Доминанттылы? за?ы. Екінші ?рпа?та белгілерді? ажырау за?ы Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар.

Саба?ты? та?ырыбы: Доминанттылы? за?ы. Екінші ?рпа?та белгілерді? ажырау за?ы Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар.

Саба?ты? ма?саты: Дигибридті будандастыру ж?не белгілерді? т?уелсіз ажырау за?дылы?ытуралы білім беру. О?ушылар?а будандастыру н?тижелерін арнайы жазуж?йесін (Пеннет торын) пайдалануды ?йрету.

Дамытушылы?ы: Генетика туралы т?сініктерін дамыту. Кесте мен кітаппен ж?мыс жасап ?йрету. Шы?армашылы? ойлау ?абілетін дамыту.

Т?рбиелігі: ?алым генетиктерді? е?бегін ??рметтеуге т?рбиелеу

Саба?ты? типі: Хабарлама, жа?а білімді ?алыптастыру.

?дістемелік шешім: С?хбат, ??гіме-с?хбат, кестелер мен суреттерді ?олдану, электронды? о?улы? ар?ылы ж?мыс.

??рал-жабды?тар: Сурет бетшелері, электронды? о?улы?, интерактивті та?та, тірек сызб суреттер, кестелер.

Саба?ты? ж?рісі:

І. ?йымдастыру кезе?і.

ІІ. Моногибридті ша?ылыстыру. Бірінші ?рпа?ты? біркелкілігі туралы білімдерін зерттеу. Есептер шы?ару.

І есеп. Адамда таскере? ауруы аутосомалы- рецессивті типті т??ым ?уалайды. Егер ?ке-шешесі де осы ауру бойынша гетерезиготалы бол?ан жа?дайда осы отбасында сау ж?не ауру балаларды? туу ы?тималдылы?ы ?андай?

Шешуі: Есепті? шартын кестеге жазамыз

Белгі

Ген

Генотип

Жа?сы естиді

Аа

Таскере?

аа

Некеге т?р?ан ата-ананы? генотипі гетерозигота- Аа ж?не Аа. Олар жа?сы естиді. Гетерозиготалы ата-анадан балаларды? ?мірге келу ы?тималды?ы генотипі бойынша мынадай болады: АА-25%, Аа-50%, аа-25% болады.

Жауабы: сау балаларды? ?мірге келу ы?тималдылы?ы-75%, ал ауру болуыны? ы?тималдылы?ы-25% болады.

ІІ. Жа?а саба?: Доминанттылы? за?ы. Екінші ?рпа?та белгілерді? ажырау за?ы. Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар.

Мендельді? екінші за?ы: Белгілерді? ажырау за?ы.

Жа?а саба?ты ашу ?шін Мендельді? бірінші за?ы негізінде ?андай за?дылы?тар ашылды?

Мендель «Бір немесе екі белгісінде айырмашылы?ы бар дараларды будандастыр?анда ?андай ?згеріс болады деп еді?»

Екі белгісі (сары тегіс ж?не жасыл б?лдыр) дараларды будандастыр?анда дараларды будандастыру ?алай аталады?

Бірінші ?рпа?ты? гетерозиготалы (буданды?) дараларын ?зара ша?ылыстырса, екінші ?рпа?та (?2) белгілерді? ажырауы ж?ріп, екі белгі де жары??а шы?ады. Ажырау фенотипі бойынша 3:1, ал генотипі бойынша 1:2:1 ара?атынасында бай?алады, б?л Мендельді? екінші за?ы.

Белгі: А – сары т?сті, а – жасыл т?сті, В – тегіс пішінді, b–б?дыр пішінді

? 2 дегі ?рпа?ты? Пеннет торында орналасуы:

?/ ?

AABB

AABb

AaBB

AaBb

AAbb

AaBb

Aabb

AaBb

AABb

aaBB

aaBb

AaBb

Aabb

aaBb

aabb

Саба?ты ?орыту: Дигибридті будандастыру?а есептер шы?ару.

1-есеп. Адамда ?ой к?зді белгі, к?к к?здіге ?ара?анда басым, ал о?а?айлы?, сола?айлы??а ?ара?анда доминантты белгі ретінде т??ым ?уалайды. Б?л атал?ан ж?п гендер ?рт?рлі хромосомада орналас?ан. К?к к?зді о??ай ?ыз, к?к к?зді сола?ай жігітке т?рмыс?а шы?ады. Оларды? екі баласы бол?ан, біреуі к?к к?зді о??ай, екіншісі к?к к?зді сола?ай. Шешесіні? генотипі ?андай?

Шешуі: есепті? шартын кестеге жазамыз.

Белгі

Ген

Генотип

?ой к?зді

Aa, AA

К?к к?зді

О??айлы?

Bb, BB

Сола?айлы?

Жауабы: шешесіні? генотипі-ааBb болады.

2-есеп. Адамда алыстан к?рмеушілік белгі к?руі ?алыпты белгіде басым, ал ?ой ??зді белгі, к?к к?зді белгіден басымдылы? к?рсетіп т??ым ?уалайды. Екі ж?п гендер ?рт?рлі хромосомада орналас?ан. Гетерозиготалы еркек, к?к к?зді к?руі ?алыпты ?йелге ?йленгенде ?андай ?рпа? к?туге болады.

Шешуі: есепті? шартын кестеге жазамыз

Белгі

Ген

Генотип

Алыстан к?рмеушілік

АА, Аа

К?руі ?алыпты

Аа

?ой к?зді

BB, Bb

К?к к?зді

Жауабы: б?л некеден туыл?ан ?рпа?тарды? генотипі ж?не фенотипі 4 т?рлі болады.

?йге тапсырма:Доминанттылы? за?ы. Екінші ?рпа?та белгілерді? ажырау за?ы. Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар. Та?ырып со?ында?ы генетикалы? есептерді шы?ару.

Ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Доминанттылы? за?ы. Екінші ?рпа?та белгілерді? ажырау за?ы Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар. »

Сабақтың тақырыбы: Доминанттылық заңы. Екінші ұрпақта белгілердің ажырау заңы Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар.

Сабақтың мақсаты: Дигибридті будандастыру және белгілердің тәуелсіз ажырау заңдылығытуралы білім беру. Оқушыларға будандастыру нәтижелерін арнайы жазужүйесін (Пеннет торын) пайдалануды үйрету.

Дамытушылығы: Генетика туралы түсініктерін дамыту. Кесте мен кітаппен жұмыс жасап үйрету. Шығармашылық ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелігі: ғалым генетиктердің еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу

Сабақтың типі: Хабарлама, жаңа білімді қалыптастыру.

Әдістемелік шешім: Сұхбат, әңгіме-сұхбат, кестелер мен суреттерді қолдану, электрондық оқулық арқылы жұмыс.

Құрал-жабдықтар: Сурет бетшелері, электрондық оқулық, интерактивті тақта, тірек сызб суреттер, кестелер.

Сабақтың жүрісі:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Моногибридті шағылыстыру. Бірінші ұрпақтың біркелкілігі туралы білімдерін зерттеу. Есептер шығару.

І есеп. Адамда таскерең ауруы аутосомалы- рецессивті типті тұқым қуалайды. Егер әке-шешесі де осы ауру бойынша гетерезиготалы болған жағдайда осы отбасында сау және ауру балалардың туу ықтималдылығы қандай?

Шешуі: Есептің шартын кестеге жазамыз

Белгі	Ген	Генотип
Жақсы естиді	А	Аа
Таскерең	а	аа

Некеге тұрған ата-ананың генотипі гетерозигота- Аа және Аа. Олар жақсы естиді. Гетерозиготалы ата-анадан балалардың өмірге келу ықтималдығы генотипі бойынша мынадай болады: АА-25%, Аа-50%, аа-25% болады.

Жауабы: сау балалардың өмірге келу ықтималдылығы-75%, ал ауру болуының ықтималдылығы-25% болады.

ІІ. Жаңа сабақ: Доминанттылық заңы. Екінші ұрпақта белгілердің ажырау заңы. Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар.

Мендельдің екінші заңы: Белгілердің ажырау заңы.

Жаңа сабақты ашу үшін Мендельдің бірінші заңы негізінде қандай заңдылықтар ашылды?

Мендель «Бір немесе екі белгісінде айырмашылығы бар дараларды будандастырғанда қандай өзгеріс болады деп еді?»

Екі белгісі (сары тегіс және жасыл бұлдыр) дараларды будандастырғанда дараларды будандастыру қалай аталады?

Бірінші ұрпақтың гетерозиготалы (будандық) дараларын өзара шағылыстырса, екінші ұрпақта (Ғ₂) белгілердің ажырауы жүріп, екі белгі де жарыққа шығады. Ажырау фенотипі бойынша 3:1, ал генотипі бойынша 1:2:1 арақатынасында байқалады, бұл Мендельдің екінші заңы.

Белгі: А – сары түсті, а – жасыл түсті, В – тегіс пішінді, b–бұдыр пішінді

Ғ ₂ дегі ұрпақтың Пеннет торында орналасуы:

♀/ ♂	AB	Ab	aB	ab
AB	AABB	AABb	AaBB	AaBb
Ab	AAbb	AAbb	AaBb	Aabb
aB	AaBb	AABb	aaBB	aaBb
ab	AaBb	Aabb	aaBb	aabb

Сабақты қорыту: Дигибридті будандастыруға есептер шығару.

1-есеп. Адамда қой көзді белгі, көк көздіге қарағанда басым, ал оңақайлық, солақайлыққа қарағанда доминантты белгі ретінде тұқым қуалайды. Бұл аталған жұп гендер әртүрлі хромосомада орналасқан. Көк көзді оңқай қыз, көк көзді солақай жігітке тұрмысқа шығады. Олардың екі баласы болған, біреуі көк көзді оңқай, екіншісі көк көзді солақай. Шешесінің генотипі қандай?

Шешуі: есептің шартын кестеге жазамыз.

Белгі	Ген	Генотип
Қой көзді	А	Aa, AA
Көк көзді	А	Aa
Оңқайлық	B	Bb, BB
Солақайлық	b	bb

Жауабы: шешесінің генотипі-ааBb болады.

2-есеп. Адамда алыстан көрмеушілік белгі көруі қалыпты белгіде басым, ал қой қөзді белгі, көк көзді белгіден басымдылық көрсетіп тұқым қуалайды. Екі жұп гендер әртүрлі хромосомада орналасқан. Гетерозиготалы еркек, көк көзді көруі қалыпты әйелге үйленгенде қандай ұрпақ күтуге болады.

Шешуі: есептің шартын кестеге жазамыз

Белгі	Ген	Генотип
Алыстан көрмеушілік	А	АА, Аа
Көруі қалыпты	а	Аа
Қой көзді	B	BB, Bb
Көк көзді	B	Bb

Жауабы: бұл некеден туылған ұрпақтардың генотипі және фенотипі 4 түрлі болады.

Үйге тапсырма:Доминанттылық заңы. Екінші ұрпақта белгілердің ажырау заңы. Гомазиготалы, гетерозиготалы даралар. Тақырып соңындағы генетикалық есептерді шығару.

Бағалау