Ал?ы с?з.
Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты мектепті? балаларыны? е? жо?ар?ы де?гейдегі шет тілін о?ып ?йренуіне жа?дай жасайтындай д?режеге ?ол жеткізуіміз керек делінген. Жалпы орта білім беретін мектептерде ?азіргі та?да шет тілін ме?гертуге аса м?н беріліп отыр. ?аза?стан Республикасында?ы е? бірінші кезекте т?р?ан тіл саясаты туралы басты м?селе мемлекеттік тілді еркін ме?герту,шет тілін ме?гертудегі басты ма?сат – білім алушыларды? сапасын халы?аралы? стандарт?а сай к?теру. Б?л ?шін жетілдірілген ?діс шетел ?алымдарыны? іс-т?жірибелерімен танысу ?ажет екендігі ешбір дау ту?ызбайтыны белгілі.
?аза?станны? білім беру ж?йесіні? ?лемдік білім ке?істігіне біртіндеп ?туі жа?дайында шетел тілдерін о?ытуды? р?лі артады.?рине 12 жылды? білім беру жа?дайында а?ылшын тілін о?ыту ?дістемесіні? бірі ойын элементтерімен іс-?рекеттер ар?ылы о?ыту.Ойын элементтері о?ытуды? бір т?рі болып табылады.Б?л ?дісті? тиімділігі о?ушыларды? белсенділігін п?нге деген ?ызы?ушылы?ын,ынтасын арттыруында болып табылады.
О?уды? ал?аш?ы кезінде о?ушыны? тілдік материалдарды же?іл ме?геріп кетуіне к?мектеседі.Ойын т?рлерін д?рыс ?ткізілген саба?та о?ушыларды? тілді ?йренуіне ынтасы артып,сол тілді білуге ?ызы?ады.
О?ушыны? шаршауын сейілтіп,?ызы?ушылы?ын арттыратын тек ойын элементтері болып саналады.Ойын о?ушыны бірігіп ж?мыс істеуге ба?ыт береді,іздендіруге да?дысына ?алыптастыруына м?мкіндік ту?ызады.
А?ылшын тілін о?ытуда ойын т?рлерін мынадай ма?сатта ?олдану тиімді.
1.Алфавитті д?рыс ме?герту
2.Орфографияны д?рыс о?ыту
3.Д?рыс о?у да?дысын ?алыптастыру
4.Лексиканы ме?герту
5.О?ушыларды? ойын дамыту, д?рыс жазу, д?рыс айту,д?рыс білу да?дысын ?алыптастыру.
О?ушыларды шетел тілінде с?йлеуге ?арым-?атынас жасау?а шет тілін ?рбір м??алім ?з саба?тарында жатты?уды? бір т?рі ретінде ойындарды ?олданылып,саба?ты ?ызы?ты ?туге, о?ушыларды? тілге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру?а білім де?гейін тексеру ??ралы ретінде пайдалану?а болады.
А?ылшын тілі саба?тарында ?зім ?олданатын ойын т?рлерін ?сынамын:
1. «Алфавит» (“Alphabet”) ойыны
Ма?саты: а?ылшын тілі ?ріптерін ?аншалы?ты ме?гергендігін тексеру.
Шарты: Та?та?а «А», «В», «С» сия?ты алфавитті? ?лкен ?ріптерін іліп ?оямыз. Ал, о?ушылар осы ?ріпті? кіші ?ріптерін ?стелге шашылып жат?ан ?ріптеріні? ішінен тауып ілу керек.
2. «Ойлан, тап» (“Think and find”) ойыны
Ма?саты: о?ушыларды? ?иялын, сезім т?йсігін дамыту.
Шарты: Орта?а т?рлі заттар?а толы дорбаны ?оямыз. О?ушыларды екі топ?а б?ліп, бір бірден ша?ырамыз. К?зі байлаулы о?ушы дорба ішіндегі затты табуы тиіс. ?ай топ бірінші ая?тайды, сол топ же?іске жетеді.
3. «30 секунд» (“30 second”) ойыны
Ма?саты: о?ушыларды жылдам ойлау?а да?дылау ж?не та?ырыпты бекіту
Шарты: Бір ойыншы та?ырып?а сай с?з айтады, келесі о?ушы сол с?зді? со?ында?ы ?ріптен келетін с?з айтуы тиіс. Егер о?ушы 30 секунд ішінде айта алмаса ойыннан шы?ады.
4. «Д?рыс жаз» (“Write right”) ойыны
Ма?саты: жылдам ойлау ?абілетін дамыту
Шарты: Та?та?а екі с?з жазылады. Кімде кім сол с?зді? ?р ?ріпіне с?зді к?п тауып жазса, сол топ же?іске жетеді.
Мысалы: Swim – son, well, ill, mother
5. «Ширату» (“Brainstorm”) ойыны
Ма?саты: О?ушыларды? с?здік ?орын тексеру
Шарты: Та?та?а ?за? с?з беріп, оны? ішінен с?з шы?ару керек. Ескерту: с?з ??рамында ?анша ?ріп бар сонша ?ріпті ?олдануы тиіс.
Мысалы: beautiful: eat, tea, but, fil, lie and so on.
6. «Шашу»(“Strew”) ойыны
Ма?саты: еске са?тау ?абілетін тексеру.
Шарты: Саба?ты? та?ырыбына сай с?здерді? жазылу ретін шатастырып жазып ?оямыз. О?ушылар берілген уа?ыт ішінде с?здерді д?рыс жазуы керек.
7. «Мені? заттарым» (“My things”) ойыны
Ма?саты: о?ушыларды? еске са?тау, бай?а?ышты? ?абілетін жа?арту
Шарты: О?ушылар?а к?нделікті ?мірдегі т?рмысты? заттарды? атын ?аза?ша?а аударып айтамыз. Мысалы: мен кеше бір «Перизат» ?йге алып келдім. ?пкем ма?ан с?йікті су сабыным «К?гершінді» сыйлады.
8. What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
М??алім алдымен балалар?а бір сумка алып келеді. Балалардан с?райды. Балалар сумкада не бар? Балалар ішінде д?птер, ?алам, кітап бар деп айта бастайды. М??алім б?л ойынды саба? со?ында ?олданса болады. ?сіресе жа?а с?здерді еске т?сіру ?шін ?олдану?а болады. М??алім сумканы? ішіндегі заттармен таныстырады.Сумкада не бар? М??алім о?ушылардан What’s this? С?ра?ы ар?ылы затты к?рсету ар?ылы с?райды. Мысалы: Pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп к?рсетеді. Сосын о?ушылар?а жеке-жеке ?айталатады.С?здерді ?мытпау керек. Сосын о?ушылар?а сумка ішіндегі заттарды таратып беріп,о?ушылардан осы заттарды мына с?ра? ар?ылы с?рау?а да болады.Мысалы: Who has a pencil? Who has a ruller? Жауап бергенде о?ушылар кімде екенін табу керек.О?ушылар тапса Janar has a pencil деп табу керек. Б?л ойын о?ушыны? аба??а деген ?ызы?ушылы?ы артып, с?здік ?орлары молайып, есте са?тау ?абілеті артады.
9. Board race Та?та сайысы ойыны
Б?л ойынны? шарты:
М??алім о?ушыларды екі топ?а б?ліп,ойынны? ережесімен таныстырады.Б?л ойында м??алім т?стер,сандар,с?здер айтады сол айтыл?ан с?здерді,сандарды о?ушылар ?атесіз жазу керек.Келесі о?ушы ?рі ?арай жал?асын жал?астырып отырады.Со?ында о?ушыларды? жаз?анын тексеріп ?ателерін ж?ндеп ?ай топты? же?генін аны?тайды.Мысалы:
P-1 -P-2
Red -Red
Ten -Ten
Stone -Stone
Winter -Winter
Book -Book
Осылай рет-ретімен о?ушылар жал?астырып бол?ан со? ?ателерін ж?ндеп ?ай жа?тын же?генін айтады. Б?л ойында о?ушылар шапша?ды?ты, д?рыс жаза білуді,есте са?тау ?абілеттері артады.
10.Question Race С?ра?тар сайысы
Б?л ойынны? шарты:
М??алім сол саба??а ?атысты с?ра?тар ?ойылады. Осы с?ра?тар о?ушылар?а таратылып беріледі. О?ушылар сол с?ра?тар?а д?рыс жауап беру керек. Мысалы жыл мезгілдерін ?ткен кезде суреттер ар?ылы да мынадай с?ра?тар ар?ылы ?олдану?а болады.
1.How many seasons are there in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
11.«Міlling» – «Сы?ары?ды тап» жатты?уы. Б?л жатты?уды кезкелген п?н саба?ында ?олдану?а болады. О?ушылар екі топ?а б?лінеді. «А» ж?не «В» тобы. ?тілген та?ырып бойынша бір топ?а о?и?аны? аты, ал екінші топ?а – о?и?аны? м?н-жайы жазыл?ан карточкалар беріледі. Олар сынып б?лмесінде еркін ж?ріп ?з сы?арларын табу керек.
12.« С?йлемді ая?та…». Б?л жатты?уды да кезкелген п?н саба?ында ?олдану?а болады. О?ушылар екі топ?а б?лінеді. «А» ж?не «В» тобы. ?ткен та?ырып бойынша бір топ?а с?йлемні? басы, екінші топ?а с?йлемні? ая?талуы беріледі, олар сынып б?лмесінде еркін ж?ріп ?з сы?арларын табу керек. Б?л ойындарды 4-5 сыныптармен жиі ?ткіземін.
13. Teaching with limited Resources:« Шектелген ресурстармен о?ыту» Б?л жа?дайда м??алім сынып б?лмесіндегі бар заттарды ?олданып саба? ?ткізеді. Мысалы: б?лмедегі орынды?тарды пайдаланып ойындар ?ткізу.
14.«Hot chair» – «Ысты? орынды?». Та?таны? алдында 2 орынды? ?ойылады. Біреуі – «true», екіншісі– «false». Та?таны? алдына 4-6 о?ушы ша?ырылады. М??алім ?ткен та?ырып бойынша с?йлемдер айтады. О?ушылар естісімен екі орынды?ты? біреуіне ж?гіріп отырады. Д?рыс отырма?ан о?ушы ойыннан шы?ады. Женген о?ушы тиісті «5» ба?асын алады.
15.“Compare them”ойыны. Жануарларды? суреттерін дайындаg, о?ушыларды ж?птап б?лемін де, ?р ж?п?а 2 суреттен беремін, та?та?а бірнеше сын есімдерді жазылады, Мысалы: Bad short tasty Beautiful long small Good young big Nice old sweet. О?ушылар суреттеріндегі жануарлар ды салыстырып, не??рлым к?п с?йлем жазады.
16.Анаграмма / Wordsnakes. О?ушылар?а берілген анаграмманы шешуге ?сынамын: woruyehaohellohowareyouIamfineseeyougoodbye.
17. “Kim`s Game” ойыны. О?ушыны? сумкасында?ы заттарды о?ыту ?шін б?рін партаны? ?стіне жинап ?ойып, оларды ?айталату керек. Содан со? бір-бірден ты?ып, ?здеріне таптыру керек. Мысалы: Close your eyes! Open your eyes! What“s missing?.
18. What’s the animal?
Сынып екі топ?а б?лінеді. Бір команда екіншісіне а?дарды жасырады,2-ші команда керісінше оны? шешімін табады.
Is it a tiger?
No, it isn’t.
Is it a rabbit?
Yes, it is
19. The flowers of Seven Colours
М??алім бір т?сті атайды, о?ушылар осы т?стегі г?л к?лтесіні? суретін салады. Жеті т?сті к?лтелі г?лді? суреті шы?уы керек.
20. Сhampion Game
Ойынды баста?ан кезде м??алім 1-ші с?зді айтады. ?р о?ушы алды??ы айтыл?ан с?здерді ойын?а кірген ретіне байланысты ?аталауы керек ж?не жа?а с?з енгізу керек. Егер біреу с?зді ?мытып ?алса немесе айтылуы ретін б?зса, ойыннан шы?ады.
21. Жазу?а ?йрету ойыны.
М??алім та?та?а ?андай да бір с?зді жазады, мысалы:schoolchildren. Осы с?здегі ?ріптерден с?з ??растыруы керек. М?селен: schoolchildren: he, she, side, shoe, nose, ill, red, doll, line, child, school ж?не т.б. ?ай топ к?п с?з ??раса, сол топ же?іске жетеді.
22. «Whose birthday is today?» ойыны.М??алім о?ушылар?а “One of you has a birthday today. Guess who she is”.
О?ушылар: What colour is her hair?
What colour are her eyes?
What is her nose like?
What is she wearing?
What is her hobby? – деген с?ра?тар?а жауап бере отырып, о?ушылар кімні? ту?ан к?ні екенін табу керек. Б?л ойын о?ушыларды а?ылшын тілінде с?йлеуге ?йретеді.
23. Бастауыш буын?а келетін болса?, шетел тілін о?ытуда?ы бір негізгі аспект ол ойын элементтерін тиімді пайдалану болып табылады. ?р саба? процесінде ?андай дидактикалы? ойын ?олдану?а болатынын саба?ты? мазм?нына, ма?сатына жас ерекшелігіне с?йкес та?дау керек.
Мысалы, 4 сыныпта?ы «Тама?» та?ырыбына жа?а материалды бекіту кезінде «Арты? с?зді тап» ойынын ?олдану?а болады.
Cheese rain
Hamburger bread
Pizza butter
Milk meat
24 . Дайынды? тобында «Parts of the body» та?ырыбын ?ткенде о?ушылар?а жа?а с?здерді ме?герту ?шін «Let’s fly» ойынын ойнату?а болады. Б?л ойында о?ушылар орындарынан т?рып, ?олдарын екі жа??а к?теріп ??с т?різді ?шады, бірге let's fly, fly, fly деп айтады. М??алім «nose» деген с?зді естігенде м?рындарын ?стау керек. ?ателескен немесе с?зді білмеген о?ушы ойыннан шы?ады. Сол сия?ты «face, head, hand…». Ойын н?тижесінде о?ушылар жа?а с?здерді тез ме?гереді.
?орыта келгенде, о?у ?рдісінде «ойын т?рлерін пайдалану біріншіден, о?ушыларды? білімін берік ме?герту ??ралы болса, екіншіден балаларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?ын к?теру болып табылады. Ойын т?рлерін пайдалану мынадай н?тижеге жеткізеді.
Н?тиже
1. ?р о?ушыны? шы?армашылы?ы артады.
2. Жылдам ж?мыс істеуге да?дыланады
3. О?ушыны? жеке ?абілеті аны?талады
4. О?ушы топ жару?а ?мтылады.
5. О?ушыны? ойлау ?абілеті дамиды
6. ?р о?ушы ?з де?гейімен ба?аланады