Значение слов в жизни человека трудно переоценить, каждое сказанное слово значимое, оно имеет определённый, присущий только ему смысл. Недаром о слове, словах так много народом придумано различных пословиц, поговорок, присказок: «На чужой роток – не накинешь платок», «Слово – не воробей, выпустишь – не поймаешь», «Словом можно поранить, а можно и вылечить» и так далее. Каждую свою мысль человек выражает словами, мысль – материальна, материально и слово.
За всю жизнь человек произносит в среднем порядка 20 милллионов слов на родном языке. Каждый человек имеет определенный словарный запас. Богатый словарный запас - показатель интеллектуального развития человека. Словарный запас Вильяма Шекспира, по подсчету исследователей, составляет 12000 слов. Словарный запас представителя племени «Мумбо-Юмбо» составляет 300 слов. Общество воспринимает человека с богатым словарным запасом как умную и творческую личность. Люди с богатым словарным запасом быстрее получают работу, успешнее продвигаются вверх по служебной лестнице, к ним вообще чаще и внимательнее прислушиваются. Чем больше словарный запас человека, тем выше вероятность того, что он преуспеет в жизни.
А сколько слов необходимо знать человеку, чтобы свободно говорить по-английски? Статистика, подкрепленная практикой, гласит, что для свободного изъяснения своих мыслей на английском необходимо всего 2000 слов. Мы считаем, что такое количество слов выучить и запомнить достаточно легко любому человеку. Общаясь, читая книги и газеты на родном языке, человек пополняет словарный запас родного языка. Каким же образом можно увеличить словарный запас изучаемого в школе английского языка. Где ученик начальной школы может самостоятельно отыскивать и выучивать новые слова на английском? Какие именно источники наиболее подходят для достижения этой цели?
Актуальность нашего исследования заключается в том, что на каждом уроке английского языка мы узнаем новые слова и стараемся их запомнить. К сожалению эти уроки проходят в нашей школе всего один раз в неделю. Некоторые мои одноклассники за это время забывают слова, а остальные в свободное время хотели бы самостоятельно знакомиться с новыми словами на английском языке.
Цель исследования: изучить различные виды английских словарей и определить наиболее подходящий словарь для самостоятельного изучения новых слов учениками начальной школы.
Объект исследования: английские словари
Предмет исследования: преимущества и недостатки различных видов английских словарей
Гипотеза исследования: онлайн - переводчик Google Translate является максимально подходящим и удобным словарем для самостоятельного изучения новых слов учениками младших классов.
Задачи исследования:
1. исследовать различные виды английских словарей и сделать их классификацию;
2. сравнить преимущества и недостатки английских словарей и определить самый подходящий для ученика начальной школы,
3. составить рекомендации по пользованию английским словарем.
Методы исследования:
- изучение различных источников по теме проекта,
- описание,
- сравнение,
- анкетирование.
Теоретическая и практическая значимость исследования: результаты нашего исследовательского проекта помогут ученикам начальных классов подобрать оптимальный английский словарь, которым они смогут пользоваться на уроках и для самообразования.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
1.1 Сөздіктер не үшін қажет?...........................................................................8-9 1.2 Сөздіктің пайда болу тарихы....................................................................9-10 1.3 Лексикография – сөздік туралы ғылым.................................................11-12 1.4 Ағылшын сөздіктерінің түрлері ............................................................12-14 2. Тәжірибелік бөлім 2.1 Эмпириялық зерттеу жұмысы ................................................................14-16 2.2 Сөздікті дұрыс таңдау .............................................................................17-19 2.3 Ағылшын сөздігімен қалай пайдалануға болады..................................19-23 Қорытынды .........................................................................................................24 Пайдаланған әдебиеттердің тізімі .....................................................................25
Абстракт
Зерттеу мақсаттары: әр түрлі ағылшын сөздіктерін оқып білу және бастауыш мектепте оқушылармен жаңа сөздерді өз беттерінше оқу үшін ең ыңғайлы сөздік анықтау.
Зерттеу болжамы: онлайн: Google Translate аударушы кіші сыныптар оқушыларымен жаңа сөздерді өз бетінше оқу үшін ең қолайлы және ыңғайлы болып табылады.
Зерттеу міндеттері:
1. ағылшын тілінде сөздіктердің әр түрін зерттеу және олардың сыныптамасын жасау;
2. ағылшын тіліндегі сөздіктердің артықшылығ мен кемшіліктерін салыстыру және бастауыш мектептегі оқушыға ең қолайлысын анықтау,
3. ағылшын тіліндегі сөздіктермен пайдалану бойынша ұсыныстарды құру.
Зерттеу объектісі: ағылшын тіліндегі сөздіктер
Зерттеу мәні: ағылшын тіліндегі сөздіктер түрінің артықшылығы мен кемшіліктері.
Зерттеу әдістері:
- жоба тақырыбы бойынша түрлі дереккөздерін білу,
- сипаттау,
- салыстыру,
- сауалнама жүргізу.
Біздің зерттеудің маңыздылығы - ағылшын тілі сабағында біз жаңа сөздерді естіп және оларды есте сақтауға тырысамыз. Өкінішке орай мұндай сабақтар жетісіне бір рет қана өтеді. Кейбір менің сыныптастарым сөздерді де ұмытып қалады, ал қалғандары бос уақыттыарында өз беттерінше ағылшын тілінде жаңа сөздермен танысқылары келеді.
Зерттеудің теориялық және тәжірибелік маңыздылығы: біздің зерттеу жобаның қорытындылары бастауыш сынып оқушыларына оңтайлы ағылшын тілі сөздігін таңдап алуға, сабақта пайдалануға және өз бетінше білім алуға көмегін береді.
Абстракт
Цель исследования: изучить различные виды английских словарей и определить наиболее подходящий словарь для самостоятельного изучения новых слов учениками начальной школы.
Гипотеза исследования: онлайн - переводчик Google Translate является максимально подходящим и удобным словарем для самостоятельного изучения новых слов учениками младших классов.
Задачи исследования:
1. исследовать различные виды английских словарей и сделать их классификацию;
2. сравнить преимущества и недостатки английских словарей и определить самый подходящий для ученика начальной школы,
3. составить рекомендации по пользованию английским словарем.
Объект исследования: английские словари
Предмет исследования: преимущества и недостатки различных видов английских словарей
Методы исследования:
- изучение различных источников по теме проекта,
- описание,
- сравнение,
- анкетирование.
Актуальность нашего исследования заключается в том, что на каждом уроке английского языка мы узнаем новые слова и стараемся их запомнить. К сожалению эти уроки проходят в нашей школе всего один раз в неделю. Некоторые мои одноклассники за это время забывают слова, а остальные в свободное время хотели бы самостоятельно знакомиться с новыми словами на английском языке.
Теоретическая и практическая значимость исследования: результаты нашего исследовательского проекта помогут ученикам начальных классов подобрать оптимальный английский словарь, которым они смогут пользоваться на уроках и для самообразования.
Abstract
Objective of research: To study different types of dictionaries and to determine the most suitable dictionary for the students of the primary school. The hypothesis of research: online-translator "Google translate" is the most suitable and convenient dictionary for the self-education by the students of elementary grades. Objectives of the study:
To study different types of English dictionaries and to classify them;
To compare the advantages and disadvantages of English dictionaries and to determine the most suitable of them for the students of the elementary school;
To make the recommendations about the usage of an English dictionary.
The object of study: English dictionaries The subject of research: the advantages and disadvantages of different types of English dictionaries
We used methods:
studying of different sources about the theme of research ,
illustrative;
descriptive;
comparative.
The relevance of the research is that at the English lessons we study new words and try to memorize them. Unfortunately, these lessons are only once a week, so why some of my classmates forget new words, but some of them would learn new English words themselves. Theoretical and practical significance: The results of our research can help the students of the primary grades to choose suitable dictionary which they can use at the English lessons.
Кіріспе
Сөз мағынасын адам өмірінде асыра бағалау қиын, әр айтылған сөз маңызды, ол тек қана өзіне тиісті, белгілі мағынасы бар. Халықпен сөздер туралы көптеген мақал, мәтелдер, күлкілі кіріспелер бекер ойлап таппаған: «Ешкімнің аузына қақпа болмайсың», «Айтылған сөз-оқпен тең», «Сөзбен жаралануға да болады - емделуге де болады» және тағы басқасы. Адам баласы өзінің әр ойын сөзбен жеткізеді, ой – материалды, сөз де материалды.
Адам баласы өзінің өмірінде орташа ана тілінде 20 миллион сөз айтады екен. Әр адамның белгілі сөздік қоры бар. Сөздік қор байлығы - адамның интеллектуалдық даму көрсеткіші. Вильям Шекспирдің сөздік қоры, зерттеушілердің санаулары бойынша 12000 сөзден тұрады. «Мумбо-Юмбо» тайпасының сөздік қоры 300 сөзден тұрады.. Қоғам бай сөздік қоры бар адамды ақылды және шығармашылығы зор тұлға есебінде санайды Сөздік қоры бай адамдар жұмысты тезірек табады, қызмет сатысымен тезірек көтеріледі, оларға жиі және ықыласпен тыңдайды. Адамның сөз қоры мол болған сайын, оның өмірдегі жетістіктері де көп болуы мүмкін.
Адам баласына ағылшын тілінде еркін сөйлеу үшін, қанша сөз білу керек? Тәжірибеге сүйенген статистика бойынша ағылшынша өз ойын еркін білдіру үшін 2000 сөзкерек. Осынша сөзді жаттап және есінде сақтап алуға әр адамның қолынан келеді деп санаймыз. Ана тілінде тілдесіп, кітаптар мен газеттерді оқи отыра, адам ана тілінде сөздік қорын толтырады. Ағылшын тілі мектебінде оқитын оқушының сөздік қорын қалайша көбейтуге болады. Бастауыш мектеп оқушысы ағылшын тілінде жаңа сөздерді өз бетінше қайдан тауып оқи алады? Осы мақсаттарға жету үшін қандай дереккөздер қолайлы?
Біздің зерттеудің маңыздылығы - ағылшын тілі сабағында біз жаңа сөздерді естіп және оларды есте сақтауға тырысамыз. Өкінішке орай мұндай сабақтар жетісіне бір рет қана өтеді. Кейбір менің сыныптастарым сөздерді де ұмытып қалады, ал қалғандары бос уақыттарында өз беттерінше ағылшын тілінде жаңа сөздермен танысқылары келеді.
Зерттеу мақсаты: әр түрлі ағылшын сөздіктерін оқып білу және бастауыш мектепте оқушылармен жаңа сөздерді өз беттерінше оқу үшін ең ыңғайлы сөздік анықтау.
Зерттеу объектісі: ағылшын тіліндегі сөздіктер
Зерттеу мәні: ағылшын тіліндегі сөздіктер түрінің артықшылығы мен кемшіліктері
Зерттеу болжамы: онлайн - Google Translate аударушы кіші сыныптар оқушыларымен жаңа сөздерді өз бетінше оқу үшін ең қолайлы және ыңғайлы болып табылады.
Зерттеу міндеттері:
1. ағылшын тілінде сөздіктердің әр түрін зерттеу және олардың сыныптамасын жасау;
2. ағылшын тіліндегі сөздіктердің артықшылық мен кемшіліктерін салыстыру және бастауыш мектептегі оқушыға ең қолайлысын анықтау,
3. ағылшын тіліндегі сөздіктермен пайдалану бойынша ұсыныстарды құру.
Зерттеу әдістері:
- жоба тақырыбы бойынша түрлі дереккөздерін білу,
- сипаттау,
- салыстыру,
- сауалнама жүргізу.
Зерттеудің теориялық және тәжірибелік маңыздылығы: біздің зерттеу жобаның қорытындылары бастауыш сынып оқушыларына оңтайлы ағылшын тілі сөздігін таңдап алуға, сабақта пайдалануға және өз бетінше білім алуға көмегін береді.
1.1 Сөздіктер не үшін қажет
Кітапты қалай ұстасаңыздар да, ең мағлұматы мол адамдар да жиі басқа кітаптарға – сөздіктерге жүгінеді. Бұл шын мәнінде тілдік асыл қазына «ырыс» сөз.
Бұл дүниеде сөздіктер мыңдаған, және олардың әрқайсысында сөздер туралы айтылады. Сөздіктермен көбінесе сөз мағынасын білуге, кейбір сөздердің дұрыс жазуын білу үшін пайдаланады.
Сөздіктер ақпараттарды іздестіру үшін қажет. Олар энциклопедиялар сияқты, анықтамалықтар анықтамалық басылымдарына жатады. Яғни сөздік – бұл сөз жинақтарынан тұратын және олардың мағынасы, пайдалану, шығу тегі, басқа тілге аудару туралы мәлімет беретін? Немесе түсінік, мән туралы ақпарат беретін анықтамалық кітап.
Сөздік деп тілдік бірлігінің реттелген тізімінен тұратытынын айтады (сөздер, сөз тіркестер, фразалар, терминдер, қысқаша сипатпен белгілерді немесе басқа тілге аудармалар). Оларға көңіл аударыңдар, және, таң қалумен, сіздерге ана тілінің кейбір сөздерінің мағынасы немесе таныс сөздердің мағынасы белгісіз. Сөздіктерде тек қана сөз мағынасын ғана біле қоймай, олардың грамматикалық ерекшеліктерін, пайдалануын, стилистикалық бояуын және көптеген басқаларын білуге болады. Сөздіктер сіздерге оқуда және ғылыми-зерттеу қызметінде көмегін береді. Ал егер филолог болғыңыз келсе, сөздік арқылы өзіңізге және ғылымға да бір лингвистикалық ашуларды жасай аласыз. «Мен сені көрсін десең сайра» - бұл сөздер Сократқа жатады. Демек, – киіміңе қарап, біздерді қарсы алады, және ақылыңа қарап, шығарып салады. Сондықтан сөздіктер біздің интеллектуалдық көмекшіміз болуы керек.
Сөздікпен пайдалана білу – әр адамға пайдасы зор, өйткені компьютер өзінің жасанды сауаттылығымен керегінде болмай қалады. Ал сөздік – білім саласында сіздің шырағыңыз. Атап айтқанда, ол сіздерге ұмытылып қалған сөздерді еске салдырады, қай жерде дұрыс жазылғанын, қай жерде қате жібергеніңді көрсетеді. Қазақ тілінің ережелерінің көптігі сондай, барлығын жатқа білу мүмкіндігі жоқ, ал оған басқа тілдердің ережелерін қосса, барлығын адам есте сақтауы мүмкін емес. Өзіңнің сауаттылығыңды арттыра отырып, сіз өз мәртебеңізді арттырасыз, өйткені мәдениеттілік және сауаттылық адамнан көрініп тұрады. Және сөздік - оларды қолдау үшін бірінші жәрдем. Жиі жаттап алынған ақпарат уақыт озған сайын естен шығады, ал сөздік біздер үшін ақпаратты сақтайды және керек кезінде дұрыс жауабын аласыз.
Егер сіз оқушы болсаңыз, сөздіктің керегі қанша? Егер сіз әлі мектепте немесе басқа оқу орындарында оқысаңыз, онда сөздік – сіздің бірінші досыңыз! Сіз қандай пәнді оқысаңыз да, әр қайсысының өз сөздігі бар. Орыс әдебиеті әдебиет терминдер білімін талап етеді, алгебра – математикалық, ал шетел тілі сіздерді сөздік арқылы жаңа сөздерге үйретеді. Сондықтан, сабаққа немесе лекцияға барғанда, ылғи да керек сөздікті ала барыңдар. Сіздерге өздеріңмен бірге килограмм қағаз әдебиеттерін тасып жүру қажет емес. Барлық керек ақпарат сіздің ноутбугіңізге немесе планшетке сыйады. Әрі сіз оны өзіңізбен қай жерде болса да ала жүресіз және керек сөздік саны сізде болады ! Бұл өте ыңғайлы. Сондай-ақ сөздік шығарма жазуға да көмегін береді. Сөздіктер неге керек? Олар сіздің еңбегіңізді жеңілдетеді!
1.2 Ағылшын сөздіктерінің пайда болу тарихы
Сөздіктердің қалай пайда болғанын сіздер білесіздер ме? Латынша «дикционариус» деген сөз болды, «сөз жинақтамасы». Джон Гарланд есімді ағылшын мұғалімі, бірінші рет латын сөздерінің тізімін осылайша атады, оны оқушылар жатқа білуге міндетті болды. Бұл оқиға 1225 жылы болды. Түсіндірме сөздіктің ағылшынша атауы латын сөзінен шыққан.
300 жылдан артық ағылшынша бірде-бір сөз сөздіктерде шыққан жоқ. Англияда сөздіктердің көбісі латын тілін оқыған, адамдарға көмектесу үшін жазылған. Бұл кітаптардың аттары шындығында да сурет өнеріне байланысты болған, мысалы, «Сәбилерге арналған қойма» немесе «Сөз бақшасы». .
Ақырында 1552 жылы ағылшын тіліндегі сөздердің бірінші сөздігі жарыққа шықты. Оны құрастырған Ричард Халоэт. Сөздіктің атауы ұзын болды: «Абседариум Англико-Латинум про Тирункулис» . Өзіңіз көріп отырғандай, бұл кітап та латынша аталды. Оның басқа сөздіктермен салыстырғандағы айырмашылығы, оның ағылшынша әр сөзіне ағылшынша түсіндірмесі болды, содан кейін барып латынша аудармасы келеді. Сөздік ағылшын сөздерін түсіндірмелерімен бірінші орынға орналастырғандықтан, ол ағылшынның бірінші түсіндірме сөздігі болып танылды.
«Абседариум» 26 000 сөзден тұрды. Ол өте атақты, бірақ қымбат болды. Нәтижесінде осыған ұқсас көп санымен, көлемі бойынша кішірек, бірақ қарапайым оқырманға қол жетімді болып шығарылды.
Ол күндері сөздік құрушылары ағылшын тілінде барлық сөздерді енгізуге тырыспады: олар ең күрделі сөздерді ғана түсіндірді. «Ағылшын тіліндегі түсіндірме сөздігі» деп аталатын тұңғыш кітап 1623 жылы шықты. Оны Генри Кокер құрастырды. 1807 жылы Ной Вебстер Құрама Штаттарында 1828 жылы жарық көрген, зор сөздіктің құрастыруын бастады. Сөздік 12 000 сөзден және оларға 40 000 түсініктемеден тұрады . Вебстерге дейін ешкім мұндай жұмысты істеген емес. Вебстер қиын сөздердің орфографиясын шамалап қысқартты, соның арқасында Англия және Америкада кейбір ағылшын сөздерінің жазу түрлерінің айырмашылығы бар.
1.3 Лексикография – сөздік туралы ғылым
Француз жазушы Анатоль Франс сөздікті «алфавит тәртібінде орналасқан, ғалам» деп атады. Егер бір сөздің қалай жазылатынын білмесең, сөздік қажет. Бірақ бастысы бұл емес. Сөздіктер – ол тек қана анықтама емес, ол ұлттық мәдениет элементі: сөзде халық өмірінің көптеген жақтары көрсетілген.
Тіл лексикалық қорының барлық байлығы мен әр түрлілігі сөздікте жиналған. Сөздіктіктің құрылуы – лексикографияның лингвистикалық ғылымының ерекше саласының міндеті.
Лексикография теориясы — әртүрлі сөздіктерді жасау жұмыстарының тәжірибелерін ғылыми тұрғыдан қорытындылаудың негізінде және лексикологиялық зерттеулер мен олардың жетістіктерін таяныш етудің негізінде жасалады.
Лексикография теориясы
Сөздіктерді жасау жұмысында лексикография теориясының маңызы айрықша. Себебі сөздіктердің сапасы лексикография теориясының дәрежесі неғұрлым жоғары болса, сөздіктер де соғұрлым сапалы болмақ. Лексикографиялық жұмыстарды жүргізіп, әртүрлі сөздіктерді жасау лексикологияны және лексикографияның теориясы менпрактикасын жете білуді қажет етеді. Сөздіктердің сапасын арттыру сөздік жасау жұмысына қатысты көптеген теориялық және практикалық мәселелер жайында зерттеу жұмыстарын жүргізуді қажет етеді. Олардың ішінде айрықша назар аударатын мәселелер мыналар: – сөздің лексикалық мағыналарының типтері; – мағына мен қолданыс; – сөз мағыналарының сөздікте берілу тәртібі; – полисемия құбылысы мен омонимия құбылысының айырмашылығы; – фразеологиялық сөз тіркестерінің сөздікте берілу принциптері; – сөздікке кіретін туынды сөздердің түрлері және олардың аумағы мен шегі; – сөздерге берілетін анықтама (түсіндірме) мен стилистикалық мінездеме және т.б.
Басқа ғылымдармен байланысы
Лексикографиялық жұмыста грамматика мен стилистиканың атқаратын қызметі зор. Сөздіктерде сөздерге әртүрлі сипаттама (мінездеме) беріледі. Осыған орай, лексикографилық теорияның тіл білімінің әртүрлі салаларының, мысалы, лексикологияның (оның ішінде семасиология мен фразеология), грамматиканың және стилистиканың сөздерге мінездеме беру тұрғысынан қатыстылығы келіп тұрады. Мысалы, сөздің мағыналық жағы түсіндірме сөздікте де, аударма сөздікте де маңызды мәселе болып саналады. Оларда сөз, ең алдымен, мағыналық жақтан талданып, анықталады. Осыдан сөздің мағынасын, мағыналық түрлерін, қарастыратын семасиологияның лексикография теориясымен тікелей байланысы келіп туады. Сөздікті құрастыруда сөздерге грамматикалық мінездеме беру де қажет болады. Сөздердің грамматикалық тұрғыдан қандай лексико–грамматикалық топқа, яғни сөз табына, қатыстығы сөздікте тиісті белгілер арқылы көрсетіледі. Сөздік құрамының белгілі бір стилге тән, соған телінген сөздер де болады. Осыдан сөздіктерде ондай сөздердің қай стилге тән екендігін аңғартатындай белгілер берудің қажеттілігі келіп туады. Мұның өзі тілдің лексикасының стилистикалық жақтан дифференсациялануын зерттеп, лексикадағы стильдік топтар мен тармақтарды айқындаудың нәтижесінде ғана іске асады. Осы мағынада стилистика да лексикографиялық теорияда көмекші қызмет атқарады.
1.4 Ағылшын сөздіктердің түрлері
Сөздіктердің тіл–тілде бірнеше түрі бар. Олардың әрқайсысы әртүрлі мәдени қажеттілікті өтеу үшін жасалады. Лингвистикалық сөздіктер жасалу мақсатына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Олар:
1. Сөздіктердің ішінде тілдің лексикасының шығуын, дамуын және оның бірнеше дәуірін сипаттайтын түрі бар. Мұндай сөздік тарихи сөздіктер деп аталады. Керісінше, сөздіктердің кейбір түрі қазіргі тілде жаппай және жиі қолданылатын сөздерді қамтып, оларға талдау жасап, сипаттама беруді мақсат етеді. Мұндай сөздіктер тілдің заманауи сөздіктері деп аталады.
2. Сөздіктердің белгілі бір түрі тілдегі күллі сөздерді түгел қамтып сипаттауды мақсат етеді. Мұндай сөздік толық сөздіктер деп аталады. Сөздіктердің енді бір түрі тілдің сөздік құрамындағы барлық сөздерді емес, оның белгілі бір дәуірдегі сөздерді немесе лексиканың белгілі бір саласын қамтитын сөздік түрінде жасалады. Мұнадай сөздік кіші сөздік немесе толық емес сөздік деп аталады. Сөздіктің бұл түрлеріне аранаулы сөздіктерді де жатқызуға болады. Олар: терминологиялық сөздік, синонимдер сөздігі, фразеологиялық сөздік және т.б. жатқызуға болады.
3. Сөздердің сөздікте ана тілінде түсіндірілуі немесе басқа тілге аударылып түсіндірілуіне қарай сөздіктер екі түрге бөлінеді: алғашқысы – бір тілдік түсіндірме сөздіктер, екіншісі – екі тілдік немесе көп тілдік аударма сөздіктер.
4. Сөздіктер оларда берілген сөздердің әліппи тәртібімен көрсетілуіне немесе сөздермен белгіленетін ұғымдардың топтарының рет–ретімен көрсетілуіне қарай екі түрге бөлінеді: 1) Дыбыстық немесе алфавиттік сөздіктер; 2) Идеологиялық сөздіктер немесе ұғымдар сөздігі. Сонымен, сөздіктерді шартты түрде төрт топқа бөліп қарауға болады.
І. Сөздердің шығу тегі мен олардың семантикалық дамуы туралы мағлұмат беретін сөздіктер. Оларға: 1. Этимологиялық сөздік. 2. Тарихи сөздік.
ІІ. Қазіргі тілдердегі сөздердің мағыналарын түсіндіріп, олардың қолданылуы жайлы мағлұмат беретін сөздіктер. Олар:
1. Түсіндірме сөздік.
2. Аударма сөздік.
3.Терминологиялық сөздік.
4. Диалектологиялық сөздік.
5. Фразеологиялық сөздік.
6. Синонимдер сөздігі.
ІІІ. Сөздердің дыбыстық құрылысы мен олардың жазылуы туралы мәлімет беретін сөздіктер. Олардың қатарына:
1. Фонетикалық сөздік.
2. Орфографиялық сөздік.
ІV. Заттар мен құбылыстардың ұғымдарын айқындап, түсіндіретін сөздіктер. Олардың қатарына:
1. Энциклопедиялық сөздік.
2. Иллюстративтік сөздік.
2.1 Эмпириялық зерттеу жұмысы
Менің сыныптастарым жаңа ағылшын сөздерін оқыған кезде қандай қиындықтарға жолығатындарын анықтау үшін, менің сыныбымда сауалнама өткіздік. Менің сыныбымда 20 адам оқиды, сауалнамаға барлығы қатысты.
Сауалнама
Таныс емес сөздерді іздестірген кезде, сен ағылшын тілінде сөздікті, аудармашыны пайдаланасың ба?
иә
жоқ
Қандай сөздікті пайдаланасың?
қағаз
электронды
онлайн-аудармашы
Сізше қандай сөздік аудармашы өте ыңғайлы?
_________________________________________
Сөздікте керек сөзді таба аласың ба?
иә
жоқ
Саған онлайн-аудармашы пайдалы ма?
иә
жоқ
жоқ, кей кезде керек сөздер жоқ
РАХМЕТ!!!
Таныс емес сөздерді іздестірген кезде, сен ағылшын тілінде
сөздікті, аудармашыны пайдаланасың ба?
Қандай ағылшын сөздікті пайдаланасың?
Сенің ойыңша қандай сөздік ең ыңғайлы?
2.2 Сөздікті дұрыс таңдау
Ағылшын тілінде кейбір сөздердің аудармасын немесе мағынасын жиі білуге тура келеді. Онлайн аудармашымен салыстырғанда ағылшын тілінде сөздікті сіз жиі ашасыз ба?
Қандай сөздіктерді пайдалануға болады ? Анығын ашып алайық..
Мысалы, Amazon.com сайты түрлі ағылшын тілінде сөздіктерді 205 331 сатады. Барлық әлемде қаншама түрлі ағылшын тілінде сөздіктер бар екенін көз алдыңа елестетіңіз! Соншалықты көп сөздіктердің ішінен қайсысы сізге сәйкес келетіндігін түсінуге болады?
Ағылшын тілінде сөздіктердің бес түрін қарастырайық.
1. Екі тілдік немесе билингвалық сөздіктер
Бұл, сіздер танысқан, ағылшын тілін оқи бастағанда кездегі сөздіктің бірінші. Ол әдеттегідей, бірінші жартысы басқа тілде олардың эквиваленттерімен ағылшын тілінде тізім береді , ал екінші жартысы – керісінше, орыс сөздері ағылшын тіліне аударылып беріледі.
Екі тілдік сөздіктер жаңадан келгендер үшін ыңғайлы және жақсы: ана тіліне қалай аударуды тез білуге болады. Жалғыз ғана мәселе: кейде ағылшын тіліндегі сөздің мағынасы біршама орыс тілінен айырмашылығы бар.
Сондай-ақ сөздіктердің осы түрлері студенттерді ағылшын тілінде ойламай,
аударуына ынталандырады.
2. Монолингвальдық немесе түсіндірме сөздіктер
Ағылшын тілінің түрлерін қамтитын, монолингвалдық сөздіктердің жақсы таңдауы бар. Ағылшын идиомы фразалық етістіктердің арнайы сөздіктері бар. Осындай сөздіктер сөз мағынасын түсіндіру үшін тек қана бір тілді пайдаланады.
Осы сөздіктер ағылшын тілінің аса ілгері деңгейімен оқушыларға жақсы. Монолингвалдық сөздіктер адамдарды ағылшынша ойлауына себеп болады және ағылшын тілінде оқу әдісін қолдануға көмектеседі.
3. Электрондық сөздіктер
Сөздіктің осы түрін екі тілде және бір тілде де табуға болады. Кейбір электрондық сөздіктердің бірнеше түрлері бар осы түрі .
Электрондық сөздіктер әдеттегідей, оны дұрыс пайдаланса пайдасы бар. Әсіресе айтылғанда: сіздер белгілі сөздің өз айтылуын тексеру үшін, олар жиі дауыстық мысал береді. Егер сіздер электрондық сөздіктен аудармаға сүйенсеңіз, ол сіздің сөйлесу әдістеріңізді және тыңдай білулеріңді жетілдіруге кедерін тигізеді..
4. Онлайн сөздіктері
Қазіргі кезде көптеген онлайн сөздіктерінің бар екені құпия емес. Көбісі тегін және аудармасы тұрарлықтай. Cambridge University Press немесе Google Translate әйгілі басылымдардан онлайн сөздіктер, сөздерді және фразаларды аударғанда өте нақты.
Пайдаланушыларға өздерінің сөздерін анықтауға рұқсат беретін, кейбір тегін сөздіктерді абайлап қолдану керек, олар үнемі дұрыс болмауы мүмкін.
5. Сөздіктер мобильді қосымша түрінде
Сөздіктер мобильді қосымша түрінде пайдалы өнертабыс. Біріншіден, олар онлайннан, яғни интернетке қол жетуге байланысты емес, екіншіден оларға қол жетімді.
Егер сіздер ағылшын тілінде қандай-да онлайн сөздігін жүктеп алсаңыздар, атақты дереккөздерден қосымшаны пайдаланыңыздар – онда ақпараттар дұрыс болуға тиіс. Мысалы, Merriam-Webster монолингвалды сөздігін пайдаланамын.
Кез келген жағдайда ағылшын тілінде сөздіктерді көп пайдалануға болмайды, «мәтіннен мазмұнын » сіздердің білім мен жақсарту мүмкіндігін төмендетесіңдер. Сөздіктер сөздік қорын толтыруға көмегін көрсету, ағылшын тілінде оқу және ойлау дағдысын дамыту.
2.3 Ағылшын сөздігімен қалай пайдалануға болады
Егер сіздер ағылшын тілін оқысаңыздар, барлық оқу мерзімінде сізді қолдап отыруға тиіс. Өйткені ол жаңа және түсініксіз сөздерді оқу кезінде басты көмекші болып табылады.
Сіздер қолдана алатын сөздіктердің 2 негізгі түрлері бар.
1. Ағылшын-қазақ сөздігі (екі тілді). Бұл біздің үйреншкті пайдаланудағы ең қарапайым сөздіктердің бірі. Ағылшын тіліндегі әр сөзге сөздікте қазақ тіліне аудармасы бар. Аударма – ол біздің орыс тіліне қалай аударатын сөз сияқты. Әдетте, ол бір сөзден тұрады. Мысалы: cat - мысық.
2. Англ-ағылшын тіліндегі сөздік (бір тілдік). Мұндай сөздікте қазақ тілі жоқ. Ал сөздің қарапайым аудармасының орнына ағылшын тілінде сөздің мағынасы беріледі. Мағынасы - ол сөз мәні.
Мысалы: cat - a small animal with four legs that people often keep as a pet (үй жануары ретінде жиі ұстайтын төрт аяқты кішкентай жануар).
Бастауыш деңгейінде, екі тілдік сөздікті пайдалану керек (ағылшын-қазақша), өйткені, ағылшын тілінде сөздің дұрыс жазылуын оқи отыра, сіз түсінесіз бе.
pre-intermediate (алдыңғы-ортаңғы) деңгейінен бастап англ-ағылшын тіліндегі сөздікке көшкен жақсы, өйткені англо-орысшамен салыстырғанда, артықшылығы зор.
Қандай екенін қарастырайық. Англ-ағылшын сөздігінің артықшылықтары
1. Түсінесіз бе, сөз қандай жағдайда қолданылады. Ағылшын тілінде бірдей аудармасы бар сөздер көп, бірақ мағынасы әр түрлі. Келісінше, бұл сөздер әртүрлі жағдайда қолданылады. Англ-ағылшын сөздігінде сіздер мағынасын білетін сөздерді білесіздер. Осылайша, қандай жағдайда қолдануды түсінесіз. Мысал, solution және decision екі сөз «шешім» деп аударылады, бірақ әр түрлі мағынасы бар. Solution – мәселені шешу тәсілі, есепке немесе жаттығуға жауап. Мысалы: Ғалымдар тәжірибелер нәтижесінде solution осы мәселенің шешімін тапты. Decision – сіздер ойластыру немесе пікір таластырудан кейін қабылдайтын таңдау. Мысал: decision ол дұрыс таңдау жасады. Осы сөздердің қарапайым аудармасы бойынша, сіздер ешқашанда оларды қандай жағдайларда қолдануға болатынын түсінбейсіз. Ал англо-ағылшын сөздігі сіздерге түсіндіреді.
2. Сөз туралы қосымша ақпарат. Көптеген жақсы англо-ағылшын сөздіктерінде қосымша ақпараттар бар: мәні бойынша ұқұсас сөздер, мәні бойынша қарама-қарсы сөздер, әңгімелесу немесе ресми ағылшын тілінде қолданылатын сөзде, америкалық немесе британдық, ағылшын тілінде сөзбен тұрақты сөз тіркестері жиі пайдаланылады ма және басқа қызықты ақпараттар.
3. Сіз ағылшын тіліне толығымен енесіз. Сізге ағылшын тілінен орыс тіліне ауыстырылып отыруға қажеті жоқ. Сөзді ағылшын тілінде анықтаған кезде, сіз сол тілде ойлауды үйренесіз!
Сөздікті сатып алу қиын емес, сөздерді есте сақтау үшін, оларды қалайша дұрыс пайдалану керек? Сөздікті бірінрша ашқанда, қателесіп кетуіңіз мүмкін. Тезарада көптеген сұрақтар туындайды. Қандай мағынаны таңдап алу керек? Ал сөздің қалған мағыналарымен не істеу керек? Олардың бәрін де бір мезгілде оқудың қажеті бар ма? Мұны қалай шешуге болады? Төменде келтірілген қарапайым бірізділік сізді сөздікпен дұрыс қолдануды үйретеді.
1. Керек сөзді тауып аламыз. Сөздіктен сөзді табу үшін сізге алфавитті жақсы білгеніңіз көмегін береді. Барлық сөздер алфавиттік тәртіпте A -дан Z-ке дейін орналасқан. Керек әріп және сөзді тауып аламыз.
2. Сөздердің барлық мағыналарын оқимыз және мағынасы бойынша таңдаймыз. Ағылшын тіліндегі бір сөздің бірден артық мағынасы бар. Бұл мағыналар түрлі мән береді. Сондықтан барлық мағынасын оқып алып және осы жағдайға сәйкесін таңдап алу керек.
Мысалы, flat деген сөздің мынадай мағынасы бар: 1. Бірнешен бөлмеден тұратын, үлкен ғимараттың бір бөлігі (пәтер). 2. Ішінде жеткілікті ауасы жоқ, шина (босаған шина). 3. Өкшесіз әйел аяқ киім (балеткалар). «She saw beautiful flats in a new shop yesterday» сөйлемін біз былай аударамыз:: «Кеше ол жаңа дүкенде қызыл балетканы көрді».
3. Керекті мағынасы бар сөйлем құраймыз. Егерде сіз сөзді анықтай ғана қоймай, оны есте сақтағыңыз келсе, сізге оны өзіңіз қолдана бастауыңыз керек. Ол үшін осы сөзді жеңіл пайдалана білетініңізді сезгенше осы сөзбен бірнеше сөйлем құрыңыз. Мысалы: She bought new flats. Ол жаңа балетка сатып алды. My friend has red flats. Менің құрбымда қызыл балетка бар.
4. Қалған мағыналармен сөйлем құрастырыңыздар. Егер де сіз сөзді толық түсінгіңіз келсе, онда 3 қадамдағы сияқты қалған мағыналарын талдау керек. Егерде соңынан басқа мағынада кездестірген жағдайда, осы сөзді түсінуіңіз керек. Бұл ретте, ескірген және аз қолданылатын мағыналарды анықтамай-ақ қоюға болады. Өмірде олардың қажеттілігі бірталай.
Мысалы: 1. My bicycle has a flat. Менің велосипедімнің шинасы босап кеткен.. I got a flat on my way home. Үйге қайтып келе жатқанда менің тегершігімнің ауасы шығып кетті. 2. You have a beautiful flat. Сенің пәтерің әсем. I live in a flat. Мен пәтерде тұрамын.
5. Сөздің пайда болуын білеміз. Сөздің пайда болуын толық түсіну маңызды. Сөздің пайда болуын түсініп, сіз сөздің мағынасын жақсы түсінесіз. Мысалы, airplane (ұшақ) деген сөз екі сөзден шыққан, air (ауа)және plane (сырғанау), яғни ұшақ – ауада сырғанайтын объект.
6. Осы сөзбен тұрақты сөйлем бар ма екенін қараймыз. Кейде, кейбір сөздер тұрақты сөз тіркестерінде кездеседі. Осындай сөз тіркестері тікелей аударылмайды, бірақ нақты мағынасы бар. Мысалы, «raining cats and dogs» деген сөйлемді біз тікелей, «мысық пен иттен тұратын жаңбыр» деп аудармаймыз. Бұл тұрақты сөйлем, «қара жаңбыр» дегенді белгілейді.
7. Сөз туралы қосымша ақпаратты қараймыз. Бұл мағынасы бойынша ұқсас немесе керісінше, қарама-қарсы сөздер болуы мүмкін; қандай тілде белгілер (жасанды немесе әңгімелесу) қолданылатын сөз, немесе ол жиі пайдаланылатын сөз (американдық немесе или британдық, ағылшынша).
Сонымен, егер сіз барлық тармақтар бойынша бұл сөзді анықтасаңыз, оны қашан пайдалану керек екенін, қандай сөздермен ауыстыруға болатындығын және көп пайдалы және қызық ақпарат аласыз. Сондықтан, бұл сөзді оңай есте сақтайсыз.
Қорытынды
Түрлі ақпарат көздерін оқыған кезде, біз ағылшын сөздіктері туралы көптеген қызықты мәліметтер таптық. Қорытындысына мынадай тұжырым шығаруға болады:
1. Ағылшын сөздіктің пайдасы зор. Ол мәліметті іздену, сауаттылықты арттыру, өз бетімен білімді алуға көмектеседі.
2. "Дикционариус" деген бірінші ағылшын сөздікті 1225 жылы ағылшын мұғалімі Джон Гарланд құрастырды.
3. Сөздіктердің құрастыруы және зерттеуі - ол "лексикография" деген ерекше саласының міндеті.
4. Ағылшын сөздіктерді төрт топқа бөліп қарауға болады. Бірінші топ - сөздердің шығу тегі мен семантикалық дамуы туралы. Екінші топ - сөздердің мағыналарын мен қолданылуын түсіндіреді. Үшінші топ - сөздердің құрылысы мен жазылуы туралы. Төртінші топ - заттар мен құбылыстардың ұғымдарын айқындап, түсіндіреді.
5. Бастауыш сынып оқушылары ағылшын сөздіктерді немесе аудармашыларды пайдаланады, бірақ олармен еркін жұмыс істей алмайды және өзіңе ыңғайлы ағылшын сөздікті анықта алмайды. Біз ағылшын сөздіктердің төрт түрін зерттеп, бастауыш сынып оқушыларына ең ыңғайлы сөздікті анықтадық - сабақ үстінде де үй жұмысын орындаған кезде ұялы телефондарға арналған қосымшаларды қолдануға болады.
Баспа басылымы жұмысынан басқа, біз Интернет-ресурстарын пайдалануды, материалдың үлкен көлемінен маңызды ақпарат табуды үйрендік.
Сондай-ақ, сыныптастар үшін тестілер құруды, оларды өткізуді, талдауды және қорытынды жасауды үйрендік.
Біз осы тақырыпты аса маңызды деп санаймыз, өйткені әрбір оқушы ағылшын сөздігімен еркін жұмыс істей алу қажет.
Пайдаланатын әдебиеттердің тізімі
1. Бархударов С.Г., Новиков Л.А. Каким должен быть учебный словарь? // Рус- ский язык за рубежом. – 2001. – № 3. – С. 46–50.
2. Карпова О.М. Лексикографические портреты словарей современного английского языка. – Иваново: Изд-во Ив ГУ, 2004. – 412 с.
3. Карпова О.М. Учебная лексикография современного английского языка , М., 2003. – Вып. 14. – С. 63–87.
4. Крылова Н. Күнделікті ағылшын-орыс сөздігі, 2004ж
5. Смаков К.,Ким Е. Ағылшын тілі: Оқу-әдістемелік құралы, 2008ж
Оқушы өзінің ғылыми жобасында ағылшын сөздіктері туралы түсінікті және қызықты тілмен жеткізген. Ғылыми жұмыс барысында ағылшын сөздіктерінің шығу тарихына тоқталып, олардың классификациясын жасады. Оқушы жұмыс барысында көптеген мәліметтер жинай алды. Зерттеуші өз сыныптастардың арасында сауалнама өткізіп, оларға ыңғайлы ағылшын сөздікті таңдай алды да, сөздікті пайдалануына ұсыныстар құрастырды.
Әрбір оқушы ағылшын сөздігімен еркін жұмыс істей алу екенін дәлелдей білді.
Аннотация
Ученица в ходе своей научно-исследовательской работы, вкладывая свои умения, способности, навыки и любознательность, доступно, интересно и увлекательно написала об английских словарях. В ходе работы остановилась на истории возникновения английских словарей и сделала их классификацию. Ученица смогла собрать немало информации из различных источников. Исследователь проведя анкетирование среди своих одноклассников, смогла выбрать для них оптимальный английский словарь и составила рекомендации по его использованию. Сумела обоснованно доказать, что каждый ученик должен уметь свободно пользоваться словарем.
Summary
The student has put much effort, skills and desire for learning to her research. She gave an interesting, understandable and fascinating description of English dictionaries.
She has studied the history of English dictionaries and made their classification. The student has gathered much information from the different sources. The researcher has conducted a survey among her classmates, could choose the most suitable English dictionary and made recommendations for its usage.
She could prove that every student must use freely the English dictionary.
Ғылыми зерттеудің журналы
№
Зерттеу жұмыстарының түрлері
Жұмыс орындалу мерзімі
1
Оқушының зерттеу әрекеті, зерттеу тәртібін түсіндіру жолдары
Әр аптада
2
Таңдалған тақырып төңірегінде түсіндіру жұмыстары
Әр аптада
3
Ізденіс иіріміне ғылыми тұрғыда бағыт бағдар беру
Әр аптада
4
Жаңашылдық ғылым мен техниканың жетістіктерін тиімді пайдалану жолдары
Әр аптада
5
Кітапханамен байланыс жұмыстары. Еріктілік принципін тиімді пайдалану
Әр аптада
6
Айналысу принципін жүзеге асыруға мүмкіндік жасау
Әр аптада
7
Тақырып бойынша ізденістерін ғылыми тұрғыда жүйелеу жолдарын қолға алу
Әр аптада
8
Өзара пікір алмасу дидактикалық шығармашылық әрекетін жандандыру
Әр аптада
9
Жеке бас ерекшеліктерін ескеру, жоспарлау. Өз бетімен демалуына мүмкіндік жасау, тәжірибені игеру
Әр аптада
10
Көсемпаздық педагогиканы жандандыру, білім берудің тиімділігі, яғни идеялар мен жаналықтар жасалатын тексеруден өткізуді жүзеге асыру
Әр аптада
11
Интернетпен жұмыс
Әр аптада
Ғылыми жетекшісі: Кульжабекова А.Б.
ПІКІР
Осы жұмыс маңызды. Өйткені, қазіргі білім ағылшын тілінің негізін оқып білмеу мүмкін емес. Ағылшын тілі ақылды, тілді, қиялды, әсершілдікті дамытуға себепші болады; жеке адамның табандылығын, төзімділігін, шығармашылық мүмкіндігін қалыптастырады.
Соңғы жылдар бойы біздің мектеп ағылшын тілінің оқып білуін жетілдіру кезеңін әсерлеуде. Осы уақытта мектеп бағдарламасының мазмұнына жаңа тараулары енді, мектеп курсына дәстүрмен енгізілген кейбір тақырыптардың өзара орналасуы өзгертілді, сондықтан оқушылардың мазмұндау және бақылау әдістемелерінің білімі, шеберлігі және дағдылары өзгерді. Ағылшын тілінің қазіргі мектеп курсы түбегейлі қалыптасқанша әдіскерлер мен мұғалімдердің талай жігерін талап етеді.
Жобамен жұмыс істеу барысында авторлар мақсатты анық қою, оларды іске асыру жолдарын белгілеу, ақпараттың үлкен көлемін ретке келтіру, онда басты объектілерді бөлу шеберлігін көрсетті.
