Mineral resources. Пайдалы қазбалар.

Пән: Кәсіптік қазақ тілі, кәсіптік ағылшын тілі.

Subjects: Kazakh and English languages.

Оқытушылыр: А.Б.Ахметова, М.Э. Еманакова.

Teachers: A. Ahmetova, M. Yemanakova.

Топ: ГЭМ-21 «Тау кен электр механикалық жабдықтарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу» ІІ курс.

Group: “Mountain electro - mechanics” the second course.

Сабақтың тақырыбы:Лексикалық тақырып. Пайдалы қазбалар.

Грамматикалық тақырып. Етістік

Lexical theme of the lesson: Mineral resources.

Grammar theme of the lesson: The Verb.

Мамандықты таңдау – өз тағдырыңды таңдау.

Your future fate is your profession.

Мақсаттары:Білімділік:мамандық бойынша лексикалық минимумды меңгеру, сөздік қорын молайту, студенттердің өздігінен  арнайы пәндерден алған білімдерін қазақ тілінде айтуға итермелеу,  оқу барысында алған жаңалықтарын  қазақша, ағылшынша   жеткізуге үйрету .

Дамытушылық: студенттердің шығармашылық  қабілеттерін,тақырыпқа қатысты ой-өрістерін       дамыту .

Тәрбиелік: студенттердің мамандықтарына деген қызығушылықтарын арттыра отырып, елге сүйіспеншілік білдіріп,келешекте бәсекеге қабілетті маман, өз ісінің шебері болуына тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру,көрнекілік әдістері,сөйлеу,әңгімелесу әдісі, суретпен жұмыс.

Сабақта қолданылатын техникалық оқу құралдары: Мультимедиа проектор( бейнематериал),презентация,үлестірмелі қағаздар, белгілі ғалымдардың портреттері,пайдалы қазбалар картасы.

Сабақтың түрі:интеграциялық сабағы.

Жұмыстың түрлері.жеке,топтық,деңгейлік,ұжымдық.

Пәнаралық байланыс:кен ісі, орыс тілі, география, ағылшын тілі.

Сабақтың барысы.

І.Ұйымдастыру кезеңі.Сәлемдесу.(қазақша, ағылшынша)Кәсіптік қазақ тілі сабағында қойылған мақсаттарын анықтау.Тіл дамыту мақсатында екеуара әңгіме жүргізу.

ІІ. Үй тапсырмасы. «Екібастұз кен байыту кешені» тақырыбы бойынша өткен сабақта алған білімдерін сурет бойынша тексеру.

2. « Мен токарлық – слесарлық ісі бойынша практиканы өттім» сурет бойынша әңгімелеу.

(1 оқушы)

Шеберханада.Біздің шеберханадатокарлық- слесарлық практика өтті. Мен теориялық алған білімімді практикада қолдандым. Бірінші, шебер бізге кауіпсіздік техника ережелерін түсіндірді. Біз станоктарда жұмыс істедік: бұрамаларды ұштадық, дәнекерлеу жұмыстарымен айналыстық, мамандыққа қатысты құрал- жабдықтармен таныстық. Электр жабдықтар құрылғыларымен жұмыс істедік. Механикалық жабдықтарға жөндеу жұмыстар жасадық. Шеберханада арнайы киім кию керек. Арнайы киімдерге көзілдірік,арнайы сыртқы киім, арнайы аяк- киім,қолғап жатады. Міндетті түрде қауіпсіздік техникасын сақтау керек. Іс-тәжірибе аяқталғаннан кейін емтихан тапсырдық. Дәреже алдық. Маған шеберханада жұмыс істеу өте ұнады.

3.Үйге берілген жазба жұмысын тексеру.( Тапсырма- ойды жалғастырып толықтыру).Адамдар мамандықты жүрегінің қалауы бойынша таңдауы керек. Өйткені, әрбір адамның болашағы таңдаған мамандығына тікелей байланысты. Өз ісін жақсы көріп, үлкен жауапкершілікпен атқарғанда ғана бақытты болады. Ал жүрегі қаламаған мамандық иелері көп қиындықтарға кездеседі. Менің мамандығым..........( 1 оқушы жазба жұмыстарын оқиды – деңгейлік жұмыс)

4. Грамматиканы қайталау.Септеу жұмыстар. Сөз – сөзтіркес – сөйлем.

5.Мамандығым туралы монолог.

Менің болашақ мамандығым тау-кен электр механик.Маған таңдаған мамандығым өте ұнайды. Қазір мен 2 курста оқимын. Үлгерімім жақсы. Оқуды бітірген соң мен өндірісте өз қызметімді бастаймын. Сонда тау-кен ісіне байланысты құрал-жабдықтарды жөндеймін. Геологиялық барлау жұмыстарымен айналысамын.Жер астындағы пайдалы қазбаларды зерттеп, қазу жұмыстарын жасаймын. Бәсекеге қабілетті маман болу үшін жақсы оқу керек. Тіл қарым- қатынас құралы. Қазіргі таңда бірнеше тіл білу – еңбек нарығында өзіңе жеңілдік жасау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Лексикалық минимум.

Жер қойнауынан- из недр земли

Пайдалы қазылымдар- полезные ископаемые

Барлау жұмыстары- разведовательные работы

Құрамы- состав

Сапа- качество

Соғыс-война

Зерттеу- исследование

өнеркәсіп- промышленность

қарқынды дамиды-интенсивно развивается

көлемі ұлғайып- объем увеличивается

шикізат- сырье

отындар- топливо

тасымал көліктің- транспорт

сала-отрасль

Мәтін.Пайдалы қазылымдар. Етістік.

Тау-кен ісі негізінен жер қойнауындағы пайдалы қазбаларға барлау жүргізу, құрамы мен сапасын анықтау, өндіру,зерттеу жұмыстарымен айналысады.

Қазақстанда 18 ғ-да Риддер, Бұқтырма, Зырян, Белоусов, Николаев, т.б. кен орындары ашылып, кен өндіріле бастады. 1920 – 80 ж. Қазақстанда кен өндіру өнеркәсіп орындары қарқынды дамыды. Осы жылдарда барлау жұмыстарының көлемі ұлғайып, түсті және қара металдар, тау-кен хим. шикізаттар, көмір мен мұнай, алтын және сирек металдар, хром, т.б. пайдалы қазылымдардың жаңа кен орындары ашылды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдары Қазақстан стратегиялық маңызы бар металдар мен отындар – марганец, қорғасын, молибден, хром, көмір, т.б. пайдалы қазылымдарды өндірудің негізгі орталық-тарының біріне айналды.105 химикалық элементтерінің ішінен жер қойнауынан барлау жұмыстары арқылы 99 элементтері зерттелінді.Өндірісте 60 астам элементтері қолдануда. Ал қазіргі уақытта пайдалы қазылымдарды өндіру біртіндеп қалпына келтірілді.Пайдалы қазылымдар өнеркәсіптің, тасымал көліктің, ауыл шаруашылығының, құрылыстың таптырмайтын шикізаты болып саналады. Сондықтан да кен ісі дүниежүзілік экономикада өнеркәсіп өндірісінің ең маңызды салаларының бірі болып саналады.

Тапсырмалар.

1.Жұптық жұмыс.Мәтінді бөліп,мәтін бөліктерін студенттерге тарату.

2.Алдын ала бөлінген мәтін бөліктерін оқып, аударып, түсініп,жинап, проекторге шығарған мәтіннің түпнұсқасымен салыстыру.

3. Мәтін бойынша сұрақтар әзірлеу.

4.Кәсіби сөздерді табу,олармен грамматикалық жұмыс жасау.( етістіктерді табу)

ІV. Тіл дамыту кезеңі (.Интеграция -2 тілде ағылшын, орысша) Өлең сайысы. «Ең үздік аударма»Тапсырма: өлеңді қазақ тіліне, ағылшын тілінеаударып, мәнерлеп оқу.2 минут.

У меня растут года,

Будет мне семнадцать.

Где работать мне тогда,

Чем заниматься?

I become older,

It will be seventeen for me.

Where will I work then?

What I am going to be?

Келемін ғой өсіп мен,

Он жетіге толғанда

Қай жерде,қандай кәсіппен

Шұғылданам мен сонда?...

V. Жағдаят. « Өндірісте» ( өндіріс туралы бейнематериал) үзінді

Кейіпкерлер: Кенші- Нариман

Техникалық мектеп түлегі- Константин

Шетел компаниясының өкілі-Владислав (Шотландия мемлекеті)

Директор- Юсупов Радмир

Нариман: ( кенші) -Мен Сізге біздің өндірісіміз туралы толық мәлімет беремін. Лауазымдық нұсқаулармен таныстырамын. Қандай оқу орнын бітірдіңіз?

Константин: ( жас маман)-Мен Щучье қаласында Жоғары техникалық мектебін бітірдім. Мамандығым- тау-кен электр механик.

Нариман: -Жақсы. Бізге тау- кен құрал- жабдықтарды жөндеуге мамандар керек.

Директор: -Ассалаумағалейкум! Сіз біздің Шотландиядан келген қонағымызға экскурсия жасап,оны қонақ үйге орналастырыңыз.Мен өндіріс директорлардың акционерлік жиналысына қызмет бабымен аттанамын.

Нариман: -Жақсы.Ағылшын тілінде Nariman: Hello! I am the master of this industry. You are welcome!

Влад:- Vlad: Thank you! I am the representative of Scotland’s firm. I want to observe your industry and I want you to share some experience with me.

Нариман:- Константин ,Сіз ағылшын тілін түсінесіз бе?Себебі, мен экскурсияны ағылшын тілінде өткіземін.

Константин:- Иә, әрине ағылшын тілін мен жақсы меңгердім, бірнеше тіл білу- қазіргі заман талабы ғой!

Нариман:- ( бейнематериал арқылы)Тамаша! We get minerals on our industry with the use of different equipment such as bucket wheel and one shovel excavators. Our workers get minerals by different methods such as surface mining and underground mining methods. Now I’ll show you everything.We transfer coal for example with the use of shuttle cars. We also use such methods as drilling soil and blasting some layers of rocks. We get such minerals as lead zinc, cooper, tin, iron, steel, aluminum and others."Miners” - one of the strong, checked type of people. Our work rise and tempt character, strength of mind, dignity of the working person, generates pride of the profession".

Константин:- Мен, енді теориялық алған білімімді осы жұмыста толық шыңдаймын деп ойлаймын.

Влад :- Oh, I am really impressed! I think we’ll get in touch with each other! Thank you!

Ағылшын тілінің бөлігі. Проектор арқылы, сурет бойынша ойын түрінде сөздік жұмыс жасау.

1.Using of metals in everyday life and industry.

Металл – Metals -

Золото – gold – алтын

Серебро – silver – күміс

Свинец – lead – қорғасын

Оборудование – equipment – құрал-жабдықтар

Шахта – mine -

Шахтёр – miner – кенші

Драгоценности – jewelry – асыл тастар, асыл металдар

Домашняя утварь – house utensils – ыдыс- аяқтар

2. Make up sentences and phrases with the given words.

3. Мәтінмен жұмыс. (Үлестірмелі материал арқылы)

Metals help people survive; without them, lives would be completely different. Miners help people in production of minerals which people use both in a life and in the industry. For example silver is a great conductor of electricity and also of heat. Sometimes silver is combined with other elements to make jewelry or some house utensils. One of the most valued metals is gold. Gold often is used as a conductor of electricity and even being used to treat cancer. Lead particularly uses to protect against electrical charges or dangerous radiations in mines and in making some equipment in industry.

4. Translate sentence from Russian into English.

Металлы помогают людям выжить. Шахтёры помогают людям в добычи полезных ископаемых. Люди используют полезные ископаемые как в жизни так и в промышленности. Золото часто используют как электрический проводник. Иногда серебро смешивают с другими металлами для изготовления драгоценностей и домашней утвари. Свинец используют для защиты от опасной радиации в шахтах. Самый ценный металл это золото. Свинец используется в промышленности.

5. “True or false”.

Metalsdon’t help people survive; without them, lives would be completely different. Miners help people in production of minerals which people use both in a life and in the industry. For example silver is not a great conductor of electricity and also of heat. Sometimes silver is combined with other elements to make jewelry or some house utensils. One of the most valued metals is lead. Gold often is used as a conductor of electricity and even being used to treat cancer. Lead particularly uses to protect against electrical charges or water penetration in mines and in making some equipment in industry.

6. Write out verbs from the text and make up phrases with them.

7. Do the given test.

1. Metals help people …

1. Survive

2. To treat smb.

3. To get radiation

4. Live

1. Who help people in production of minerals?

1. Doctors

2. Miners

3. Teachers

4. Chemists

1. Silver is a great conductor of …

1. Cold

2. Water

3. Electricity

4. Gas

1. What is the most valued metal?

1. Silver

2. Lead

3. Cooper

4. Gold

1. In what medical purpose people use gold?

1. To treat flue

2. To treat cancer

3. To treat temperature

4. To treat pressure

1. In what purpose miners use lead?

1. To make shovels

2. To make picks

3. To protect against radiation

4. To make jewelry

1. What is it house utensils?

1. Fruits

2. Trees

3. Pictures

4. Tableware

1. What material miners use to make industrial equipment?

1. Lead

2. Cooper

3. Lime

4. Zink

1. For what purpose silver combined with other elements?

1. To make boots

2. to make jewelry

3. to make clothes

4. to make ropes

1. Can gold conduct electricity?

1. Yes

2. No

3. Sometimes d. Rarely

Keys: 1a, 2b, 3c, 4d, 5b, 6c, 7d, 8a, 9b, 10a.

VI Бекіту.Мұғалім. ал, енді көрмеге назар аударайық.Арын Марат өткен тақырыптар бойынша шолу жасап, қосымша мәлімет беріп, сабағымызды пысықтайды.

Көрме. Тақырыбы: «Қазақстанның кен байлықтары»

Біздің ұлан-байтақ жерімізде есепсіз байлық бар болғаны дәлел. Пайдалы қазбалар картасына қарасақ, еліміздің жер қойнауында жыл, түсті, сирек кездесетін металдар, түрлі тастар, тау жыныстары өте көп. Осы пайдалы қазбалар біздің өнеркәсі бімізде бірнеше әдіспен өндіріледі. Мысылы (картаға қараг) шығыс қазында. Зырян кен байыту кешенінде қандай металдар өндіріледі? (мырым, қорғасын т.б) Екібастұз жылу энергия орталығын алсақ, стансаларды неше түрге бөлі (жылу элекир станса, аталідық, гидроэлекир станс, магниттік гидродинамикалық электр снанса) орталық Қазахстанда пайдалы қандай бар? Алтын, хром қайда өндіреледі? Оңтүстік Қазахстанда Қай жерді алсақ, сол жерде байлық жатыр. Жеріміз өзінің табиғи қазбаларымен, ресурстарымен дүние жүзінде бай елдердң бірі болып есептеледі. Мендеме кестесінің астам элементтері бізде. Осының барлығы біздің экономикалық базасын қалыптастырады, тұрақтандырады

Біз қазырге уақытта тау кен мамандығым игеріп жүрміз. Жоғары техникалық мектепте осы сала бойынша керекті құрал жабдықтар бар. Зертханалар№ шеберханалар жабдықталған. Мекткп мұражайында кен ісіне қатысты көп материалдар бар, себебі біздің мамандығымыз оқу орнында бірінші қатаруа тұр деп айтуға болады және мемлекет сұраныспында бар. Біздін мұражай биыл облыс көлемінде Iорынға не болды. Ол да бірмақтаныш. Тау кен ісіне көп еңбек еткен, елге сіңгенеңбегі зор.

1. Қаз-ның пайдалы қазбалар картасы арқылы қысқаша мәлімет.

2. Жоғары мектеп мұражайы туралы, жетістіктері. Экспонаттар көрсетіп,пайдалы қазбаларды анықтайды Сұрақтар.(2012 жылы облыс көлемінде І орынға ие болуы туралы, грамотасын көрсетеді)

3. Ұлы адамдар өмірінен. Елге сіңген еңбектері туралы.Портреттер көрсетіп, ғалымдардың атын студенттер атайды,кім қандай салада белгілі болғандарын анықтайды.Сұрақтар. Қ. Сәтбаев,А. А. Чокин.

Student’s questions:

1. Whatminerals Akmola oblast is rich by?

2. What minerals we have got on the territory of our country?...

VII.Үйге тапсырма. 1.Деңгейлік жұмыс. Тақырып бойынша қосымша мәлімет.

(Қазақстан пайдалы қазбалар өндіру саласында дүниежүзінде нешінші орынға ие болғанын анықтау)

VIIІ. Бағалау.