СЫН Т?Р?ЫСЫНАН ОЙЛАУДЫ ?ЙРЕТУ АР?ЫЛЫ О?УШЫЛАРДЫ? ТАНЫМДЫ? ?АБІЛЕТТЕРІН АРТТЫРУ
Курмангалиева Жулдыз Тал?ат?ызы
Бастауыш сынып м??алімі
«?айназар ауылында?а№1 орта мектеп»
Жа?а??рлыс ауылы К?кбастау№1
«Бaлa дaмyыны? e? шapы?тay шeгi – б?л тiл мeн oйды? шы?apмaшылы?ы»
Л.С. Выгoтский
?азіргі заман а?ымы болаша? ?рпа?ты? ой -?рісіні? шы?далуын, жеке т?л?а ретінде ?алыптасуын талап етуде. Осы орайда ?лы педагог Ушинскийді? «Бала бал?ытыл?ан алтын», -деген ?анатты с?зді еске т?сіреді.
Егеменді елімізді? ал?ы шарттары ?ркениетті елдер ?атарына к?терілуі керек болса, ?ркениетке жету ?шін жан – жа?ты дамы?ан, рухани бай т?л?аны ?сіру керек. Жас ?рпа?ты? бойында?ы ?абілетін к?ру, оны жетілдіру ізденгіштік ?асиетін дамыту м??алімні? саба? берудегі ізденушілік, шеберлік ?аблеттеріне байланысты. Ж.Аймауытов «саба? беру ?йреншікті жай ?ана шеберлік емес, ол жа?адан жа?аны табатын ?нер»- деген, я?ни о?у ?рдісін жа?аша ?йымдастыру, о?ушыларды? ?рекеті ар?ылы ойлау да?дыларын жетілдіруге, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту?а негізделуі ?ажет.
Елбасы Н.?.Назарбаев халы??а жолда?ан жолдауында «Бізді? міндет жа?а технологияларды, идеялар мен к?з?арастарды пайдалана отырып, білім мен б?секеге ?абілетті ?рпа? т?рбиелеу» деп ?стаздар ?ауымыны? алдына жа?а міндеттер ?ойды. Бaстayыш сынып -o?yшы т?л?aсыны? ?aлыптaсyы мeн дaмyыны? бaсты бaспaлдa?ы. Бaстayыш сынып o?yшылapымeн ж?мыс iстey ?здiксiз бiлiм бepyдi? aл?aш?ы бaс?ышы. Жeкe aдaмны? ??ндылы?ын apттыpy, oны дaйындaйтын ?стaз жayaпкepшiлiгiнi? ?сyi, тынымсыз e?бeк, сaпaлы н?тижe дeгeн ??ыммeн eгiз. Мeктeп ж?мысы мeн o?yшы жeтiстiктepiн ?piстeтyгe нeгiзгi т?л?a м??aлiм (Strong Ward Grant, 2011). Oртa бiлiм бepy ж?йeсiндe ?лeмдiк жo?apы дe?гeйгe ?oл жeткiзгeн aнa??pлым тaнымaл o?ытy ?дiстeмeлepi apaсындa сындapлы (кoнстpyктивтi) тeopиялы? o?ытy?a нeгiздeлгeн т?сiл кe? тapa?aн. (Hattie, 2009) Сыни т?р?ыдан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипаттал?ан. Ол ма?ызды м?селелерді тал?ылау ж?не т?жірибені ой елегінен ?ткізуді ?амтиды. Б?л модуль о?ушыларды? да, м??алімдерді? де сыни т?р?ыдан ойлауды дамытуды саналы ж?не оймен ?абылдауын к?здейді. Сыни т?р?ыдан ойлау — ба?ылауды?, т?жірибені?, ойлау мен тал?ылауды? н?тижесінде алын?ан а?паратты ойлау?а, талдау?а, ж?не синтездеуге ба?ыттал?ан п?ндік шешім. Ол болаша?та ?рекет жасау?а негіз бола алады.
?стаз ?шін е? негізгі ма?сат – ?р саба?ын т?сінікті, тартымды, тиімді ?ткізу. Саба? барысында о?ушыны? ізденуі мен зерттеу да?дыларын ?алыптастыра отырып, п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын арттыру ма?сатында ?олданылатын технологиялар баршылы?. Соларды? бірі сын т?р?ысынан ойлау технологиясы.
Ма?сатым:
Сапалы білім беруде жа?а технологияны? ?діс-т?сілдерін тиімді пайдалана отырып, о?ушыларды? ізденімпазды?, зерттеушілік, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту. Ата-ана, м??алім ж?не о?ушы арасында?ы ынтыма?тасты?ты ?алыптастыра отырып, білім сапасын арттыру.
Міндеттерім:
1.А?паратты? ж?не СТО ба?дарламасыны? тиімді ?дістерін пайдалану ар?ылы білімге деген ?ызы?ушылы?ын арттырып, танымды? ?абілеттерін дамыту?а жа?дай жасау. ?з ойын еркін айту?а м?мкіндік жасай алатын орта ту?ызу.
2. О?ушы ж?регіне жол табу ар?ылы саба?тарды? ?рбір с?тін ?ызы?ты, ?тымды ?ткізу. О?ушыларды тек берілген м?ліметті ты?даушы емес ізденуші, зерттеуші ?з ойын еркін д?лелдей алатын, пікірін орта?а сала білетін жеке т?л?аны ?алыптастыру. О?ушыны? бойында?ы ынта-ы?ыласын жойып алмай, жеке дара ?абілетіні? дамуына м?мкіндік жасай отырып, ?абілетін дамытып, шы?армашылы?ын шы?дау.
3. О?ытуды? жа?а технологияларын ?олдана отырып, жеке, ж?пта, топта ж?мыс істеу барысында м??алім мен о?ушыны? ынтыма?тасты?ын ?алыптастыру, о?ушыларды? ойына ерекше ??рметпен ?арау. О?ушыларды ?зін-?зі ?ада?алай алатын, іс-?рекетін ретімен орындап, ?зін - ?зі жетілдіретін шы?армашыл, ізденімпаз т?л?а ?алыптастыру.
Та?ырыпты? жа?ашылды?ы:
XXI ?асырды? ал?аш?ы жылдарыны? негізгі проблемаларыны? бірі «Білім б?кіл ?мір бойына » ?а?идасын ж?зеге асыратын білім ж?йесіні? ?йымды? ??рылымдарына іздеу болып табылады.
А?паратты? технология а?паратты алуды?, жеткізуді?, са?тауды? ж?не пайдалануды? ?дістері мен ??ралдары.
Дьюиді? айтуы бойынша м?селелерге ерекше к??іл аудару о?ушыларды? таби?и ?уес?ойлы?ын оятып, оларды сыни т?р?ыдан ойлау?а итермелейді, я?ни «на?ты бір м?селені ?арастырып, ?иын жа?дайдан шы?уды? жолын ?зіндік іздеу ар?ылы о?ушы шын м?нінде ойланады». Осыдан сын т?р?ысынан ойлау ба?дарламасыны? б?секеге ?абілетті жеке т?л?аны ?алыптастыруда жа?ашылды?ы ерекше.
О?ытуды? осындай жа?а педагогикалы? технологияларын саба??а ендіру б?гінгі та?да ?рбір ?стазды? басты ма?саты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай ?алыптан тыс ойлай алатын, ш??ыл шешімдер ?абылдай білетін, белсенді, шы?армашыл азаматтар ?ажет. М??алім б?л ж?йемен ж?мыс жаса?анда, ?немі о?ушы санасында болып жат?ан ?згерістерді ба?ылап, оны? дамуын жан-жа?ты зерттей отырып, ?з саба?тарын со?ан сай ?згертіп отыруы тиіс. Сыни т?р?ыдан ойлау ?зіндік, жеке ойлау болып табылады. Ал, саба? сыни т?р?ыдан ойлау принциптеріне негізделетін болса, ?ркім ?з ойлары мен пікірлерін ж?не ба?алауларын бас?алардан т?уелсіз ??ратын болады. Сыни т?р?ыдан ойлайтын адам бас?аны? к?з?арасымен жиі келісе бермейді. Олар не ойлау керектігін ?здері шешетін болады. Сыни т?р?ыдан ойлауды дамытуда?ы ?діс-т?сілдерді ?олдану саба?та к?п н?тиже береді. О?ушыны? жеке басын дамыту ?шін мынандай ?а?идаларды есте ?немі ?стап отыру керек. 1.Баланы? бойында?ы ??марлы?ын, ?ызы?ушылы?ын жойып алмай оны ?немі ал?а жылжу?а деген талап тілектерін, с?раныс пен м??таждарын ескеру, шы?армашылы?ын жетілдіру. 2. Білімді ?з бетімен іздену ар?ылы ойлау?а жа?дай жасау. 3. ?зін-?зі ?алыптастыратын т?л?а ?алыптастыру. Мен ?з саба?тарымда сыни т?р?ыдан ойлау технологиясыны? бірнеше стратегияларын ?олданамын.
«Мa?aн aйт, мeн oны ?мытaмын, к?pсeт, м?мкiн eсiмдe сa?тapмын, мeнi ?ызы?тыp, мeн сoндa т?сiнeмiн» дeгeн Кoнфyцийдi? с?зiн нeгiзгe aлa oтыpып, т?жipибeмe ?згepiстep eнгiздім.