоголь зиянды болып табылады, өйткені ... .

Есірткі зиянды болып табылады, өйткені ... .

Алдыңғы білім

Онтогенез (7 сынып)

Өсу- тірі ағзалардың тіршілік сипаттамасы болып табылады (6 сынып)

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Сабақта орындалуы тиіс іс – әрекеттер

Оқыту ресурстары

0 - 10

мин

11 – 20

мин

21 – 35

мин

36-40

мин

Ынтымақтастыру атмосферасын құру. Сәлемдесу, мұғалімнің өзін таныстыруы

Үй тапсырмасына шолу.

Оқушылар шолу тапсырмаларын флэш-презентация көмегімен орындайды.

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу мақсатында тақтада плацентаның, темекі, арақ, наркомания туралы суреттердің жиынтығы көрсетіледі.

Оқушылардың пікірлерін тыңдау.

Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты хабарланады.

Оқу мақсаттары:

Ұрық дамуындағы плацентаның маңызын көрсету.

Шылым шегу, алкоголь мен есірткінің адам ұрығының дамуына әсерін білу

Жетістік критерийі хабарланады. Оқушылар “Бағалау ағашына” осы тақырып бойынша өздерінің білім деңгейін бағалау үшін есімдері жазылған стикерлерді сәйкесінше жапсырады.

Твиг білім және тағы басқа сайттардан бейнероликтер көрсетіледі.

Плацента (лат. placenta грек. plakus — жұқа нан) — жоғары сатыдағы сүтқоректі жануарлардың аналық ағзасында ұрықтың даму кезінде пайда болып, жатыр мен ұрықты байланыстырып тұратын арнайы мүше.

Плацента арқылы аналық ағза мен ұрықтың арасындағы зат пен газ алмасу процесі жүзеге асады. Плацентаның түзілуі ұрықтың имплантациясы деп аталады. Плацента арқылы ұрық аналық ағзаның қанынан оттек пен қоректік затты алып, оған ыдырау өнімдері мен көмір қышқыл газын бөледі. Плацента ұрыққа қажетті заттардың түсуін белсенді түрде реттеп, дәнекерлік қызмет те атқарады. Плацентадан аналық ағзаға әсер ететін гормондар (гонадотропин, соматомаммотропин, т.б.),ацетилхолин, т.б. заттар түзіледі.

Плацента ұрықтың сыртқы қабатындағы хорион қабықшасы мен жатыр қабырғасының қосылуынан түзіледі.

Ұрықтың дамуының бастапқы кезеңінде хорион қабығының барлық бетінен бірінші реттік, ал кейінгі даму кезеңінде екінші реттік бүрлер түзіледі де, жатырдың кілегейлі қабығына кіріге өседі. Екінші реттік бүрлер ұрық қапшығымен немесе аллантоис қабығындағы қантамырлармен байланысады.

Ұрықжолдаста:

1. Жүйке

2. Лимфа тамырлары болмайды.

Твиг білім сайтынан бейнеролик көрсетіледі.

Ұрықжолдас, плацента (латын placenta, грек. plakus — жалпақ) — ұрықты ана организмімен байланыстыратын орган. Ұрықжолдас

 ұрық дами бастағанда жатырда пайда болады. Ол плацентадан, кіндік баудан және ұрық қабықшасынан тұрады. Плацентаның негізін ағаш сияқты бұтақталған хорион бүрлері құрайды. Әрбір хорион талшығынан майда капиллярлар өтеді. Ұрықжолдас салмағы 500 — 600 г, диаметрі 15—20 см, қалыңдығы 2—3 см болады. Оның жатырлық және ұрықтық қабаттары бар. Кіндік бау ұрық пен плацентаны байланыстырады, ұзындығы 70—80 см. Ұрық қабықшасы ұрықтың ішкі және бүрлі (хорион) қабықшаларын құрайды. Ұрықжолдас арқылы ұрық ана қанынан қоректік зат пен оттек алып, зат алмасу нәтижесінде пайда болған заттар мен көмірқышқыл газды қанға шығарады. Бала жолдасы ұрықтың дамуына қажетті биол. активті заттар түзіп, ішкі секреция бездерінің қызметін де атқарады. Бала жолдасының қалыптасып дамуы жүктіліктің 4—5 айында тоқтайды да, бала айы-күні жетіп туғанда, ұрықжолдас да жатырдан бөлініп, баладан соң түседі. Ананың денсаулығы, тамақтануы, т.б. жағдайларының дұрыс болмауы ұрықжолдатың және ұрықтың дамуына әсер етеді.

Плацента арқылы аналық ағза мен ұрықтың арасындағы зат пен газ алмасу процесі жүзеге асады. Плацентаның түзілуі ұрықтың имплантациясы деп аталады. Плацента арқылы ұрық аналық ағзаның қанынан оттек пен қоректік затты алып, оған ыдырау өнімдері мен көмір қышқыл газын бөледі. Плацента ұрыққа қажетті заттардың түсуін белсенді түрде реттеп, дәнекерлік қызмет те атқарады. Плацентадан аналық ағзаға әсер ететін гормондар т.б. заттар түзіледі.

Ұрықжолдас негізгі үш қызмет атқарады:

1. Зат алмасу;

2. Тосқауыл;  

3. Синтетикалық.

Оқушылардың «Ұрық дамуындағы ұрықжолдастың маңызын көрсету» мақсатын бойынша білімдерін бекіту.

Қалыптастырушы бағалау (Қосымша №1)

Алкогольдің ұрыққа әсері

Маскүнемдікпен науқас аналардан туылған балаларда «ұрықтың маскүнемдік белгісі» деп аталатын ауытқушылықтар болады.

1. Бойдың өсуінің тежелуі;

2. Бассүйектің пішінінің аномалиясы/ауытқуы;

3. Ішкі мүшелердің аномалиясы/ауытқуы;

4. Аяқ-қол сүйектерінің аномалиясы.

Есірткінің ұрыққа әсері:

1. Түсік тастау;

2. Құрсақтағы дамудың тежелуі;

3. Ана құрсағында ұрықтың өліп қалуы;

4. Мерзімінен бұрын босану;

5. Аяқ-қол сүйектерінің кемістігі.

Бейнероликтер көрсетіледі.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы беріледі.

Рефлексия . «Бағалау ағашы» білім деңгейлерінің көтерілуін көрсетеді.

Үй тапсырмасы. «Шылым шегу, алкоголь және есірткінің ұрық дамуына әсері» карикатура салу (кем дегенде 1).

Плацента туралы Твиг білім

https://www.twig-bilim.kz/film/placenta-5274/ 2,46 мин

https://www.youtube.com/watch?v=Thh1MyLplZU 0,20 мин орысша

Плацента туралы ағылшынша

https://www.youtube.com/watch?v=gHnFoWEVs7o

1,18 мин

Плацента туралы

Алкоголь украинша

https://www.youtube.com/watch?v=FJ0d-bjWuPw

Вред алкоголя

https://www.youtube.com/watch?v=i1vY5nE_pvY

3,17 мин

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз қалайша көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушылар алдында Сіз қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін тексеруді қалай жоспарламақшысыз?

Пәнаралық байланыстар

Денсаулық және қауіпсіздік

АКТ-мен байланыс

Құндылықтармен байланыс (тәрбиелейтін элемент)

Барлық оқушылар: Плацента құрылысын, ұрық дамуы үшін маңызын біледі. Шылым, алкоголь, есірткінің адам ағзасына әсері туралы біледі

Оқушылардың көпшілігі: Плацента құрылысын, ұрық дамуы үшін маңызын біледі. Шылым, алкоголь, есірткінің ұрықтың даму сатыларына әсерін және одан келер салдарларын түсіндіре алады

Кейбір оқушылар: Плацента құрылысын, ұрық дамуы үшін маңызын біледі. Шылым, алкоголь, есірткінің ұрықтану жағдайына әсерін сипаттай алады.

1. Қалылтастырушы бағалау тапсырмалары

2. Мәтінмен жұмыс

3. Талдау сұрақтары

4. Шығармашылық жұмыс

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары шындыққа негізделген болды ма? Оқушылар бүгін нені үйренді? Сыныпта қандай атмосфера болды? Мен жүргізген дифференциация іске асты ма? Мен уақытқа сәйкес жұмыс істедім бе? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды және неліктен?

Бұл бөлімді рефлексия үшін пайдаланыңыз (сабақ туралы ой қозғау).

Сол бұрышта тұрған Сіздің сабағыңыз туралы сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағалау

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алатын еді (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1:

2:

Мен сабақ кезінде келесі сабаққа дайындалуға көмектесетіндей сынып немесе белгілі бір оқушылар туралы не білдім?

Дағдылар

Жетістік критерийі

Білу, коммуника-циялық дағдылар

Адам ұрығының дамуы үші плацентаың маңызын біледі, негізгі қызметтерін атайды. Плацента арқылы өтетін заттарды ана мен бала санаты бойынша жіктейді.

Сурет 1

Сурет 2

a) 1 -Суретті пайдаланып барлық құрылымдарын атаңыз.

1 …………………………………………………… 2 …………………………………………………...

3 …………………………………………………… 4 ……………………………………………………

b) 1 -Суреттен № 4 құрам бөліктің қызметі қандай?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….............................................

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................................

с) 2- Суретті пайдаланып құрылымдарын атаңыз.

1 …………………………………………………… 2 …………………………………………………...

3 …………………………………………………… 6 ……………………………………………………

8 …………………………………………………...

d) 2 Суреттен № 2 және 3 құрамбөліктердің қызметі қандай?

№ 2. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….........................................................................................................................................................................................................№ 3 ............................................................................................................................................................... ..............………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..........................................................................................................................................................................................................

Тапсырма №2. Адам ұрығының дамуы үшін плацентаның маңызын атаңыз.

1. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Тапсырма № 3. «Биологиялық пошта» ойыны бойыншплацента арқылы өтетін заттарды ана мен бала санаты бойынша жіктеңіз. Заттарды реттік нөмірлері бойынша таратып жазыңыз.

1. Қоректік заттар. 2.Су. 3.Гормондар. 4.Витамин. 5.Оттегі. 6.Көмірқышқыл газы. 7.Дәрі-дәрмектер

8.Аминқышқылдары. 9.Токсиндер. 10.Липидтер.11.Зат алмасудың соңғы өнімдері. 12.Вирустар

13.Глюкоза. 14. Иммуноглобулиндер

Дағдылар

Жетістік критерийі

Білу, коммуникация дағдылар

Адам ұрығының дамуы үшін шылым шегу, алкоголь және есіртікінің/әртүрлі дәрілік препараттардың зиянды әсері бар екенін біледі.

Деректерді таблица, схема немесе график түрінде бейнелей алады, диаграмманы саралай алады.