O'simlik va hayvonot olamini muhofaza qilish

11- SINF BIOLOGIYA

NAMANGAN VILOYATI UCHQO`RG`ON TUMANI XTB GA QARASHLI 10-SONLI UMUMIY O`RTA TA`LIM MAKTABINING BIOLOGIYA FANI O`QITUVCHISI Ergasheva Nasimaning “ O`simlik va hayvonot olamini muhofaza qilish” mavzusida ishlangan dars taqdimoti

• Dars shiori:
• “ Kitob va kutubxonalar inson tafakkurining kashfiyotidir”

Darsning maqsadi:

Guruhlarda ishlash

O’zaro raqobat

O`zaro hurmat

Ilmiy izlanuvchanlik

Interfaol usullar bilan ishlash

O`tgan mavzuni mustahkamlash

• O`quvchi uchun namuna
• Blits savollar
• 1. Qaysi omillar natijasida biosferaning qiyofasi o’zgarib bormoqda?
• 2. Sun’iy organik moddalarga nimalar kiradi?
• 3. Antropogen omillar biosferaga ta’sir etish natijasiga ko’ra necha
• turga bo’linadi?
• 4. Qanday manbalar tabiatni ifloslanishiga sabab bo’lmoqda?
• 5. Polietilen va plastmassalar nega biologik almashinuvga jalb etilmaydi?

O`qituvchi namunasi

• 1. Qaysi omillar natijasida biosferaning qiyofasi o’zgarib bormoqda?
• Antropogen omillar.
• 2. Sun’iy organik moddalarga nimalar kiradi?
• Polietilen va plastmassalar.
• 3. Antropogen omillar biosferaga ta’sir etish natijasiga ko’ra necha guruhga bo’linadi?
• 4. Qanday mabalar tabiatni ifloslanishiga sabab bo’lmoqda?
• Sanoat chiqindilari, yoqilg’I mahsulotlari, radioaktiv moddalar,
• kimyoviy dori vositalari.
• 5. Polietilen va plastmassalar nega biologik almashinuvga jalb etilmaydi?
• Chunki ularning ko’pchiligi zamburug’lar va bakteriyalar
• tomonidan parchalanmaydi.

2 . T- SXEMA METODI o’quvchi uchun namuna:

Inson faoliyatining biosferaga ijobiy va

salbiy tomonlarini sxemada izohlang.

IJOBIY SALBIY

O`qituvchi namunasi Inson faoliyatining biosferaga ijobiy va salbiy tomonlarini sxemada izohlang.

• Tabiiy boyliklarni oqilona * O’rmonlarni kesish
• o’zlashtirish * Tabiiy boyliklarni va daryo
• Bog’larni barpo etish suvlarini isrof qilish
• Landshaftlarni yaratish * Atrof-muhitni ifloslantirish
• Kamchiqindili va chiqindisiz * Turlarni qirib tashlash

texnologiyalarni qo’llash * Zararkunandalarga qarshi kimyoviy

• Ekologik toza yoqilg’I dori vositalarni qo’llash
• turlarini yaratish * Sanoat chiqindilari

IJOBIY SALBIY

Mavzu:O`simlik va hayvonot olamini muhofaza qilish.

• Reja

1.Tabiatni muhofaza qilish

2.Qizil kitoblar

3.Maxsus muhofaza etiladigan tabiiy hududlar

• Tabiatni muhofaza qilish – bu Yerdagi hayotni saqlab qolish

Tabiiy boyliklardan oqilona foydalanish.

Tabiatni muhofaza qilishning asosiy vazifasi o`simlik olami va hayvonot dunyosini turlarining hilma xilligini genofondini saqlab qolish hisoblanadi

Yerda tabiat va insoniyatning barqarorli-gini ta`minlash uchun tabiatdagi xilma-hilligini saqlash zarur

“ Qizil kitobi”ga kiritilgan o`simlik va hayvon turlari 4 guruhga bo`linadi

Yo`qolgan yoki yoqolish arafasida turgan tur

Yo`qolib borayotgan tur

Qisqarib borayotgan turlar

Qizil kitob

Kamyob turlar

Buyurtma xonalar

Zoologig bog`lar

Qo`riq-xonalar

Tabiat yodgor-liklari

Botanik bog`lar

Milliy boglar

Maxsus muhofaza etiladigan tabiiy hududlar

Mustahkamlash

• 1.Toifalash metodi.Quyidagi berilgan jadvalga qo`riqxonalarda muhofaza qilinadigan osimlik va hayvonlarni nomlarini toifalarga ajrating.

• Qor qoploni,boltayutar,oq parpi,Sog`d lolasi,yorg`a tuvaloq,jayron qumloq bo`znochi turkiston ukkisi,kaklik,bo`rsiq,jayra,qora laylak mallabosh lochin, toqay mushugi,echkemar,buxoro qo`yi,ko`k sug`ur, yovvoyi chochqa,turang`il,qoratol, chimyon lolasi,Amudaryo kichik kurakburni,kavrak,yulg`un.

Hisor qo`riqxonasi

Zomin qo`riqxonasi

Qizilqum qo`riqxonasi

Surxon qo`riqxonasi

Zarafshon

Qo`riqxonasi

Kitob qo`riqxonasi

Chotqol qoriqxonasi

• Xatoni tuzat usuli
• Shimoliy Amerikadagi sayohatchi kaptar XVIII asr oxirida inson tomonidan to`liq qirib tashlangan
• O`zbekiston Respulikasi “Qizil kitobi”ning 1983-yilgi nashrida o`simliklarning 163 turi kiritilgan!
• Hayvonlar va o`simliklarni noyob turlari sonini saqlash va tashlash ishida milliy bog`lar muhim ahamiyatiga ega

Uyga vazifa

• Mavzuni o`qib mustahkamlash.
• Mavzuga oid 5ta test tuzish.
• “ Qizil kitob” so`ziga krassvord tuzish
• Mavzuga oid 10 ta tezkor savollar tuzish

E’t i b o r i n g i z u c h u n

R A H M A T

!!!