ХХІ- ?асыр к?шбасшысы
Ма?саты: 1) Ойы ж?йрік танымды? де?гейі жо?ары,интелектуалды о?ушыларды? дарынын ашу,білімдерін к?теру,белсенділіктерін арттыру.
2) О?ушыларды? биология п?ніне ?ызы?ушылы?ын арттыру,ойлау ?абілеттерін дамытып,с?йлеу м?дениетін жетілдіру.
3) ?йымшылды??а,зеректікке баулу
Т?рі: зияткерлік ойын
К?рнекілігі: интерактивті та?та,слайдтар
Ж?ру барысы:
Ж?ргізуші: Армысыздар ?стаздар мен о?ушылар ж?не ойын?а ?атысушы сайыскерлер! «Халы?ты? кемеліне келіп ?ркендеуі ?шін е? алдымен,азатты? пен білім ?ажет,»- деп,Ш.Уалиханов айт?андай, « ?ылым майданыны? ?атарда?ы жауынгері тек ?немі о?у,іздену,талпыну,тану,?мір мектебінен ?ту ар?ылы ?ана,оны? ?айраткері д?режесіне дейін к?теріледі»- деп ?.С?тбаев айтып кеткендей, елімізді? болаша?ы тек ?ана білімді жастар екені даусыз.
Осы ма?сатпен биология п?нінен 8 – 10 сыныптар арасында «ХХІ ?асыр к?шбасшысы» зияткерлік ойынын ?ткізгелі отырмыз.Алдымен сайыскерлерді? ?пайын беретін ?діл?азылармен таныстырып ?тейін.
( ?діл?азылар ал?асымен таныстыру)
Сонымен, ойын?а ?атысушы сайыскерлерімізді орта?а ша?ырайы?. (сайыскерлерді орта?а ша?ыру)
Ендігі кезекте сайысымызды? б?лімдерімен таныстырып ?тейін. Сайыс 5 б?лімнен т?рады: 1- б?лім: Б?йге
2 – б?лім: Тіл ?нері
3 – б?лім: ?ажайып жетілік
4 – б?лім: Тап?ырлы?
5 – б?лім: ?й тапсырмасы. Тауып к?р.
Сонымен сайыскерлер іске с?т! Ж?лдыздары?ыз жансын! Б?рі?ізге табыс тілеймін!
1 – б?лім: Б?йге б?лімінде ?атысушылар ?ойыл?ан с?ра??а бірінші болып тез ?рі на?ты жауап беру керек. ?р д?рыс жауап?а 5 ?пай
Ескерту: Бірінші ?ол к?терген о?ушы ?ана жауап береді.
С?ра?тары:
1. Жасушаны зерттейтін ?ылым ( Цитология)
2. Гистология ?ылымы нені зерттейді? ( ?лпаны? дамуы)
3. ?са? а?заларды зерттейтін ?ылым. ( Микробиология)
4. А?залар ??рылысын зерттейтін ?ылым. (Анатомия)
5. Тірі а?заны? негізгі ?асиеттері ( Зат алмасу, тітіркенгіштік, ?озу, ?оз?ал?ышты?, к?бею,?су,даму)
6. А?заны? ауру ?оздыр?ыштарын ?абылдамайтын ?асиеті. (Иммунитет)
7. Е? тез ?сетін ?сімдік. (Бамбук)
8.Е? ірі жеміс (Ас?аба?)
9.Денесінде ?ыш?ылы бар ж?ндік (??мырс?а)
10. Организм «зертханасы» деп ?андай м?ше аталады? (Бауыр)
11. Е? жо?ары сатыда дамы?ан примат. ( Адам)
12. Жер бетінде тіршілікті? таралу атырабы. ( Биосфера)
13. Германияда?ы Неандерталь а??арына байланысты атал?ан, ертедегі адамдарды? ?азба ?алды?тары ?алай аталады? ( Неандертальды?тар)
14.Жасушаны? жалпы ??рылысы. ( Жасуша мембранасы,цитоплазма,ядро)
15. Сиырды? пірі. ( Зе?гі баба)
2 – б?лім: Тіл – ?нері. Берілген ма?ал немесе ж?мба?та?ы жасырын с?здерді тауып 3 тілде жауап беру. ?ржауап?а бес ?пайдан ?ойылады.
Ескерту: осы б?лімнен кейін ?пайы аз екі ойыншы ойыннан шы?арылады.?діл?азылардан 1 ж?не 2 б?лім бойынша ?пай ?орытындысы с?ралады.
Тапсырмалары:
1. ?зі?мен бірге ?седі
?зі?мен бірге т?сегі
К?ргенде оны жіп дейсі?
Біра?та киім тікпейсі? (шаш – волос – hair)
2. М?рты барбетінде са?алы к?п
Тоны бар, киеріне шапаны жо?
Пайдасы ?й ішінен табыл?ан со?
Дала?а кіріп шы?ар сапары жо? ( мысы? – кошка – cat )
3 Бар ма жо? па оны аны? білмейсі?
Ол жо? жерде ?мір с?ріп ж?рмейсі? ( ауа – воздух – air)
4. ?абат – ?абат ?аттама
А?ылы? болса аттама ( кітап – книга – book)
5. Мал ?сірсе?.. ?сір,табысы оны? к?л к?сір ( ?ой – овца – sheep)
6. Жеті ?азынаны? бірі, ?йді ?орып ж?реді ( ит – собака – doog)
7. ?шпейтін ?мір жо?, сынбайтын.. жо? ( темір – железо – iron)
8. ?ш?ан .. , ж?г?рген а? (??с – птица – bird)
9. К?н мен т?н те?елетін жыл мезгілі ( к?ктем – весна - spring )
10. ?р адамны? ша?ын отаны ( отбасы – семья – family)
3 – б?лім. ?ажайып жетілік.
Б?л кезе?де сіздер ?здері?із та?дап ал?ан с?ра?тар?а жауап бересіздер.Мына сызбалар?а назар аудары?ыздар.Же?іл с?ра? ал?ылары?ыз келсе 20 ?пайлы? с?ра??а жауап беру ар?ылы аласыз.М?нда?ы е? к?рделі с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы 40 ?пай жина?тау?а болады.
20
20
20
30
30
40
40
1 – 20 –ны? с?ра?ы: Мына ауруды білесі? бе? Инфекциялы? ж??палы ауру.Б?л ауруды халы? арасында ??рт ауруы дейді.Б?л ?ай ауру?
( Туберкулез)
2 – 20 – ны? с?ра?ы: Адас?ан ?ріптерді ??растыр.
Гунерку – Кенгуру
Яншаас – асшаян
Илікне – Инелік
3 – 20 – ны? с?ра?ы:
?аза?станда «?ызыл кітап» ?ашан шы?ты? (1977ж)
1 – 30 – ды? с?ра?ы:
Жерді? ?сімдік ?сетін борпылда? ж?мса? ?абаты? (топыра?)
2 -30 – ды? с?ра?ы:
Бактериялар ?алай ?оректенеді? ( бас?а а?залар сия?ты бактериалар да айналада?ы сырт?ы ортадан ?оректік заттарды сі?іру ар?ылы ?оректенеді)
1 – 40 – ты? с?ра?ы:
??старды? дыбыс шы?аруы ?андай м?шеге байланысты? ( Ке?ірдекті? екі ауатамыр?а тарма?тал?ан жері т?менгі к?мекей деп аталады.Осы ар?ылы ?нші ??стар дыбыс шы?арады)
2 – 40 – ты? с?ра?ы:
?й?ояны ?андай ма?саттар ?шін ?сіріледі? ( Еті,т?біті,терісі ?шін ?сіріледі.Олар тез к?бейеді,онша к?тім тал?амайды)
4 - б?лім. Тап?ырлы?. Б?л б?лімде биологиялы? ??ымдарды? ма?ынасын ашу керек.Бірінші болып д?рыс жауап берген о?ушы?а 5 ?пайдан ?ойылады.
Ескерту: Осы б?лімнен кейін ?пайы аз екі о?ушы ойыннан шы?ады.?діл?азылардан ?пай ?орытындысы с?ралады.
1. А?залы? ?лем деген не? ( Б?кіл жер ж?зінде тіршілік етіп,?мір с?ретін барлы? а?залар жиынты?ы)
2. Селекция дегеніміз не?Латынша ?андай ма?ына береді? ( ?сімдіктерді? жа?а іріктемелерін, жануарларды? жа?а ?олт??ымдарын шы?арумен ш??ылданатын ?ылым. Латынша: «селекция» - іріктеу,с?рыптау деген ма?ына береді)
3. Адам биологиясы дегеніміз не? ( Адамны? шы?у тегі, эволюциясы, географиялы? таралуы ж?не оны? организміні? ??рылысы ?ызметі мен дамуы туралы ?ылым)
4. Гигиена дегеніміз не?Грекше ?андай ма?ына береді? ( Денсаулы?ты са?тау ж?не ны?айту, адамны? ?алыпты е?бек етуі мен демалуы ?шін ?олайлы жа?дайлар жасау туралы ?ылым. Грекше «микрос» - кішкене, «логос» - ?ылым деген ма?ына береді.
5. Спора дегеніміз не? Грекше ?андай ма?ына береді? ( Ты?ыз ?абы?пен ?аптал?ан ерекше жасуша. Грекше: «спорос» - сеппе,екпе)
5 – б?лім. Тауып к?р деп аталады. Б?л б?лімде сайысты жал?астыру?а ?ал?ан екі о?ушы ?йден дайындап келген с?зж?мба?тарын бір – біріне береді. (Жауаптары тексеріліп аны?талады)
Сонымен, б?гінгі «ХХІ ?асыр к?шбасшысы» зияткерлік ойынында?ы же?імпаз о?ушыны аны?тап марапаттаймыз!