Ба?дарламаны? бір модулі ?алай ж?не неге енгізілгені туралы

Ба?дарламаны? негізгі міндеті-?аза?станды? м??алімдерге педагогикалы? т?жірибелерін жетілдіру мен ба?алау?а к?мектесу. Сонды?тан о?ыту мен о?уды? ?азіргі заман?ы ?дістері м??алімні? к?нделікті т?жірибесі ж?не к?сіби м?нм?тінмен ?зара байланыста ?арастырылады. Ба?дарламаны? негізгі ?а?идаты т?жірибелік ?ызметті на?ты ?ылыми зерттеулерді? д?лелденген н?тижелерімен кіріктіру болып табылады. Негізгі материал тиісті саба?тарда ?арастырылатын жеті модульге саралан?ан. Алайда осы жеті модульде ?арастырыл?ан идеялар саба?та пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен т?сілдер сия?ты ?зара байланыста болады. М?ндай ж?мыс м??алімдер

Ба?дарлама?а кіргізілген о?ыту мен о?ытуда?ы стратегия мен т?сілдерді ?арастыру (та?дау, зерттеу, танысу) барысында с?йенетін теориялы? негіздемені ?амтамассыз ету ?шін ?ажет. Негізгі материал тиісті саба?тарда ?арастырылатын жеті модульге саралан?ан. Алайда, осы жеті модульде ?арастырыл?ан идеялар саба?та пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен т?сілдер сия?ты ?зара байланыста болады.

Біліктілікті арттыру ба?дарламасыны? негізгі мазм?ны жеке жеті модуль т?рінде берілген, олар о?ыту барысында аралас т?рде ?сынылады.

Ба?дарламаны? модульдері:

О?ыту мен о?уда?ы жа?а т?сілдер.
Сыни т?р?ыдан ойлау?а ?йрету.
О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау.
О?ыту мен о?уда а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды пайдалану.
Талантты ж?не дарынды балаларды о?ыту.
О?ушыларды? жас ерекшеліктеріне с?йкес о?ыту ж?не о?у.
О?ытуды бас?ару ж?не к?шбасшылы?.

Сыныпта?ы ба?алау тек техникалы? т?сіл емес. М??алімдер жазбаша немесе ауызша т?рде ба?а ?ою жолымен ба?алайды. Олар ?олданатын кез келген нысанны? артында объективті немесе жеткілікті д?режеде объективті емес нормалар мен стандарттар ?ана емес, сондай-а? баланы? дамуы, о?уы ж?не ынтасы туралы т?сінік, сонымен ?атар ?зін-?зі ба?алау, ?абілеттілік ж?не к?ш-жігер сия?ты ??ымдар?а ?атысты ??ндылы?тар жатады.(Александер 2001).

Ба?алау термині «жа?ын отыру» дегенді білдіретін латын с?зінен шы??ан. Ба?алау-дан ар?ы о?у туралы шешімді ?абылдау ма?сатымен о?ытуды? н?тижелерін ж?йелі т?рде жиынты?та?тау?а ба?ыттал?ан ?ызметті белгілеу ?шін ?олданылатын термин. Ба?алауды? ма?саты-о?ушылар?а ?з-?здерін ба?алау?а м?мкіндік беру,басты ба?ыты-білім алушыны? т?уелсіз болуына м?мкіндік беру.Сонымен ?атар д?лме-д?л ба?алауды? ма?ызды
б?лімі баланы? ?серін ескеру болып саналады. Балалар?а ?здеріні? ж?мыстарына ба?а беруге м?мкіндік ту?ызыды.

Ба?алау ма?саты ?р м??алімні? ба?алауды ?андай ма?сатта ж?не кім ?шін, ?алай ?ткізуі керек екендігі туралы т?сінігіне негізделеді. Ба?алау баланы? білімін,т?сінігін ж?не сенімділігін арттыру?а себін тигізіп ?те ма?ызды ма?саттар?а ба?ытталып,?рт?рлі а?парат ресурстарына ар?а с?йеп дамуын ?амтамасыз ететін,с?йкес н?с?ау т?жірибелерін ?сынып, ?олдап отыруы тиіс. Баланы? жалпы ж?мысын жан-жа?ты ба?алау?а негіз ??ру ж?не балалар ?шін білім алу туралы шешім ?абылдау ж?не оларды на?ты ба?алау ?те ма?ызды м?селе. М??алімдер о?ушыларды? нені ?йренгенін ж?йелі талдау ар?ылы ба?алап отыруы керек. О?ушыларды? о?у ?ар?ынын тиімді ба?алау о?ушыларды дамытуды? п?рменді ?дісі болып табылады.

Ба?алауды о?у ?дерісін жетілдіру ?шін ?олданады. ?р м??алім о?ыту ?шін ба?алау ?дерісіні? м?нін ж?не оны сынып т?жірибесінде ?олдану ?дістемесін білу керек. Ба?алау формативті ж?не жиынты? ба?алау болып екіге б?лінеді.

Формативтік ж?не жиынты? ма?сат арасында?ы айырмашылы? 1960 жылдардан бастап белгіленген, біра?, о?ытуды, ?дістерді ж?не осы м?мкіндіктерді іске асыру т?рлерін жа?сарту м?мкіндіктерін аны?тау?а ба?ыттал?ан ба?алау формативті немесе О?ыту ?шін Ба?алау (О?Б) болып табылады.

Егер ба?алау ма?саты жіктеу, сертификациялау немесе о?ытуды жылжыту ?шін о?ыту ?орытындысын шы?ару болса, онда ?зіні? функциясы бойынша ба?алау жиынты? болып табылады ж?не кейде оны о?ытуды ба?алау деп атайды. Егер жиынты? ба?алау о?ушыны?, м??алімні? немесе мектепті? м?ртебесіне немесе болаша?ына ы?пал етуі (я?ни, аны?тайтын м?нге ие) м?мкін болатын шешімді ?абылдау ?шін ?олданыл?ан жа?дайда ?лшемдерді? сенімділігін ?амтамасыз ету керек, ол а?паратты? мазм?ны мен оны ?алыптастыру шартын ба?ылауды белгілейтін арнайы тестілерді ?олдану кезінде м?мкін болады.

Жиынты? ба?алау о?ушылар?а білім беруді? белгілі бір кезе?інде (о?у бірлігіні?, жартыжылды?ты? ж?не жылды? со?ында) ал?ан жетістіктерін ба?алау. Жиынты? ба?алау мазм?н стандартын ме?геру к?рсеткіші, оны? ?ш т?рі болады: ауызша таныстырылым, тест ж?не жетістіктерін к?рсету.

?детте ба?алау ма?саты ?р м??алімні? ба?алауды ?андай ма?сатта ж?не кім ?шін ?алай ?ткізуі керек екендігі туралы т?сінігіне негізделеді. Ба?алауды? басты ма?саттары:

1. О?ытуды? ?иынды?тарын аны?тау.

2. Жетістіктер туралы кері байланыс (о?ушылар, м??алімдер ж?не ата-аналар ?шін).

3. У?ж.

5. Стандарттарды ба?ылау ж?не орындау. Ба?алау н?тижесінде біліктілік

6. О?ыту ба?дарламасыны? мазм?нын ж?не білім беру стилін ба?ылау.

М??алімдерді? балаларды о?ып жат?анда,жазып жат?анда,бір-бірімен ?атысып жат?анын ба?ылауы,?р бала туралы м?лімет жинау?а м?мкіндік береді. Баланы? м?мкіндігі мен жетістіктерін сенімді,?діл ба?алау ?шін ба?алау процесі тере? зейінмен сыныпта жасал?ан жатты?улар да ?здіксіз ж?ргізілуі тиіс.

?зін-?зі ба?алауды? басты мазм?нына ?з ?рекетін реттеу ж?не ж?ндеуде т?л?аны? белсенді ?атысуы жатады. Мені? ойымша, о?ушы белсенділігін оятумен бірге, о?ушыны ?зіндік ба?алауды ?ажетсінуге баулу, ?зін-?зі ба?алау?а бейімдеу ж?не ?алыптастыру керек. Кейбір о?ушылар сыныптастарына немесе м??алімге бергеннен ?зін-?зі ба?ала?анды арты? санайды.

?зара ба?алау о?ушылар?а кері байланыс беруге к?мектеседі. Бір-бірінен білім алу?а ж?не бір-біріне к?мек к?рсетуге, тал?ылау?а, ??гімелесуге ж?не сынау?а м?мкіндік береді. Сапалы ?зара ба?алау ?з ж?мысын ба?алау сапасын жа?сарту?а ы?пал етеді.

?зіндік ба?алау білімді игеруді? ?ана емес, ал?ан білімді пайдалана білу т?р?ысынан да білім алуды? процессуалды? ?ырыны? жетілуіне жа?дай ту?ызады. Б?л жерде о?ушы б?рын?ы т?жірибелеріне с?йеніп о?уды ?рі ?арай н?тижелі жал?астыру?а м?мкіндік беретін білім де?гейіне ?ойылатын талаптарды басшылы??а алып отырады.

?зін–?зі ба?алау о?ушыны? о?у танымды? ?рекетіні? ба?ыттылы?ына ?ол жеткізеді. Себебі о?у-танымды? ?рекет кезінде о?ушы ?зіне ?оятын талаптарды да реттеп отырады. О?у ?рекеті барысында?ы ?зін-?зі ба?алауды? ??рылымы ?зіндік ?рекетті? ма?сатын ай?ындау, о?ыту н?тижелерімен о?ан ?ол жеткізу жолдарын аны?тау, ?зіндік іс-?рекетті ж?зеге асырудан алын?ан н?тижелерді о?ыту н?тижелерімен салыстыру, орындалатын іс-?рекет барысын ба?алау жіберілген ?ателерді аны?тау, оны? себептерін ашу ?зін-?зі ба?алау негізінде ж?мысты т?зету, ?рекет жоспарын на?тылау, жетілдіру, ?орытындылау деп аталатын бірнеше буыннан т?рады.

«Ба?а ?оюдан» бас?а о?ушыларды ?зара ба?алау ?дерісіне тартуды? к?птеген т?сілі бар. ?зін-?зі ба?алауды? барлы? стратегиясына орта? н?рсе т?рлі критерийлерді? ?олдануы болып табылады. Ол ат?арыл?ан ж?мыс?а ?олданылатын саба?ты? табыс критерийлері немесе жай ?ана тиісті с?ра?тарды ??растыру болуы м?мкін. Критерийалды ба?алау бір о?ушыны екінші о?ушымен салыстырудан біршама ерекшеленеді. О?ушыны? ж?мысты орындауы алдын-ала белгіленген ж?не тал?ылан?ан ?лшемдерге ?атысты ба?аланады.

О?ыту ?шін ба?алау б?л білім алушылар ?здеріні? о?уды? ?андай сатысында т?р?анын, ?андай ба?ытта даму керек екендігін аны?тау болып табылады. Ба?алау дегеніміз; о?ушыны? толы? ?леуметтенуіне жа?дай жасау,о?ушыны? е?бегін ба?алау. ?р о?ушы ?зіні? ж?мысыны? ба?алан?анын жа?сы к?реді. Сонды?тан о?ыту ?шін ба?алау ар?ылы біз о?ушыларды? ?ызы?ушылы?тарын арттырып, ?рі ?арай ?ызы?а отырып, іздену ?шін ынталандыру?а жол сілтейміз.

О?ыту ?шін ба?алауды? негізгі идеясыны? бірі-о?ушылар мен м??алімдерде ж?мысты? белгілі бір б?лігінде о?ытуда?ы ма?сатты? орта? т?сінігі болуы тиіс, сонда ?ана олар ?здері ?ол жеткізетін де?гейді ба?алай алады. М??алім тапсырманы орындауда?ы жетістікті?, жартылaй жетістікті?, жартылай жетістік немесе жетістікке жетудегі кемшілікті? неден ??рылатынын аны? т?рде жеткізсе ?ана, о?ушылар ?здеріні? к?шті жа?тарын ж?не оларды жетілдіруді? салалары ?андай екенін ба?алай алады. Тапсырмa н?тижесі тек жиынты? балл т?рінде бол?ан кезде, о?ушылар м??алімні? м?ндай балды ?ой?анына немесе келесі жолы ?з балын жа?сарту ?шін не істеу керектігіне ?атысты сенімсіздік білдіреді. Жетістіктерді аны?тайтын ай?ын ?лшемдерді? болуы жеке т?л?аны? алды??ы н?тижесі немесе тіпті жазу м?нері сия?ты фактoрлаpды? м??алімге ?сер етпеуін ?амтамассыз етіп, ба?а ?ою сенімділігін жа?сартады.

Критериалды ба?алау бір о?ушыны екінші о?ушымен салыстырудан біршама ерекшеленеді.О?ушыны? ж?мысты орындауы алдын-ала белгіленген ж?не тал?ылан?ан ?лшемдерге ?атысты ба?аланады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ба?дарламаны? бір модулі ?алай ж?не неге енгізілгені туралы»

Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Муканова Айгерімнің тізбектелген сабақтар топтамасына Бағдарламаның бір модулі қалай және неге енгізілгені туралы бір рефлексивті есебі.

Абай атындағы №4 лицей мектебі

Муканова Айгерім Тастемировна.

Бағдарламаның негізгі міндеті-қазақстандық мұғалімдерге педагогикалық тәжірибелерін жетілдіру мен бағалауға көмектесу. Сондықтан оқыту мен оқудың қазіргі заманғы әдістері мұғалімнің күнделікті тәжірибесі және кәсіби мәнмәтінмен өзара байланыста қарастырылады. Бағдарламаның негізгі қағидаты тәжірибелік қызметті нақты ғылыми зерттеулердің дәлелденген нәтижелерімен кіріктіру болып табылады. Негізгі материал тиісті сабақтарда қарастырылатын жеті модульге сараланған. Алайда осы жеті модульде қарастырылған идеялар сабақта пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен тәсілдер сияқты өзара байланыста болады. Мұндай жұмыс мұғалімдер

Бағдарламаға кіргізілген оқыту мен оқытудағы стратегия мен тәсілдерді қарастыру (таңдау, зерттеу, танысу) барысында сүйенетін теориялық негіздемені қамтамассыз ету үшін қажет. Негізгі материал тиісті сабақтарда қарастырылатын жеті модульге сараланған. Алайда, осы жеті модульде қарастырылған идеялар сабақта пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен тәсілдер сияқты өзара байланыста болады.

Біліктілікті арттыру бағдарламасының негізгі мазмұны жеке жеті модуль түрінде берілген, олар оқыту барысында аралас түрде ұсынылады.

Бағдарламаның модульдері:

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер.
Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету.
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау.
Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану.
Талантты және дарынды балаларды оқыту.
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу.
Оқытуды басқару және көшбасшылық.

Сыныптағы бағалау тек техникалық тәсіл емес. Мұғалімдер жазбаша немесе ауызша түрде баға қою жолымен бағалайды. Олар қолданатын кез келген нысанның артында объективті немесе жеткілікті дәрежеде объективті емес нормалар мен стандарттар ғана емес, сондай-ақ баланың дамуы, оқуы және ынтасы туралы түсінік, сонымен қатар өзін-өзі бағалау, қабілеттілік және күш-жігер сияқты ұғымдарға қатысты құндылықтар жатады.(Александер 2001).

Бағалау термині «жақын отыру» дегенді білдіретін латын сөзінен шыққан. Бағалау-дан арғы оқу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жиынтықтақтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин. Бағалаудың мақсаты-оқушыларға өз-өздерін бағалауға мүмкіндік беру,басты бағыты-білім алушының тәуелсіз болуына мүмкіндік беру.Сонымен қатар дәлме-дәл бағалаудың маңызды
бөлімі баланың әсерін ескеру болып саналады. Балаларға өздерінің жұмыстарына баға беруге мүмкіндік туғызыды.

Бағалау мақсаты әр мұғалімнің бағалауды қандай мақсатта және кім үшін, қалай өткізуі керек екендігі туралы түсінігіне негізделеді. Бағалау баланың білімін ,түсінігін және сенімділігін арттыруға себін тигізіп өте маңызды мақсаттарға бағытталып ,әртүрлі ақпарат ресурстарына арқа сүйеп дамуын қамтамасыз ететін ,сәйкес нұсқау тәжірибелерін ұсынып, қолдап отыруы тиіс. Баланың жалпы жұмысын жан-жақты бағалауға негіз құру және балалар үшін білім алу туралы шешім қабылдау және оларды нақты бағалау өте маңызды мәселе. Мұғалімдер оқушылардың нені үйренгенін жүйелі талдау арқылы бағалап отыруы керек. Оқушылардың оқу қарқынын тиімді бағалау оқушыларды дамытудың пәрменді әдісі болып табылады.

Бағалауды оқу үдерісін жетілдіру үшін қолданады. Әр мұғалім оқыту үшін бағалау үдерісінің мәнін және оны сынып тәжірибесінде қолдану әдістемесін білу керек. Бағалау формативті және жиынтық бағалау болып екіге бөлінеді.

Формативтік және жиынтық мақсат арасындағы айырмашылық 1960 жылдардан бастап белгіленген, бірақ, оқытуды, әдістерді және осы мүмкіндіктерді іске асыру түрлерін жақсарту мүмкіндіктерін анықтауға бағытталған бағалау формативті немесе Оқыту үшін Бағалау (ОүБ) болып табылады.

Егер бағалау мақсаты жіктеу, сертификациялау немесе оқытуды жылжыту үшін оқыту қорытындысын шығару болса, онда өзінің функциясы бойынша бағалау жиынтық болып табылады және кейде оны оқытуды бағалау деп атайды. Егер жиынтық бағалау оқушының, мұғалімнің немесе мектептің мәртебесіне немесе болашағына ықпал етуі (яғни, анықтайтын мәнге ие) мүмкін болатын шешімді қабылдау үшін қолданылған жағдайда өлшемдердің сенімділігін қамтамасыз ету керек, ол ақпараттың мазмұны мен оны қалыптастыру шартын бақылауды белгілейтін арнайы тестілерді қолдану кезінде мүмкін болады.

Жиынтық бағалау оқушыларға білім берудің белгілі бір кезеңінде (оқу бірлігінің, жартыжылдықтың және жылдың соңында) алған жетістіктерін бағалау. Жиынтық бағалау мазмұн стандартын меңгеру көрсеткіші, оның үш түрі болады: ауызша таныстырылым, тест және жетістіктерін көрсету.

Әдетте бағалау мақсаты әр мұғалімнің бағалауды қандай мақсатта және кім үшін қалай өткізуі керек екендігі туралы түсінігіне негізделеді. Бағалаудың басты мақсаттары:

1. Оқытудың қиындықтарын анықтау.

2. Жетістіктер туралы кері байланыс (оқушылар, мұғалімдер және ата-аналар үшін).

3. Уәж.

5. Стандарттарды бақылау және орындау. Бағалау нәтижесінде біліктілік

6. Оқыту бағдарламасының мазмұнын және білім беру стилін бақылау.

Мұғалімдердің балаларды оқып жатқанда ,жазып жатқанда ,бір-бірімен қатысып жатқанын бақылауы ,әр бала туралы мәлімет жинауға мүмкіндік береді. Баланың мүмкіндігі мен жетістіктерін сенімді,әділ бағалау үшін бағалау процесі терең зейінмен сыныпта жасалған жаттығулар да үздіксіз жүргізілуі тиіс.

Өзін-өзі бағалаудың басты мазмұнына өз әрекетін реттеу және жөндеуде тұлғаның белсенді қатысуы жатады. Менің ойымша, оқушы белсенділігін оятумен бірге, оқушыны өзіндік бағалауды қажетсінуге баулу, өзін-өзі бағалауға бейімдеу және қалыптастыру керек. Кейбір оқушылар сыныптастарына немесе мұғалімге бергеннен өзін-өзі бағалағанды артық санайды.

Өзара бағалау оқушыларға кері байланыс беруге көмектеседі. Бір-бірінен білім алуға және бір-біріне көмек көрсетуге, талқылауға, әңгімелесуге және сынауға мүмкіндік береді. Сапалы өзара бағалау өз жұмысын бағалау сапасын жақсартуға ықпал етеді.

Өзіндік бағалау білімді игерудің ғана емес, алған білімді пайдалана білу тұрғысынан да білім алудың процессуалдық қырының жетілуіне жағдай туғызады. Бұл жерде оқушы бұрынғы тәжірибелеріне сүйеніп оқуды әрі қарай нәтижелі жалғастыруға мүмкіндік беретін білім деңгейіне қойылатын талаптарды басшылыққа алып отырады.

Өзін–өзі бағалау оқушының оқу танымдық әрекетінің бағыттылығына қол жеткізеді. Себебі оқу-танымдық әрекет кезінде оқушы өзіне қоятын талаптарды да реттеп отырады. Оқу әрекеті барысындағы өзін-өзі бағалаудың құрылымы өзіндік әрекеттің мақсатын айқындау, оқыту нәтижелерімен оған қол жеткізу жолдарын анықтау, өзіндік іс-әрекетті жүзеге асырудан алынған нәтижелерді оқыту нәтижелерімен салыстыру, орындалатын іс-әрекет барысын бағалау жіберілген қателерді анықтау, оның себептерін ашу өзін-өзі бағалау негізінде жұмысты түзету, әрекет жоспарын нақтылау, жетілдіру, қорытындылау деп аталатын бірнеше буыннан тұрады.

«Баға қоюдан» басқа оқушыларды өзара бағалау үдерісіне тартудың көптеген тәсілі бар. Өзін-өзі бағалаудың барлық стратегиясына ортақ нәрсе түрлі критерийлердің қолдануы болып табылады. Ол атқарылған жұмысқа қолданылатын сабақтың табыс критерийлері немесе жай ғана тиісті сұрақтарды құрастыру болуы мүмкін. Критерийалды бағалау бір оқушыны екінші оқушымен салыстырудан біршама ерекшеленеді. Оқушының жұмысты орындауы алдын-ала белгіленген және талқыланған өлшемдерге қатысты бағаланады.

Оқыту үшін бағалау бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек екендігін анықтау болып табылады. Бағалау дегеніміз; оқушының толық әлеуметтенуіне жағдай жасау,оқушының еңбегін бағалау. Әр оқушы өзінің жұмысының бағаланғанын жақсы көреді. Сондықтан оқыту үшін бағалау арқылы біз оқушылардың қызығушылықтарын арттырып, әрі қарай қызыға отырып, іздену үшін ынталандыруға жол сілтейміз.

Оқыту үшін бағалаудың негізгі идеясының бірі-оқушылар мен мұғалімдерде жұмыстың белгілі бір бөлігінде оқытудағы мақсаттың ортақ түсінігі болуы тиіс, сонда ғана олар өздері қол жеткізетін деңгейді бағалай алады. Мұғалім тапсырманы орындаудағы жетістіктің, жартылaй жетістіктің, жартылай жетістік немесе жетістікке жетудегі кемшіліктің неден құрылатынын анық түрде жеткізсе ғана, оқушылар өздерінің күшті жақтарын және оларды жетілдірудің салалары қандай екенін бағалай алады. Тапсырмa нәтижесі тек жиынтық балл түрінде болған кезде, оқушылар мұғалімнің мұндай балды қойғанына немесе келесі жолы өз балын жақсарту үшін не істеу керектігіне қатысты сенімсіздік білдіреді. Жетістіктерді анықтайтын айқын өлшемдердің болуы жеке тұлғаның алдыңғы нәтижесі немесе тіпті жазу мәнері сияқты фактoрлаpдың мұғалімге әсер етпеуін қамтамассыз етіп, баға қою сенімділігін жақсартады.

Критериалды бағалау бір оқушыны екінші оқушымен салыстырудан біршама ерекшеленеді.Оқушының жұмысты орындауы алдын-ала белгіленген және талқыланған өлшемдерге қатысты бағаланады.

Мен де мектептегі іс-тәжірибемде бағдарламада қамтылған оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау модулін қолдандым. Өзгертуге алған 7 «В» сынып оқушыларымен өткізген сабақтарымда, біріншіден оқушыларымды өздерін, топтарын және сыныптас достарының сабақтарын еңбегін, қалай жұмыс жасағандарын бағалауға әдеттендіруге тырыстым.

Тізбектелген сабақтар топтамасындағы бірінші сабағым «Жануарлар» тақырыбында болды. Сабақты ынтымақтастық атмосферасын құрудан бастадым. Ары қарай сыныпты түрлі түсті қима қағаздардың көмегімен топқа бөлдім. Сабақ барысында оқушыларға бірін-бірі мұқият тыңдауларын сабақ соңында әр топ бір-біріне және өз-өздеріне баға беретіндерін ескерттім. Сабақ барысында байқағаным оқушылар бірін-бірі мұқият тыңдап, әрбір топты, сыныптастарын олардың жұмыстарын, сабаққа қалай қатысып отырғандарын бақылап отырды.

Сабақ соңында оқушылар бағалауға көшті. Бірінші сабақ болғандықтан оқушыларға бағалау критерийлерін жасамай өзін-өзі бағалатуға үйретуге тырыстым. Ол үшін оқушыларға бүгінгі сабақта бес алдым дегендерің қызыл түсті стикер, төрт алдым дегендерің көк түсті стикер, үш алдым дегендерің сары түсті стикер көтерулерін сұрадым. Әрине бірінші сабақ болғандықтан барлық оқушылар өздеріне төрт пен бес деген баға койды. Осыдан кейін оқушылардан топтарға баға берулерін сұрадым. Олар өзара ақылдасып топтағы сайланған көшбасшыларына бағалатты. Біріншіден олар әркім топта ішінара өз-ойларын айтып ақылдасып отырғандарын сырттарынан бақылап тұрдым, соңынан әр топтың көшбасшылары шығып өздерінің қорытынды бағаларын айтты. Бағалау барысында көшбасшылар әр топтың жасаған жұмыстарын, айтқан жауаптарын, белсене қатысқан оқушыларды да атап өтті.

Сонымен қатар әр топтың жасаған плакаттарында бағалады. Плакатты бағалау барысында оның эстетикалық жағына мазмұнына, тақырыпты ашуына оқушының ойын жеткізуіне байланысты бағалады. Бірінші сабақта оқушылар өз достарын ренжітіп аламыз ба деген оймен барлығы бір-біріне өте жақсы деген баға қойып шықты Сабақ соңында оқушылар сабақтан алған әсерлерін рефлексия арқылы білдірді. Сонымен қатар оқушылар барлық сабақтар осылай өтсе екен, осындай сабақтарда өзімізді еркін сезіне аламыз және өзімізді топтарды бағалауда өзімізді мұғалім ретінде сезіндік деді. Сабаққа белсене қатысқандары үшін сыныптас достарына рахметтерін де білдіріп жатты.

Тізбектелген сабақтар топтамасындағы екінші өткен сабағымда оқушыларды бағалауда бағалау критерийлері арқылы бағалатуға машықтандырдым. Бағалау критерийлерін жасап әр оқушының алдарына бердім және сол критерийлерге сүйенуді үйретуге тырыстым. Сол критерийлерге сүйене отырып оқушылар өздерін және сыныптас достарын әр сабақтың соңында қалай бағалау керек екенін білді. Мұндай бағалау жүйесі оқушыларға ұнап, олардың тарапынан қолдау тауып жатты. Дегенмен алғашқы сабақтарда бағалау кезінде дұрыс түсініспеушілік болып жатты. Себебі, оқушылар достарына бағаны жоғарылытып басқаларға төмен баға койып және қарсылас топ қандай баға берсе, оларға да сондай баға беріліп, артынан дауыстап кеткен кездері де боды.

№	Бағалау критерийі	Балл
1	Тапсырма туралы толық мәлімет бере алды.	0 1 2 3 4 5
2	Өте сенімді сөйлейді.	0 1 2 3 4 5
3	Сұраққа толық жауап берді.	0 1 2 3 4 5
4	Сөздік қор жаза алды.	0 1 2 3 4 5
5	Қатесіз оқиды, дыбыстап айтуы дұрыс.	0 1 2 3 4 5
6	Өз ойын еркін жеткізе алды.	0 1 2 3 4 5

Жалпы балл:

1-5 қанағат

5-10 жақсы

10 жоғары өте жақсы.

Сабақ соңында оқушылар стикерлердің көмегімен сабақта не үйренгендерін, сабақ жалпы қалай өткендірін, қандай әсер алғандарын нені түсінбегендерін қысқаша рефлексия жасап тақтада жазулы тұрған өз есімдерінің қатарына ілді. Сабақ соңында оқушылардың ой пікірлерін оқи отыра келесі сабақта басқа да әдістер қолданып сабақты одан арі қызықты өткізгім келді.

Тізбектелген сабақтар топтамасындағы өткізген үшінші сабағымда оқушылар бірінші сабақтағыдай емес бағалауда әбден шыңдалғандары көрініп тұр. Себебі әр топтың әр оқушының жауаптарын мұқият тыңдап олар сабақта алтын ережеге сүйенді ме соған дейін бақылап бағалау барысында барлық жетістік кемшіліктерін айтып әділ бағалауға тырысты. Осы үшінші сабағымда менің назарым өзім бақылап жүрген оқушыма еріксіз түсті. Басқа уақытта еш дайындықсыз сабақта жай отырытын және тым жасқаншақ болатын. Дәстүрлі сабақта тақтаға шығып, оқушылардың алдында сабақ айтудан ұялатын.

Бағалау кезеңінде мені де сыныптастарын да таң қалдырды. Ол оқушы бағалау парағын алып топта көшбасшы болып мен бағалайын деп орнынын тұрып бағалай бастаған да мен еріксіз таңданғанымды жасыра алмадым. Бағалау барысында бұл оқушы әр топтың жасаған еңбектерін, оқушылардың сабаққа белсене қатысқандарын бағалап айтты. Сонымен қатар кейбір сыныптастарының сабаққа қатыспағандарын да атап өтті. Басқа топтарды бағалап болғаннан кейін өз тобындағы оқушыларға да баға берді. Бағалау кезінде Бейбарыстың даусынан да түрінен де не қобалжу не болмаса қысылу байқалмады.

Соңғы сабағымда оқушылардың жұмысын бағалау үшін оқушыларды жануарлар тақырыбына қарай топтастырдым. Топтастыру кезінде таратылған әртүрлі жануарлардың аттары жазылған қағаздардың артындағы жануарлар тақырыбына байланысты сұрақтарға көп жауап айтқан әр топтағы оқушыларды сол топтың сарапшысы деп белгіледім де, дұрыс жауап берген оқушыларды ары қарай сол күнгі сабақтың лидерілері етіп тағайындадам.

Сарапшымен қатар оқушылар өздері де бағалауға қатыса алды. Сабақ барысында әр топ плакаттарға салған суреттерін қорғап сол плакатқа салған суреттерін бағалаттым.Ол кезде оқушылар суреттің мазмұнына, эстетикалық талғамы мен суреттің салынуына баға берді.Бұл жұмысты топ сарапшылары стикерлердің көмегімен, яғни стикерлерге санды жазу арқылы бес балдық жүйемен бағалады. Барлық топ плакаттағы суреттерді бағалап болғаннан кейін плакатқа жабыстырылған сандарды қосу арқылы, оқушылар еңбектерін бағалай алды.

Өзара бағалаудың нәтижесінен кейін, сарапшы да бес балдық жүйемен әр топқа өз бағасын тақтадағы критерийлерді ескере отырып бағалады. Оқушылардың бағалауға деген көзққарастары өзгергендері бірінші сабақтағыдай емес айқын байқалып тұрды. Себебі, оқушылар барлық сыныптастарын бағалауда әділ баға беруге машықтана бастады. Мұндай бағалау да оқушыларға қатты ұнағандай болды. Барлық оқушылар сабақта белсенділік танытып, сабаққа деген ынтасы, қызығушылықтары ояна бастағандары көрініп тұрды.

Бағалау арқылы оқытуды жақсарту бес басты фактордан тұратындығын көрсетті:

1. Оқушылармен тиімді кері байланысты қамтамасыз ету.

2. Оқушылардың өзіндік оқуға белсенді қатысуы.

3. Бағалау нәтижелерін ескере отырып, оқытуды өзгерту.

4. Оқушылардың өзін-өзі бағалауы мен қызығушылығына едәуір ықпал ететіндігін мойындау,бұл өз кезегінде оқытуға шешуші түрде ықпал етеді.

5. Оқушылардың өздерін-өздері бағалай алуы және өздерінің оқуын қалай жақсартуға болатындығын түсіну қажеттігі.

Қорыта келгенде оқыту үшін бағалау бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек екендігін анықтау болып табылады. Бағалау оқушының толық әлеуметтенуіне жағдай жасау және оқушының еңбегін бағалау болып табылады. Әр оқушы өзінің жұмысының бағаланғанын жақсы көреді. Сондықтан оқыту үшін бағалау арқылы біз оқушылардың қызығушылықтарын арттырып, әрі қарай қызыға отырып, іздену үшін ынтасын оятамыз.

Пайдаланылған әдебиеттер:

Мұғалімге арналған нұсқаулық.