Блум таксономиясы бойынша о?у ма?саттарыны? негізгі де?гейлері:
Блум таксономиясы бойынша о?у ма?саттарыны? негізгі де?гейлері:
Бенджамин Блум – америкалы? о?ыту ?дістемесіні? психологі, Блум таксономиясыны? авторы. Пенсильванияда Ленсфорд ?аласында туыл?ан, 1935 жылы Пенсильван университетін бакалавр ж?не магистр де?гейлерімен бітірген, 1942 жылы Чикаго университетінде докторлы? де?гейін ?ор?ады. «Блум таксономиясы» атты кітабында ?з теориясын дамыт?ан: Таксономия(греч. táxis—орналасу,?атар,т?ртіп ж?не nómos — за?).
1. О?у ма?саттарыны? негізгі де?гейлері:
1) Білу;
2) Т?сіну;
3) ?олдану;
4) Талдау;
5) Синтез (ж?йелеу, жина?тау);
6) Ба?алау.
Блум таксономиясы бойынша та?ырыпты? мазм?ны, с?ра?тар мен тапсырмалар ?лгісі.
І. Білу.
Таным мен ойлауде?гейі – т?менде?гей. М?лiметтердi?айталаунемесетануар?ылыесте?алайса?тал?анынтексеругеба?ытталады, ма?л?мат пен деректердiескет?сiредi.О?ушылар?а «Жыл мезгілдері» та?ырыбында?ы саба?та:Не? ?ашан? ?андай? ?айда? визуалды еске т?сіру процесі ж?реді.Жабы? тест тапсырмалары; ?алдырып кеткен белгiлердi ?ою; жат?а айту; аны?тамалар мен атауларды ?айталау, оларды? ?олдану т?ртiбiн айту.
Мысалдар:
- Жылды? мезгілдерін ата?
- О?у жылы ?ай мезгілге с?йкескеледі?
- ?ыс айларын ата?
- Са?ан жа?сы ?найтын мезгіл ?ашан?
ІІ. Т?сіну.
Таным мен ойлауде?гейі – т?менде?гей. О?уматериалынт?сінгендікті?ретіндекелесідей?рекеттердіат?арудыатау?аболады: (мысалы,Жыл мезгілдеріні? ?айсысы са?ан ерекше ?найды неліктен? с?збенкелтірілгенм?ліметтікесте, схемаменк?рсету, т.б.);Интерпретация – о?уматериалын «?зс?зімен» т?сіндіру, ?ыс?ашабаяндау;Жорамалдау – о?уматериалдарыбойынша??гімені??рі?арай не туралыболатынды?ын, оны?салдары мен н?тижелерінболжау.О?ушы: Берілген тапсырмаларды, схемалар, графиктер, диаграммаларды т?рлендіреді;С?збен келтірілген тапсырманы ойлана отырып, жеке-ж?пта-топта ойын ашып айтады.Берілген а?парат бойынша болаша?та туындалуы ы?тимал салдарын сипаттайды.Тапсырмалар т?рі:?алай? Неліктен? С?йлемдіая?та?ыз; с?йлемді?згерті?із?зарабайланысынт?сіндірі?із; айырмашылы?ынк?рсетініз; ?зс?зі?ізбенайты?ыз; графикті, суреттіт?сіндіріпбері?із.
Мысалдар:
- ?ыс пен жаз мезгілі арасында?ыайырмашылы??андай?
- Т?сiнгенi?iздi ?з с?зi?iзбен айтып бері?із;
ІІІ. ?олдану.
Таным мен ойлауде?гейі – орта де?гей. М?ндаережелерді, ?дістерді, ??ымдарды, за?дарды, ?а?идаларды, теорияларды, практикалы?т?р?ыдан?олданукіреді. О?ун?тижелеріт?сінуде?гейіне?ара?андаматериалдытере?ірекигерудіталапетеді.
О?ушы:- ??ымдар мен ?а?идалардыжа?ажа?дайларда?олданады;- За?дар мен теориялардыпрактикалы?т?р?ыданна?тыситуацияларда?олданады;- ?діснемесеж?мысретінд?рыс?олданатынды?ынк?рсетеді.Тапсырмаларт?рі: жасапк?р; таблица, график жаса; ?олданума?сатынт?сіндір; есептібірнешет?сілменшеш, берілгенгипотезанытексер.Мысал:О?ушыларда жыл мезгілдеріні? ерекше сипаттамаларын, оларды? айырмашылы?ында?ы белгiлерді айтып беруi керек.
ІV. Талдау.
Таным мен ойлау де?гейі – жо?ар?ы де?гей. О?у материалыны? ??рылымы аны? к?рінуі ?шін оны ??рамдас б?ліктерге б?лу: Б?л де?гейде о?у материалыны? мазм?нын сезінумен ?атар оны? ішкі ??рылысын ?алайша ??ралатынды?ын ме?зейді.О?ушы:- Жасырын (к?зге к?рінбейтін) ж?йттерді ашады;- Ойды? ?рбуінен ?ателер мен ол?ылы?тарды ай?ындайды,- Фактілер мен оларды? салдарыны? арасын ажыратады;-?сыныл?ан фактілерді? ма?ыздылы?ын ай?ындайды.Тапсырмаларт?рі: ??рылымы?андай? Салдарынеде? Топтастыры?ыз; салыстыры?ыз; себебінталда?ыз.Мысалдар:- жыл мезгілдеріні? ?зі?дік ерекшеліктерін салыстыры?ыз.- Жыл мезгілдері неге ?згеріп ауысып отырады?
- “С?уір болмай, т?уір болмас”дегенма?алды?алайт?сiнесiз?- К?ктемде неге а?аш отыр?ызу ж?мыстары ж?зеге асады?-Жасыл ?сімдіктер бізге не ?шін керек?
V.Синтез (жина?тау, ж?йелеу).
Таным мен ойлауде?гейі – жо?ар?ы де?гей. О?уматериалыны?элементтеріненжа?ашылсипаттанб?тінді (н?тижені) ??растыру. Жа?ан?тижеретіндео?уматериалдарынм?лдем?згешереттейтінхабарлама (баяндама, с?з), ж?мысжоспары, схемалардыатау?аболады. М?ндайо?ун?тижелеріжа?амазм?н мен жа?а??рылымдардыжасапшы?аратыншы?армашылы??рекеттерді?олданудыталапетеді.
Таным мен ойлауде?гейі – жо?ар?ыде?гей. О?уматериалыны?ма?ызынаны?тау, олтуралы?зіндікпікіркелтіру, ойынбілдіру. Б?лде?гейалды??ыде?гейді?о?ун?тижелелеріне?олжеткізудіме?зейді.О?ушы:-О?у материалы ??рылымыны?логикасынжазбашат?рдеба?алайды;- Ішкінемесесырт?ыкритерийлергес?йеніп, о?уматериалыны?ма?ыздылы?ынай?ындатады;-Жасал?аншешімдер мен ?орытындыларды?берілгенфактілергес?йкестігінаны?тайды.Мысал: -«Сiздi? ойы?ызша б?л д?рыс/б?рыс, ма?ызды ма/емес пе, жа?тайсыз ба/ ?арсысыз ба?» деген пiкiрталас, полемика мен дау-дамай ту?ызатын с?ра?тар ар?ылы ж?зеге асырылады.Ж?мыс жасама?ан о?ушы болмайды. Сонымен ?зімні? ана тілі саба?ында сын т?р?ысынан ойлау технологиясы бойынша саба?ты ?йрету барысында саба?ты толы?ымен т?сіндіре алдым.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Блум таксономиясы бойынша о?у ма?саттарыны? негізгі де?гейлері:»
Блум таксономиясы бойынша
оқу мақсаттарының негізгі деңгейлері:
Бенджамин Блум – америкалық оқыту әдістемесінің психологі, Блум таксономиясының авторы. Пенсильванияда Ленсфорд қаласында туылған, 1935 жылы Пенсильван университетін бакалавр және магистр деңгейлерімен бітірген, 1942 жылы Чикаго университетінде докторлық деңгейін қорғады. «Блум таксономиясы» атты кітабында өз теориясын дамытқан: Таксономия(греч. táxis—орналасу,қатар,тәртіп және nómos — заң).
1. Оқу мақсаттарының негізгі деңгейлері:
1) Білу;
2) Түсіну;
3) Қолдану;
4) Талдау;
5) Синтез (жүйелеу, жинақтау);
6) Бағалау.
Блум таксономиясы бойынша тақырыптың мазмұны, сұрақтар мен тапсырмалар үлгісі.
І. Білу.
Таным мен ойлаудеңгейі – төмендеңгей. Мәлiметтердiқайталаунемесетануарқылыестеқалайсақталғанынтексеругебағытталады, мағлұмат пен деректердiескетүсiредi.Оқушыларға «Жыл мезгілдері» тақырыбындағы сабақта:Не? Қашан? Қандай? Қайда? визуалды еске түсіру процесі жүреді.Жабық тест тапсырмалары; қалдырып кеткен белгiлердi қою; жатқа айту; анықтамалар мен атауларды қайталау, олардың қолдану тәртiбiн айту.
Мысалдар:
- Жылдың мезгілдерін ата?
- Оқу жылы қай мезгілге сәйкескеледі?
- Қыс айларын ата?
- Саған жақсы ұнайтын мезгіл қашан?
ІІ. Түсіну.
Таным мен ойлаудеңгейі – төмендеңгей. Оқуматериалынтүсінгендіктіңретіндекелесідейәрекеттердіатқарудыатауғаболады: (мысалы,Жыл мезгілдерінің қайсысы саған ерекше ұнайды неліктен? сөзбенкелтірілгенмәліметтікесте, схемаменкөрсету, т.б.);Интерпретация – оқуматериалын «өзсөзімен» түсіндіру, қысқашабаяндау;Жорамалдау – оқуматериалдарыбойыншаәңгіменіңәріқарай не туралыболатындығын, оныңсалдары мен нәтижелерінболжау.Оқушы: Берілген тапсырмаларды, схемалар, графиктер, диаграммаларды түрлендіреді;Сөзбен келтірілген тапсырманы ойлана отырып, жеке-жұпта-топта ойын ашып айтады.Берілген ақпарат бойынша болашақта туындалуы ықтимал салдарын сипаттайды.Тапсырмалар түрі:Қалай? Неліктен? Сөйлемдіаяқтаңыз; сөйлемдіөзгертіңізөзарабайланысынтүсіндіріңіз; айырмашылығынкөрсетініз; өзсөзіңізбенайтыңыз; графикті, суреттітүсіндіріпберіңіз.
Мысалдар:
- Қыс пен жаз мезгілі арасындағыайырмашылыққандай?
- Түсiнгенiңiздi өз сөзiңiзбен айтып беріңіз;
ІІІ. Қолдану.
Таным мен ойлаудеңгейі – орта деңгей. Мұндаережелерді, әдістерді, ұғымдарды, заңдарды, қағидаларды, теорияларды, практикалықтұрғыданқолданукіреді. Оқунәтижелерітүсінудеңгейінеқарағандаматериалдытереңірекигерудіталапетеді.
Оқушы:- Ұғымдар мен қағидалардыжаңажағдайлардақолданады;- Заңдар мен теориялардыпрактикалықтұрғыданнақтыситуациялардақолданады;- Әдіснемесежұмысретіндұрысқолданатындығынкөрсетеді.Тапсырмалартүрі: жасапкөр; таблица, график жаса; қолданумақсатынтүсіндір; есептібірнешетәсілменшеш, берілгенгипотезанытексер.Мысал:Оқушыларда жыл мезгілдерінің ерекше сипаттамаларын, олардың айырмашылығындағы белгiлерді айтып беруi керек.
ІV. Талдау.
Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей. Оқу материалының құрылымы анық көрінуі үшін оны құрамдас бөліктерге бөлу: Бұл деңгейде оқу материалының мазмұнын сезінумен қатар оның ішкі құрылысын қалайша құралатындығын меңзейді.Оқушы:- Жасырын (көзге көрінбейтін) жәйттерді ашады;- Ойдың өрбуінен қателер мен олқылықтарды айқындайды,- Фактілер мен олардың салдарының арасын ажыратады;-Ұсынылған фактілердің маңыздылығын айқындайды.Тапсырмалартүрі: Құрылымықандай? Салдарынеде? Топтастырыңыз; салыстырыңыз; себебінталдаңыз.Мысалдар:- жыл мезгілдерінің өзіңдік ерекшеліктерін салыстырыңыз.- Жыл мезгілдері неге өзгеріп ауысып отырады?
- “Сәуір болмай, тәуір болмас”дегенмақалдықалайтүсiнесiз?- Көктемде неге ағаш отырғызу жұмыстары жүзеге асады?-Жасыл өсімдіктер бізге не үшін керек?
V.Синтез (жинақтау, жүйелеу).
Таным мен ойлаудеңгейі – жоғарғы деңгей. Оқуматериалыныңэлементтеріненжаңашылсипаттанбүтінді (нәтижені) құрастыру. Жаңанәтижеретіндеоқуматериалдарынмүлдемөзгешереттейтінхабарлама (баяндама, сөз), жұмысжоспары, схемалардыатауғаболады. Мұндайоқунәтижелеріжаңамазмұн мен жаңақұрылымдардыжасапшығаратыншығармашылықәрекеттердіқолданудыталапетеді.
Оқушы:- Шығармашылық тұрғыдан кішігірім шығарма (эссе) жазады;- Ауа райы неге өзгереді сипаттаманы оқушылар өздері ойланып қорытындылайды.- Қандай да болмасын проблеманы шешу үшін өз білімдерін шығрамшылықпен қолданады.Тапсырмалар түрі: Өз шешіміңізді табыңыз, алгоритм құрастырыңыз, баламасын табыңыз, жүйелестіріңіз, зерттеңіз.Мысалдар:1.Эссе, шығарма, өлең, шешендiк (ораторлық) сөз, сценарий, компьютерлiк бағдарлама жазу.2. Мәлiмет бойыншабарлық бiлiмдiтиянақтап, оны бiр жүйегекелтiрiп, жоспарнемесекестеқұру (Тәжірибенiжоспарлап, нәтижесiн бақылау).
3. Ғылыми гипотеза (болжау) құрастырып, ұсыну.
VІ.Бағалау.
Таным мен ойлаудеңгейі – жоғарғыдеңгей. Оқуматериалыныңмаңызынанықтау, олтуралыөзіндікпікіркелтіру, ойынбілдіру. Бұлдеңгейалдыңғыдеңгейдіңоқунәтижелелерінеқолжеткізудімеңзейді.Оқушы:-Оқу материалы құрылымыныңлогикасынжазбашатүрдебағалайды;- Ішкінемесесыртқыкритерийлергесүйеніп, оқуматериалыныңмаңыздылығынайқындатады;-Жасалғаншешімдер мен қорытындылардыңберілгенфактілергесәйкестігінанықтайды.Мысал: -«Сiздiң ойыңызша бұл дұрыс/бұрыс, маңызды ма/емес пе, жақтайсыз ба/ қарсысыз ба?» деген пiкiрталас, полемика мен дау-дамай туғызатын сұрақтар арқылы жүзеге асырылады.Жұмыс жасамаған оқушы болмайды. Сонымен өзімнің ана тілі сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша сабақты үйрету барысында сабақты толығымен түсіндіре алдым.
