«?ш т??ырлы тіл - б?секеге ?абілетті ?лт болуды? бірінші сатысы»

« Тауағаш орта мектебі » КММ

Хазиева Сәния

11-сынып оқушысы

Ғылыми жоба тақырыбы :

«Үш тұғырлы тіл - бәсекеге қабілетті ұлт болудың бірінші сатысы»

2015-2016 оқу жылы

Ғылыми жоба тақырыбының өзектілігі: «Үш тұғырлы тіл бәсекеге қабілетті ұлт болудың бірінші сатысы» атты ғылыми зерттеу жұмысында үш тілді бірдей оқытудың маңыздылығын көрсету. Бұл идеяның негізі мынадай: Қазақстанды бүкіл әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек. Олар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – ұлтаралық қарым-қатынас тілі және ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі. Яғни, мемлекеттік тілді дамытамыз, орыс тілін қолдаймыз және ағылшын тілін үйренеміз.

Ғылыми жобаның негізгі мақсаты: «Ана тілі – басқа тілді үйренудің негізгі қайнар көзі» – дегендей үш тілді салыстырып, ұқсастықтарын айтып оқытудың тиімділігін көрсету. Жұмысымның мақсаты келесі міндеттерді орындау: * «Үш тұғырлы тіл» идеясының маңыздылығын көрсету; * Үш тілді байланыстырып оқытудың тиімділігін зерттеу; * Қазіргі кезде үш тілде білім алатын мектептер; * Оқушылардың үш тұғырлы тілге байланысты көзқарастарын анықтау.

Зерттеу нысаны: «Үш тұғырлы тіл бәсекеге қабілетті ұлт болудың бірінші сатысы» атты ғылыми зерттеу жұмысым үш тілді бірдей оқытудың маңыздылығын көрсетуге арналады. Бұл жобаның маңыздылығын көрсету үшін біз үш тілдің бастапқы  сатысы алфавит, буын, дыбыстарымен, зат есім, сын есім, етістік шақтары сияқты тақырыптарына жүгіндік.

Зерттеу әдістері

Талдау Жүйелеу Сипаттау Салыстыру Іріктеу

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

Пәндерді  бір – бірімен  байланыстырып оқыту педагогика тарихында ерте кезден белгілі. 

Әр түрлі ғылым саласынан тамшылап берілетін ғылым, адамның сыңарында жаттанды түрде жинақталмай, сапалы түрде меңгерілуі керек. Білім сонда ғана берік, жүйелі және терең болады. «Үш тұғырлы тіл» идеясын жетілдіре отырып, ана тілін, орыс тілін және ағылшын тілін салыстыра оқытудың тиімділігін көрсету.

Негізгі бөлім Елбасы жазбаларынан «Үш тұғырлы тіл» идеясы Қазақстан Республикасының тіл саясатының бір тетігі ретінде. «Үш тұғырлы тіл саясаты» мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асыру жолдары . Пән аралық байланыстың ерекшелігі

Зерттеу жұмысының құрылымы: Ғылыми жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

«Қазақстан әлемде жоғары білімді, халқы үш тілді де: қазақ тілін – мемлекеттік тіл ретінде, орыс тілін – ұлтаралық қатынас тілі ретінде және ағылшын тілін – жаһандық экономикаға нәтижелі өтудің көмекші тілі ретінде еркін меңгерген ел болып танылуы керек»

Қазақстан Президенті Н. Назарбаев

Қазақстан халқы Ассамблеясының

ХХII сессиясында сөйлеген сөзінен

]. «Үштұғырлы тіл» туралы идея тіл саясатының бір тетігі ретінде

бәсекеге қабілетті болудың ең маңызды баспалдағы

Қазақстанды бүкіл әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек.

қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – ұлт-аралық қарым-қатынас тілі және ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі

ол – өмірлік

қажеттіліктен туындаған игілікті идея.

«Үш тұғырлы тіл» бағдарламасының жүзеге асыру жолдары.

1. Үш тілде оқытылатын мектептердің ашылуы.

2. Ағылшын тілін барлық мектептерде 1-сыныптан бастап оқыту енгізілді.

3. Кітаптардың үш тілде шығарылуы. Мысалы: ертегілер, балаларға арналған журналдар

4. Назарбаев мектептерінде 11, 12 – сыныптар тек ағылшын тілінде жүргізілуі.

5. Шет елден келген мұғлімдердің сабақ беруі.

6. тіл құзырлығының дамуына себепші болатын тілдік курстарды ұйымдастыру;

7. шет елдерде оқыту арқылы ынталандыру;

8.халықаралық стандарттар талабына сәйкес келетін халықаралық ойлауды, оқушыларды дамыту мақсатында тіл тәжірибесін мәдениетке, әдебиетке т.с.с. апаратын жол ретінде қарастыру арқылы қолдау табады» .

Облысы

Мектеп, орналасқанжері

Ақмола

М.Ғ 1. М. Ғабдуллинатындағы №3 орта мектеп, Көкшетауқаласы;

Солтүстік Қазақстан

«Лорд» облыстық дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-лицей, Петропавл қаласы;

Алматы қаласы

Ш.Уәлихановатындағы мектеп-гимназия, Петропавл қаласы;

№ 8 мектеп-лицей;  № 34 гимназия; № 140 гимназия; №159 гимназия;

Астана қаласы

№ 48 мектеп-лицей

Қазақ, орыс, ағылшын әліпбилері

І ашық буын    (открытый слог - open syllable) ,

Б ал а , қ ал а , з има, лиса, juice, note

ІІ бітеу буын   (закрытый слог - closed  syllable).  

Мектеп, кербез, дом, торт, bug, star

Сан есім –имя числительное - numerals.

Ағылшын тілінде сан есімдер реттік (ordinal) және есептік (cardinal) болып бөлінеді.

Реттік сан есімдер – інші, - ое, - th - жұрнақтары арқылы  құрылады. Бірақ орыс тілі және ағылшын тілдерінде 1 – інші, 2 – інші және 3 – інші реттік сан есімдердің құрылу формасы ережеге сәйкес емес. Бұл сан есімдердің  ағылшын  тілінде де, орыс тілінде де, реттік түрін құрғанда түбірімен өзгереді.

Один( one)  - первое ( the first)

Два (two) – второе (the second)

Три(three) – третье (the third)

Сан есімді өткен кезде  осындай ұқсастықтарға тоқталу керек.

Ағылшын тілінде қазақ тіліндегі сияқты шақтар үлкен үш топқа бөлінеді:  осы шақтар   – The Present Tenses, өткен шақтар – The Past Tenses , келер  шақтар - The Future Tenses . Ағылшын тілінде сол сияқты қазақ тіліндеде шақтарды  осы үш үлкен тобы  мағынасы мен жасалуына қарай өз ішінде  бірнеше түрге бөлінеді. Ағылшын тілін үйренудің алғашқы сатысында   Нақ осы шақты  ( The Present Continuous ) өтеміз.  Нақ осы шақ  ( The Present Continuous  ) іс – қимылдың сөйлеп тұрған сәтте болып жатқанын білдіреді бұл ереже қазақ тілі мен ағылшын тіліндеде бірдей.  Жасалу жолы:

  To be +ing

I am reading a book now. Я читаю книгу сейчас. Мен қазір кітап оқып отырмын.    Осы жерде ағылшын тілінің сөйлем ретіне тоқталайық.

Ереже бойынша    1  . Бастауыш(Subject),

                                2  . Баяндауыш(Prediсative),

                                3 . Толықтауыш (Object) немесе пысықтауыш (Adverbial modifier) тұрады

Сауалнама сұрақтары

1. « Үш тұғырлы тіл саясатын қолдайсыз ба?»

2. Оның қандай жаман және жақсы жақтарын айта аласыздар?

3. Сіз мектепте сабақтар үш тілде өткенін қалайсыз ба?

23 оқушы

СААЛНАМАҒА

10 ата-ана

10 ұстаз

Сауалнама

Қорытынды

Ағылшын және орыс тілдерінде  сөйлем реті ережеге сәйкес сақталған. Басқа тілге  оқытудың  ойдағыдай болуы ана тілін оқыту мазмұнының дұрыс ұйымдастырылуына байланысты. Ана тілінің негізінде екінші бір шетел тілін үйрене алады. Шетел тілін үйрететін  ұстаз ең алдымен  қазақ тілін  жақсы білу керек. «Қазақ баласына қазақ тілін білу – парыз, білмеу – ұят. Өз елін сүймегенмен бірдей саналады. Бізді білімге, өнерге үйреткен – орыс тілі. Қазақстанның сауда – саттық жасайтын тілі. Инновациялану кезінде, жаһандану заманында ағылшын тілін білмесек, біз ғылыммен білімнен басқа жаңалықтардан тыс қалатын боламыз. Заман талабы үш тілді білуді міндеттеп отыр» - дейді Елбасымыз

Сондықтан өсіп келе жатқан ұрпаққа үш тұғырлы тілді меңгерту, олардың зерттеушілік қабілетін ояту бәсекеге қабілетті етіп даярлау  біздің парызымыз.