О?ушыларды? коммуникативтік ?абілетін дамыту ма?сатымен ?ялы телефонды саба? барысында ?олдану
О?ушыларды? коммуникативтік ?абілетін дамыту ма?сатымен ?ялы телефонды саба? барысында ?олдану
О?ушыларды? коммуникативтік ?абілетін дамыту ма?сатымен ?ялы телефонды саба? барысында ?олдану.
Султанова А.А.
Білал Тналин атында?ы
Берсуат орта мектебіні?
а?ылшын тілі п?ні м??алімі.
Шет тілін о?ытуды? е? ?иын, сонымен ?атар ?ызы?ты да бір б?лігі, о?ушыларды? п?нге ?ызы?ушылы?ын арттырып отыру.Б?л м?селе бірінші сыныптан бастап, жо?ар?ы сыныптар?а дейін о?ыту ?рдісінде ?те ма?ызды болып табылады.
Жо?ар?ы сынып о?ушыларыны? к?бі а?ылшын тілін, м??алімді, саба?ты да
?натады, біра? шет тілін ?йренгені ?міріне ?ажет бола ма, ?лде бос?а уа?ыт
кетіру ме деген ой?а келеді.
А?ылшын тілін білу, шет елдерді аралау?а немесе ж?мыспен байланысты болса ?ажет- а?, біра? а?ылшын емес к?пшілікті?, к?нделікті ?мірінде, ?олданбаса болмайтындай керек еместігі та?ы бар. Бай?аса?ыз, шынында да, а?ылшын тілі к?пшілікке к?н к?ріс к?зі емес. Жал?ыз а?ылшын тілі демейік, химия,алгебра,геометрия п?ндері де осы ?атарды? м?шелері болып табылады.
Осы орайда, тілді ме?герту туралы айт?ан болса?, негізгі ?ажетті с?з талпындыру немесе т?рткі болу болып табылса, шет тілін ?йретуді н?тижелі ету ?шін саба? барысында о?ушыларды шаттандырып, кезе?дерін ?ызы?ты, тартымды т?рде жасау тиімді болатыны жа?алы? емес.
Адамзат ?р?ашанда ?орша?ан ортасын ?зіне ?лгі т?т?ан, мысалы ??стай болып ?ш?ысы келген со? ?ша? ойлап шы?арды,ал инелікті? ?шу ?дісін зерттеп,тік?ша? ойлап шы?арды.Осындай мысалдар к?п. Ал кез келген мектеп жан?я?а ??сайды. М??алімдерді? орындауында ата-аналары бар, о?ушыларды? орындауында балалары бар, на?ыз отбасы. Ендеше білім беру, соны? ішінде тілді ме?герту, отбасында?ыдай шын ж?ректен : «айтшы:ата-ата-ата,?же-?же-?же», деп бала?а жалы?пай ?айталатып, с?йлетіп баулы?ан болса, ол, ?рине, ?мірде ?олдану?а же?іл де, пайдалы да болады.
Баланы? ал?аш?ы мектебі-отбасы,ал ата-анасы оны? ал?аш?ы ?стазы. Екі жасар б?бек ережелерден бейхабар бола т?ра, ж?здеген с?здерді тез арада ?йреніп алады. ?алай? Кішкентай баланы? есте са?тау ?абілеті зор, ол біріншіден дейік. Екіншіден, тілдік орта ішінде с?йлеуді? ?ажеттілігі артады.?шіншіден,ата-анасыны? ма?саты баланы тез арада с?йлету. Сонды?тан тіл ме?геруді? т?рткісі, тілдік орта ішінде тілді ?олдану ?ажеттілігі.Ал дамыту ма?сатында, ?з ?йренгені?ді кез келген жа?даятта ?ателесем деп ?оры?пай ?олдана беру.
?стаздарды? к?пшілігіне м?лім жоба (project based) ?дісі ?йымшыл емес, талпынысы аз балаларды? ?ызы?ушылы?ын арттырып м?селені же?ілдетеді. Жоба жасау тапсыр- масымен ?ойылатын ма?сат о?ушыларды? ?иялдау ?асиетін,шы?армашылы?ын ?олда-
нып белсенділігін арттыру. ?з т?жірибемде осы ?дісті ?олдан?анды ?натамын,ал
со??ы кезде тек ?ана слайд презентациясы ?ана емес, ш?кірттерімді бейне жоба (video project) жасау?а баулудамын. Ол ?шін ?ялы телефондарын ?олданамыз. Естісе?іздер, «айкидо психологиясы» деген бар. Оны? ма?ынасы: ?арсыласы?а, жы??ан жа?ына ?арай жы?ылып, же?іліп бара жат?андай сы?ай танытасы? да,амалын тауып же?іп шы?асы?. О?ушылар бізге ?арсылас емес,?рине, дегенмен оларды? « ала?ында ойна?ан» біз ?шін ?тымды,?йткені 21-?асырды? баласы б?бек кезінен сылдырма? емес, телефон?а жармасады. Ол, ?зі бейне камера,?зі фотоаппарат,?зі диктофон бол?ан со? неге м?ншама к?п м?мкіншілікті пайдаланбас?а. Мысалы: «My family», «My pet», «Farm animals»,«Our school»,«My classmates» т.б. жобаларды т?сіруге болады. Сыныпты топтар?а б?ліп сайыстыру?а болады. Мысалы ?р топ ?зара бейне жазбаларын к?ріп,е? т?уірін екінші топты? сондай бір жобасымен сайыс?а орта?а салады.М?ндай іс-?рекет о?ушыларды зерттеу ж?мысына баулып ?абілетін дамытады.
Д?л осылай фотосуреттермен де тіл дамыту жатты?уларын ?ткізуге болады.
Сын есім ж?не Сын есімні? шырайларын ?олдан?анда: «Appearance»,«My friend», «Our schoolyard»,немесе «My house» та?ырыбы т??ірегінде. «My family» отбасылы?
суреттері бойынша туыстарын атау,оларды сипаттау,жасын айту ж?не
Келесі бір ж?мыс т?рі, ?ялы телефонды ты?далым жатты?уына ?олдану. Балалар ж?птар?а б?лініп, бірі біріні? м?тінді о?ы?анын диктофон?а жазып алып, кезекпен ты?дап ?ателерін т?зетуі керек. Осы ж?мыстарды? ?ткізілу барысында ?р т?рлі о?у-
т?рбие ?дістері ?олданылады. Мысалы ?жымды? (сооperative), Case ?дісі, ойын
элементтерін ?олдану. Ересек адамдар ?ялы телефонды байланыс ?шін ?ана пайда-
ланса, балалар?а ол ойыншы? т?рі.Ал ойын кезінде балаларды? ?абілеттері толы?ымен бай?алады. Не айту керек, ?алай ?з ойын д?рыс, тез ?атынасушылар?а жеткізу
керек деген шешімдерді ш??ыл ?абылдау?а ?йренеді.Топ ішінде кім белсендірек,
дербес ж?не ?айсыны? тілдік б?геті бар екені де аны?талады. Бірлесіп шешім ?абылдау т?л?ааралы? ?арым-?атынас?а ??лшындырады,сонымен ?атар о?ушыларды?
ты?далым материалдарды сонымен ?атар барлы? ?ажет грамматика ережелерін
к?ріп ?йренуге болады. «Puzzle English» c?здік ?орды молайту?а бейімделген, ал
«OK English»те грамматика ережелерімен машы?тандыру жатты?улары мол.
?азіргі та?да жастарды? шет тілін білу ?абілеті олар?а ?лемдік м?дениетпен танысу?а
м?мкіндік беріп ?ана ?оймай ?рт?рлі халы?аралы? ба?дарламалар?а ?атысу,шет елде
о?у,халы?аралы? этикет нормасын білу сия?ты к?птеген м?мкіндіктер ашады.
?ялы телефон т?різді заманауи м?мкіндіктерді пайдалана отырып ?ткізген саба?тар ?ызы?ты,тартымды бол?анды?тан о?ушылар білімді ?з еркімен ?абылдайды ж?не
Просмотр содержимого документа
«О?ушыларды? коммуникативтік ?абілетін дамыту ма?сатымен ?ялы телефонды саба? барысында ?олдану»
Оқушылардың коммуникативтік қабілетін дамыту мақсатымен ұялы телефонды сабақ барысында қолдану.
Султанова А.А.
Білал Тналин атындағы
Берсуат орта мектебінің
ағылшын тілі пәні мұғалімі.
Шет тілін оқытудың ең қиын, сонымен қатар қызықты да бір бөлігі, оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырып отыру.Бұл мәселе бірінші сыныптан бастап, жоғарғы сыныптарға дейін оқыту үрдісінде өте маңызды болып табылады.
Жоғарғы сынып оқушыларының көбі ағылшын тілін, мұғалімді , сабақты да
ұнатады, бірақ шет тілін үйренгені өміріне қажет бола ма, әлде босқа уақыт
кетіру ме деген ойға келеді.
Ағылшын тілін білу, шет елдерді аралауға немесе жұмыспен байланысты болса қажет- ақ, бірақ ағылшын емес көпшіліктің, күнделікті өмірінде, қолданбаса болмайтындай керек еместігі тағы бар. Байқасаңыз, шынында да, ағылшын тілі көпшілікке күн көріс көзі емес. Жалғыз ағылшын тілі демейік, химия,алгебра,геометрия пәндері де осы қатардың мүшелері болып табылады.
Осы орайда, тілді меңгерту туралы айтқан болсақ, негізгі қажетті сөз талпындыру немесе түрткі болу болып табылса, шет тілін үйретуді нәтижелі ету үшін сабақ барысында оқушыларды шаттандырып, кезеңдерін қызықты, тартымды түрде жасау тиімді болатыны жаңалық емес.
Адамзат әрқашанда қоршаған ортасын өзіне үлгі тұтқан, мысалы құстай болып ұшқысы келген соң ұшақ ойлап шығарды,ал инеліктің ұшу әдісін зерттеп,тікұшақ ойлап шығарды.Осындай мысалдар көп. Ал кез келген мектеп жанұяға ұқсайды. Мұғалімдердің орындауында ата-аналары бар, оқушылардың орындауында балалары бар, нағыз отбасы. Ендеше білім беру, соның ішінде тілді меңгерту, отбасындағыдай шын жүректен : «айтшы:ата-ата-ата,әже-әже-әже», деп балаға жалықпай қайталатып, сөйлетіп баулыған болса, ол, әрине, өмірде қолдануға жеңіл де , пайдалы да болады.
Баланың алғашқы мектебі-отбасы,ал ата-анасы оның алғашқы ұстазы. Екі жасар бөбек ережелерден бейхабар бола тұра, жүздеген сөздерді тез арада үйреніп алады. Қалай? Кішкентай баланың есте сақтау қабілеті зор, ол біріншіден дейік. Екіншіден, тілдік орта ішінде сөйлеудің қажеттілігі артады.Үшіншіден,ата-анасының мақсаты баланы тез арада сөйлету. Сондықтан тіл меңгерудің түрткісі, тілдік орта ішінде тілді қолдану қажеттілігі.Ал дамыту мақсатында, өз үйренгеніңді кез келген жағдаятта қателесем деп қорықпай қолдана беру.
Ұстаздардың көпшілігіне мәлім жоба (project based) әдісі ұйымшыл емес, талпынысы аз балалардың қызығушылығын арттырып мәселені жеңілдетеді. Жоба жасау тапсыр- масымен қойылатын мақсат оқушылардың қиялдау қасиетін,шығармашылығын қолда-
нып белсенділігін арттыру. Өз тәжірибемде осы әдісті қолданғанды ұнатамын,ал
соңғы кезде тек қана слайд презентациясы ғана емес, шәкірттерімді бейне жоба (video project) жасауға баулудамын. Ол үшін ұялы телефондарын қолданамыз. Естісеңіздер, «айкидо психологиясы» деген бар. Оның мағынасы: қарсыласыңа, жыққан жағына қарай жығылып, жеңіліп бара жатқандай сыңай танытасың да,амалын тауып жеңіп шығасың. Оқушылар бізге қарсылас емес,әрине, дегенмен олардың « алаңында ойнаған» біз үшін ұтымды,өйткені 21-ғасырдың баласы бөбек кезінен сылдырмақ емес, телефонға жармасады. Ол, өзі бейне камера,өзі фотоаппарат,өзі диктофон болған соң неге мұншама көп мүмкіншілікті пайдаланбасқа. Мысалы: «My family», «My pet», «Farm animals»,«Our school» ,«My classmates» т.б. жобаларды түсіруге болады. Сыныпты топтарға бөліп сайыстыруға болады. Мысалы әр топ өзара бейне жазбаларын көріп,ең тәуірін екінші топтың сондай бір жобасымен сайысқа ортаға салады.Мұндай іс-әрекет оқушыларды зерттеу жұмысына баулып қабілетін дамытады.
Дәл осылай фотосуреттермен де тіл дамыту жаттығуларын өткізуге болады.
Сын есім және Сын есімнің шырайларын қолданғанда: «Appearance»,«My friend», «Our schoolyard»,немесе «My house» тақырыбы төңірегінде. «My family» отбасылық
суреттері бойынша туыстарын атау,оларды сипаттау,жасын айту және
мінездеме беру. Сұрақ-жауап арқылы ауызекі сөйлету,диалог құрастыру жұмысы.
Келесі бір жұмыс түрі, ұялы телефонды тыңдалым жаттығуына қолдану. Балалар жұптарға бөлініп , бірі бірінің мәтінді оқығанын диктофонға жазып алып, кезекпен тыңдап қателерін түзетуі керек. Осы жұмыстардың өткізілу барысында әр түрлі оқу-
тәрбие әдістері қолданылады. Мысалы Ұжымдық (сооperative), Case әдісі, ойын
элементтерін қолдану. Ересек адамдар ұялы телефонды байланыс үшін ғана пайда-
ланса, балаларға ол ойыншық түрі.Ал ойын кезінде балалардың қабілеттері толығымен байқалады. Не айту керек, қалай өз ойын дұрыс, тез қатынасушыларға жеткізу
керек деген шешімдерді шұғыл қабылдауға үйренеді.Топ ішінде кім белсендірек,
дербес және қайсының тілдік бөгеті бар екені де анықталады. Бірлесіп шешім қабылдау тұлғааралық қарым-қатынасқа құлшындырады,сонымен қатар оқушылардың
арасындағы қатынасты нығайтады. Жоғарыда аталған әдістер оқушыларды өз
білімдерін қорғауға,сыни тұрғысынан қарап өз білімдерін және сыныптастарының
білімдерін бағалауға баулиды.Осы екі әрекеттің өзі де тілді қолдану коммуникативтік
қажеттілікті тудырады, тиімді тілдік қатынас қалыптастырып,тілдік машықтығын
дамытуға мүмкіншілік береді.
Ұялы телефонның тағы бір қасиеті оқушылардың «My palfriend» тақырыбы аясында
шетелдік құрбы-құрдастарымен танысып sms-хат жазу арқылы тілдік қорын байытып,
бір тақырып аясында ақпарат жазуға машықтандыруы. Және wi-fi интернет арқылы
«Puzzle English», «OK English» қоғамдастықтарына тіркеліп көптеген бейне және
тыңдалым материалдарды сонымен қатар барлық қажет грамматика ережелерін
көріп үйренуге болады. «Puzzle English» cөздік қорды молайтуға бейімделген, ал
«OK English»те грамматика ережелерімен машықтандыру жаттығулары мол .
Қазіргі таңда жастардың шет тілін білу қабілеті оларға әлемдік мәдениетпен танысуға
мүмкіндік беріп қана қоймай әртүрлі халықаралық бағдарламаларға қатысу,шет елде
оқу,халықаралық этикет нормасын білу сияқты көптеген мүмкіндіктер ашады.
Ұялы телефон тәрізді заманауи мүмкіндіктерді пайдалана отырып өткізген сабақтар қызықты,тартымды болғандықтан оқушылар білімді өз еркімен қабылдайды және
еңбегінің нәтижесін, жемісін көрсете алады.Бұның бәрі, өз кезегінде, баланың өзіне
өзі дұрыс баға беруін қалыптастырады. Тіл бөгетінен құтқарады.
Шет тілін оқыту мақсаты-оқушылардың тілдік қатынас әрекетін дамыту болса,
мұғалімнің міндеті, оқу үрдісінде әр оқушының белсенділігін арттырып,олардың
шығармашылығын дамытуға жағдаяттар жасау болады. Дегенмен шет тілін оқып
үйрену үшін ең маңыздысы пәнге деген қызығушылығын арттыру,талпындыру-
мотивация.Мотивация кез-келген әрекеттің басты түрткісі болса, тіл меңгеруде де
