kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

СПИД – ХХІ ?асыр індеті.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Та?ырыбы: СПИД – ХХІ ?асыр індеті.
Саба?ты? ма?саты:
Адамзат ?міріне ?ауіп т?ндіріп отыр?ан ?атерлі СПИД дертіні? алдын-алу,оны? ж??у жолдарын одан са?тана,?ор?ана білу туралы т?сіндіру.
Салауатты ?мір салтын ?алыптастыру.
О?ушыларды жаман ?деттен аула? болу?а, адамгершілікке,
инабаттылы??а, ел жандылы??а т?рбиелеу. 
К?рнекілігі: газет-журнал деректері, пікірталас, ма?ал-м?телдер.
?йымдастыру б?лімі:

1. О?ушылармен амандасу.
2. Т?гелдеу.

Кіріспе с?з: 
Со??ы жылдары жер шары халы?тарыны? назары ХХ ?асырды? отбасы атал?ан СПИД (иммунитет жетіспеушілік синдромы) дертіне аууда, ?азірді? ?зінде онда?ан мы? адамдарды? ?мірін жой?ан осы бір ?атерлі ауру жайында ж?мыр жерді? т?кпір-т?кпірінде к?н сайын хабар бермей отыр?ан бірде-бір газет, журнал, теледидар немесе радио торабы жо?.Б?л дертті? ?ара б?лты б?кіл жер шарын басып келеді.Сонды?тан осы ауруды? ал?аш?ы ж?не негізгі белгілері,одан са?тану жолдары,ауруды? алдын-алу ж?не емдеу т?сілдерін білгеніміз ж?н. 
Сонды?тан осы ауру туралы 9 сынып о?ушылары сіздерге м?лімдеп береді.

СПИД вирусыны? ?ай жылы кім аш?аны туралы.
СПИД ?оздыр?ышын немесе адамда иммунитет жетіспеушілікті ту?ызатын вирусты (ВИЧ-1) 1983 жылы француз ?алымы, вирусолог Л.Монтанье тапты. Ал 1984 жылы америкалы? ?алым Р.Галло вирусты? барлы? ?асиеттерін жан-жа?ты тексеріп жариялады. 
Г?лмаржан: СПИД вирусы адам а?засында ?алай ?мір с?реді? 
Адам а?засына енген ол ?анны? лимфоцит клеткаларыны? ішіне кіріп, клетканы? генетикалы? аппаратына жабысып тез к?бейе бастайды.Осыны? ?серінен клетка жарылып ?леді.Одан шы??ан вирустар жа?а клеткалар?а жабылып,?ткен процестерді ?айталайдыЛимфоцит клеткаларыны? осылай ?ле беруі салдарынан к?ндерді?-к?нінде а?засында иммунитет жетіспеушілік пайда болады.Б?л жасырын кезе? онда?ан жыл?а дейін созылуы м?мкін.Айыры?ша еске салатын жай, осы жасырын кезе? кезінде адам ?зін аурумын деп есептемейді.Біра?, ол ?зімен ?атынаста?ы адамдар?а ж??палы ауруды? к?зі ретінде СПИД-ті тарата береді.
Г?лдана: СПИД ??рбаны (монолог).
- Уа, жаратылыс! Адамзат?а ?мір берген ??діретті? ?айнар к?зі!Сен естисі? бе мені? С?т с?улелі мынау бір ?мірді? бар ?ызы?ын к?ре алмай,арманда кетіп бара жат?ан, ж?мырт?адай ж?мыр басты пендені? зарын ты?дашы бір с?т!
?зімнен ?зім сыр таптым,
?ле алмай ж?рген сыр?атпын.
Шіріген картоп сия?ты,
Б?рышында ?ал?ан бір ?апты?.
?зімнен ?зім тістенем,
Шарабым да т?р ішпеген.
?йы?тайын десем ?ор?амын,
К?рмейтін с?мды? т?с к?рем.
(Тіршіліктен теперіш к?рген жас жігіт егіліп жылап т?р.)
-Мен жа?дайы ?жепт?уір отбасында д?ниеге келдім.?п деп ?се баста?аннан еште?еден таршылы? к?ргенім жо?.Бас?а балалар ішпегенді іштім, кимегенді кидім.ір с?збен айт?анда,?те ерке болып ?стім. ?ке-шешем бар дегенімді жасады.анда-санда ?кем мен тентек бол?ан кезде,ай?айлап ?рса бастаса анам: «Ойбай,жал?ыз балада не? бар?»-деп ара т?сетін.
(Сонау балалы? ша?ы есіне т?скен жігіт ж?зін ?имасты? са?ыныш басып біраз ?нсіз ?алды.)
?лпештеп алды анам алдымнан шы?ы,
?асымнан кетпес ?и?аш ?адам шы?ып.
Ата-ана перуана боп перзенті ?шін,
К?н кешер к?рсетпе деп жаманшылы?.
Арда?тап ата-ана?ды сол секілді,
?ынжылтпай ?ызмет к?рсет адамшылы?.
Т?седі еске кей кез бала кезім,
Бала кезім. кетуші ем дала кезіп.
А? ?айын?а шай?ал?ан ?араушы едім,
?араушы еді м?лдіреген ?ара к?зім.
- И?, ата-анамны? еркелеткені мені одан ?рі ??тырта т?сті.Жетінші сынып?а жеткенше екі-?ш мектепке ауысып ?лгердім.Неге дейсіз ?ой.Т?ртіпсіздігім ?шін.Бір к?ні к?рші подъезге жа?а отбасы к?шіп келді.Оларды? да мен секілді ?лы бар екен.Сонымен «іздегенге с?ра?ан» дегендей,екеумізді? ж?бымыз жазылмайтын болды.Оны? менен айырмашылы?ы наша «дегшен» п?лені? д?мін ерте тат?ан екен.Енді мен де шеге бастадым.Нашаны? адам баласына ?келетін ?асіретін ол кезде кім білген? Егерде білген болсам тіріде жолаймын ба?!
Тамырын умен суарып,
Денсаулы? деген егісті?,
Шірітіп апсы? біразын,
?аламат ?ымбат жемісті?.
Инемен таза дене?ді,
Тесуге неге келісті?
К?к т?тінмен уланып,
Ащы суды неге ішті??
Т?секке асыл азамат,
Ауру ае?деп ??лайсы?.
Д?рігерлерді мазалап,
Не ?шін енді жылайсы??
(Денесін сыр?ат сыздат?ан жас жігіт жасаура?ан жанарын т?мен салып,с?йлеп кетті.)
- Содан арада екі-?ш жыл ?тті.Б?л кезде мен темекісіз, есірткісіз т?ра алмайтын д?режеге жеттім.?зім секілді достарым да к?бейді.Олар ар?ылы сар?ыш с?йы? ??йыл?ан инеге де а?сарым ауды.Не ??діреті барын,сол инені к?рсем аузымнан суым шы?ып,есім кететінБ?л кезде ?кем автомобиль апатынан ?айтыс болды.Жал?ыз анамны? жи?ан-тергені есірткіні? айырбасына кетті.Мен сол ??лдыра?аннан ??лдырай бердім.Бірде ?атты сал?ын тиіп ауру?ана?а т?стім.Д?рігерлер мені? СПИД-пен ауыратынымды аны?тапты.Т?рт-бес жыл білмей ж?ріппін.
Таусылма? д?м.Бітпек ?мір-?зенім.
Мені?-да?ы жетті кетер кезе?ім.
Оны к?птен тар?ама?ан ?ай?ы мен
Ж?регімні? м?? к?зінен сеземін.
«?лермін» - деп к??ірінем,к?йзелем,
Мені есірткі найзасымен т?йреген.
?з ?лімше арман-к?лде ж?зе алмай,
?анатымнан жаралан?ан к?йде мен.
-Со??ы кезде ?мір-тірлік, таби?ат, жаратылыс туралы к?п ойланатын болдым.О, жаратылыс! Жары? д?ние! Кеш мені! Шынында да адам ?мірі ?ажап екен ?ой.Бір-а? ?мір! Осы бір-а? рет берілген ?мірінде ?артай?анша ж?ріп, о д?ниеге аттанса? арманы? бар ма? Б??ан кім кін?лі? Балалы? па, шалалы? па, ?лде еркелік пе? ?азір ?ой ішім жидіп к?йіп кетеді,?кінішті? улы запыраны б?кіл денемді ?алтыратады.Б?рі кеш енді.
О, Жарат?ан!
Ж?мырт?адай ж?мыр жер мен т??керілген тай?азандай к?к аспан! Сендер естисі?дер ме, мына мені? зарымды? Айты?даршы,??т?аратын к?ш бар ма, мына мендей бейба?ты.
(М??лы ащы ?уен ойналады.)
Б?л тірлікте не тындырдым, не к?рдім,
??рбанымын СПИД деген кеселді?.
А?тамай-а? кетіп барам арманы?,
«Жал?ыз бала» деп ?сірген ?кемні?.
Кім кін?лі,аяла?ан анам ба?
Бар ?ажетті даярла?ан ?о?ам ба?
Тек ?ана ?зім кін?лімін сол ?шін
Улы дертті? ??рбаны мен болам да.
Жас жеткіншек!
?здері?е ?лер кезде айтып кету борыщым,
Ауырса?дар б?л кеселмен,
Д?рігер де бере алмайды ?ол ?шын.
??т?аратын к?ш жо?,онда ?лсіз тірі ?ліксі?,
Жат ?дет пен темекіге, есірткіге жолама?дар сол ?шін!
Азалы да ащы ?уен ?айта ойнады.Жан т?згісіз азап?а т?скен жас бейба? алас?ра д??бекшіп,жерге ??лайды.Б?л оны? а?ты? с?зі еді.
Г?лмаржан: СПИД-наркотикті егеушілерді? инесі ар?ылы ж??ады. СПИД-тен са?тану ?шін не істеу керек?Мысалы: ішімдікке ?уестік,токсикоманды?, шылым щегу сия?ты осындай заттардан аула? бол?ан ж?н. Ол ойды да, бойды да ?сірмейді. ?айта денсаулы?ы?ды ?лсіретіп,?мір жасы?ды ?ыс?артады.Ал, дені саудан, жаны саудан арты? еште?е жо?.Байлы? та, ба?ыт та сол емес пе?
Т?леген: ВИЧ, ?аза?ша АИТВ-адамда?ы иммунитет тапшылы?ы вирусы, ж??тыр?андар ж?не СПИД –пен ауыратындар саны ?те жылдам к?беюде.Тіпті б?л дерт балалар ?міріне де балта шабуда.
Айдана: Оларды? арасында ауру ж??тыр?андарды былай ?ой?анда СПИД-тен ?айтыс бол?ан ата-аналарды? жетім ?ал?ан 15 жас?а дейінгі ?л-?ыздарыны? саны 9 млн-?а жеткен.
Мейрамг?л: Еліміздегі ВИЧ ж??тыр?ан азаматтарды? саны 900-ге жетті.Оны? ішінде СПИД-пен ауыратындар саны-25. тек Алматыда ВИЧ ж??тыр?андар саны-38.
Тал?ат: СПИД ауруын тудыратын вирус-ВИЧ н?рестеге осы аурумен ауыратын ананы? ??рса?ында жат?ан кезінде немесе д?ниеге келгеннен кейін ?ан ар?ылы,емізгенде ж??ады.
Дархан: Кейде СПИД вирусын ж??тыр?ан адамны? ?анынан ем ретінде сау бала?а ??й?анда да, бір рет ?ана ?олданатын инені ?айталап ?олдану кезінде де ж??уы м?мкін.
Г?лдана: ?асыр дерті – СПИД ?ршіп т?р.Баспас?з бетіндегі со??ы м?ліметтер бойынша ?аза?станда ВИЧ инфекциясын ж??тыр?андар саны 1159 болса, 30 адамны? СПИД-ке ?шыра?анын м?лімдеді. Оны? негізгі оша?ы ?ара?анды, Теміртау, Алматы ?алалары болып отыр.

Денсаулы?ы?ды ойласа? (лото)
Ж?мыр жерді мекендеген халы?ты? сонау, ерте заманнан бері айтылып,?асырлар бойы с?рыпталып келген інжу-маржандай асыл да,даналы с?здері бар.Осынау ?ибратты с?здер адамзат баласыны? денсаулы?ына зиянды ?рекеттерді де жан-жа?ты ?амты?ан.Медицинада с?з ??діретіні? шарапатына ?лшеу жо?.Азабын ар?алатып ді?кесіне тиген жаман ?деттен ??тыла алмай,амалсыз к?ніп, медет, к?мек тілеп алдына келген нау?ас?а д?рігерді? тауып айт?ан бір жылы с?зі тамаша ?уат береді.
И?, ма?ал-м?телдер – ?асырлар бойы с?рыпталып, с?луланып, салма?танып, кемелденген с?з асылы, парасатты т?рбиеші, ?діл сыншы, адал а?ылшы ?ана емес, сонымен бірге епті, есті емші де.
Карточкалар ?лестіріледі. (ма?ал-м?телдерді? екінші бір б?лігі жазыл?ан).
Бірінші б?лігін ж?ргізуші о?иды,екінші б?лігін тауып о?у керек.

1. Ішпеген,шылым шекпеген
Жасайды жылдар к?птеген
2.?зарт?ы? келсе ??мырды,
Таста ара? пен шылымды.
3. Темекіні? кермегі-
Еріккенні? ермегі.
4. Шарап-ара? іші?е к?шеді,
А?ыл ш?лмек ішіне т?седі.
5. Жабылады шарабы?ды ішерде,
Б?ле т?нсе,жо? араша т?серге.
6. Жасында темекісін буда?тат?ан,
К?ркілдеп ?артай?анда с?лап жат?ан.
7. Адам ара?ты ішеді.
А?ыл ара?ты ішеді.
8. О басында ?зі? са?тан, са? боп ж?р,
Одан кейін ?згелерді са?та?дыр.

?орытынды: ТЕСТ
1. СПИД ж??палы ма?
а) И?
?) Жо?
2. СПИД вирусын не дейміз?
а) Кох талшы?ы
?) Айде
б) А вирусы
3. ?ай жылы СПИД вирусы ашылды?
а) 1983
?) 1985
б) 1956
в) 1988
4. Ауру белгілері бірден біліне ме?
а) и?
б) жо?
5. СПИД ?андай жолдармен таратылады?
а) жынысты? жолдар ар?ылы 
?) ?ан ар?ылы
б) та?ам ар?ылы
в) насекомдар ар?ылы
г) кір ?ол ар?ылы.
6. ?ай континетте адамдар СПИД-пен ауыр?анын білмеген?
а) Африка
?) Азия
б) Америка
г) Австралия
7.?аза?станда СПИД-пен ауыратын адамдар кімдер?
а) жастар
?) балалар
в) ?лкен адамдар
8.СПИД-ті ?андай жа?дайда д??тыруы м?мкін.
а) норкомания 
?) ??гіме кезінде
в) темекі шегу
г) жез?кшелік
9.Д?ниеж?зілік СПИД-пен к?рес к?ні?
а) 1 ?азан
?) 1 желто?сан
б) 1 ?а?тар
10 ?ай ел СПИД-пен ауыр?ан адамдарды бас?а арал?а апарып тастайды,олар?а жа?дай жасайды?
а) Жапония
?) Канада
б) ?ытай
в) Куба

?орытынды: 

СПИД адамзат алдында т?р?ан жа?а ж?не ?иын проблема ол тек медициналы? ?ана емес,?леуметтік проблема.Н.?. Назарбаевты? «?аза?стан-2030» стратегиялы? ба?дарламасыны? 4 басылымында барша жастарды салауатты ?мір салтына ша?ырды.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«СПИД – ХХІ ?асыр індеті. »

Тақырыбы: СПИД – ХХІ ғасыр індеті.
Сабақтың мақсаты:
Адамзат өміріне қауіп төндіріп отырған қатерлі СПИД дертінің алдын-алу,оның жұғу жолдарын одан сақтана,қорғана білу туралы түсіндіру.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру.
Оқушыларды жаман әдеттен аулақ болуға, адамгершілікке,
инабаттылыққа, ел жандылыққа тәрбиелеу. 
Көрнекілігі: газет-журнал деректері, пікірталас, мақал-мәтелдер.
Ұйымдастыру бөлімі:

1. Оқушылармен амандасу.
2. Түгелдеу.

Кіріспе сөз: 
Соңғы жылдары жер шары халықтарының назары ХХ ғасырдың отбасы аталған СПИД (иммунитет жетіспеушілік синдромы) дертіне аууда, қазірдің өзінде ондаған мың адамдардың өмірін жойған осы бір қатерлі ауру жайында жұмыр жердің түкпір-түкпірінде күн сайын хабар бермей отырған бірде-бір газет, журнал, теледидар немесе радио торабы жоқ.Бұл дерттің қара бұлты бүкіл жер шарын басып келеді.Сондықтан осы аурудың алғашқы және негізгі белгілері,одан сақтану жолдары,аурудың алдын-алу және емдеу тәсілдерін білгеніміз жөн. 
Сондықтан осы ауру туралы 9 сынып оқушылары сіздерге мәлімдеп береді.

СПИД вирусының қай жылы кім ашқаны туралы.
СПИД қоздырғышын немесе адамда иммунитет жетіспеушілікті туғызатын вирусты (ВИЧ-1) 1983 жылы француз ғалымы, вирусолог Л.Монтанье тапты. Ал 1984 жылы америкалық ғалым Р.Галло вирустың барлық қасиеттерін жан-жақты тексеріп жариялады. 
Гүлмаржан: СПИД вирусы адам ағзасында қалай өмір сүреді? 
Адам ағзасына енген ол қанның лимфоцит клеткаларының ішіне кіріп, клетканың генетикалық аппаратына жабысып тез көбейе бастайды.Осының әсерінен клетка жарылып өледі.Одан шыққан вирустар жаңа клеткаларға жабылып,өткен процестерді қайталайдыЛимфоцит клеткаларының осылай өле беруі салдарынан күндердің-күнінде ағзасында иммунитет жетіспеушілік пайда болады.Бұл жасырын кезең ондаған жылға дейін созылуы мүмкін.Айырықша еске салатын жай, осы жасырын кезең кезінде адам өзін аурумын деп есептемейді.Бірақ, ол өзімен қатынастағы адамдарға жұқпалы аурудың көзі ретінде СПИД-ті тарата береді.
Гүлдана: СПИД құрбаны (монолог).
- Уа, жаратылыс! Адамзатқа өмір берген құдіреттің қайнар көзі!Сен естисің бе мені? Сүт сәулелі мынау бір өмірдің бар қызығын көре алмай,арманда кетіп бара жатқан, жұмыртқадай жұмыр басты пенденің зарын тыңдашы бір сәт!
Өзімнен өзім сыр таптым,
Өле алмай жүрген сырқатпын.
Шіріген картоп сияқты,
Бұрышында қалған бір қаптың.
Өзімнен өзім тістенем,
Шарабым да тұр ішпеген.
Ұйықтайын десем қорқамын,
Көрмейтін сұмдық түс көрем.
(Тіршіліктен теперіш көрген жас жігіт егіліп жылап тұр.)
-Мен жағдайы әжептәуір отбасында дүниеге келдім.Әп деп өсе бастағаннан ештеңеден таршылық көргенім жоқ.Басқа балалар ішпегенді іштім, кимегенді кидім.ір сөзбен айтқанда,өте ерке болып өстім. әке-шешем бар дегенімді жасады.анда-санда әкем мен тентек болған кезде,айқайлап ұрса бастаса анам: «Ойбай,жалғыз балада нең бар?»-деп ара түсетін.
(Сонау балалық шағы есіне түскен жігіт жүзін қимастық сағыныш басып біраз үнсіз қалды.)
Әлпештеп алды анам алдымнан шығы,
Қасымнан кетпес қиғаш қадам шығып.
Ата-ана перуана боп перзенті үшін,
Күн кешер көрсетпе деп жаманшылық.
Ардақтап ата-анаңды сол секілді,
Қынжылтпай қызмет көрсет адамшылық.
Түседі еске кей кез бала кезім,
Бала кезім... кетуші ем дала кезіп.
Ақ қайынға шайқалған қараушы едім,
Қараушы еді мөлдіреген қара көзім.
- Иә, ата-анамның еркелеткені мені одан әрі құтырта түсті.Жетінші сыныпқа жеткенше екі-үш мектепке ауысып үлгердім.Неге дейсіз ғой.Тәртіпсіздігім үшін.Бір күні көрші подъезге жаңа отбасы көшіп келді.Олардың да мен секілді ұлы бар екен.Сонымен «іздегенге сұраған» дегендей,екеуміздің жұбымыз жазылмайтын болды.Оның менен айырмашылығы наша «дегшен» пәленің дәмін ерте татқан екен.Енді мен де шеге бастадым.Нашаның адам баласына әкелетін қасіретін ол кезде кім білген? Егерде білген болсам тіріде жолаймын ба?!
Тамырын умен суарып,
Денсаулық деген егістің,
Шірітіп апсың біразын,
Ғаламат қымбат жемістің.
Инемен таза денеңді,
Тесуге неге келісті?
Көк түтінмен уланып,
Ащы суды неге іштің?
Төсекке асыл азамат,
Ауру аеңдеп құлайсың.
Дәрігерлерді мазалап,
Не үшін енді жылайсың?
(Денесін сырқат сыздатқан жас жігіт жасаураған жанарын төмен салып,сөйлеп кетті.)
- Содан арада екі-үш жыл өтті.Бұл кезде мен темекісіз, есірткісіз тұра алмайтын дәрежеге жеттім.Өзім секілді достарым да көбейді.Олар арқылы сарғыш сұйық құйылған инеге де аңсарым ауды.Не құдіреті барын,сол инені көрсем аузымнан суым шығып,есім кететінБұл кезде әкем автомобиль апатынан қайтыс болды.Жалғыз анамның жиған-тергені есірткінің айырбасына кетті.Мен сол құлдырағаннан құлдырай бердім.Бірде қатты салқын тиіп ауруғанаға түстім.Дәрігерлер менің СПИД-пен ауыратынымды анықтапты.Төрт-бес жыл білмей жүріппін.
Таусылмақ дәм.Бітпек өмір-өзенім.
Менің-дағы жетті кетер кезеңім.
Оны көптен тарқамаған қайғы мен
Жүрегімнің мұң көзінен сеземін.
«Өлермін» - деп күңірінем,күйзелем,
Мені есірткі найзасымен түйреген.
Өз әлімше арман-көлде жүзе алмай,
Қанатымнан жараланған күйде мен.
-Соңғы кезде өмір-тірлік, табиғат, жаратылыс туралы көп ойланатын болдым.О, жаратылыс! Жарық дүние! Кеш мені! Шынында да адам өмірі ғажап екен ғой.Бір-ақ өмір! Осы бір-ақ рет берілген өмірінде қартайғанша жүріп, о дүниеге аттансаң арманың бар ма? Бұған кім кінәлі? Балалық па, шалалық па, әлде еркелік пе? Қазір ғой ішім жидіп күйіп кетеді,өкініштің улы запыраны бүкіл денемді қалтыратады.Бәрі кеш енді.
О, Жаратқан!
Жұмыртқадай жұмыр жер мен төңкерілген тайқазандай көк аспан! Сендер естисіңдер ме, мына менің зарымды? Айтыңдаршы,құтқаратын күш бар ма, мына мендей бейбақты.
(Мұңлы ащы әуен ойналады.)
Бұл тірлікте не тындырдым, не көрдім,
Құрбанымын СПИД деген кеселдің.
Ақтамай-ақ кетіп барам арманың,
«Жалғыз бала» деп өсірген әкемнің.
Кім кінәлі,аялаған анам ба?
Бар қажетті даярлаған қоғам ба?
Тек қана өзім кінәлімін сол үшін
Улы дерттің құрбаны мен болам да.
Жас жеткіншек!
Өздеріңе өлер кезде айтып кету борыщым,
Ауырсаңдар бұл кеселмен,
Дәрігер де бере алмайды қол ұшын.
Құтқаратын күш жоқ,онда әлсіз тірі өліксің,
Жат әдет пен темекіге, есірткіге жоламаңдар сол үшін!
Азалы да ащы әуен қайта ойнады.Жан төзгісіз азапқа түскен жас бейбақ аласұра дөңбекшіп,жерге құлайды.Бұл оның ақтық сөзі еді.
Гүлмаржан: СПИД-наркотикті егеушілердің инесі арқылы жұғады. СПИД-тен сақтану үшін не істеу керек?Мысалы: ішімдікке әуестік,токсикомандық, шылым щегу сияқты осындай заттардан аулақ болған жөн. Ол ойды да, бойды да өсірмейді. Қайта денсаулығыңды әлсіретіп,өмір жасыңды қысқартады.Ал, дені саудан, жаны саудан артық ештеңе жоқ.Байлық та, бақыт та сол емес пе?
Төлеген: ВИЧ, қазақша АИТВ-адамдағы иммунитет тапшылығы вирусы, жұқтырғандар және СПИД –пен ауыратындар саны өте жылдам көбеюде.Тіпті бұл дерт балалар өміріне де балта шабуда.
Айдана: Олардың арасында ауру жұқтырғандарды былай қойғанда СПИД-тен қайтыс болған ата-аналардың жетім қалған 15 жасқа дейінгі ұл-қыздарының саны 9 млн-ға жеткен.
Мейрамгүл: Еліміздегі ВИЧ жұқтырған азаматтардың саны 900-ге жетті.Оның ішінде СПИД-пен ауыратындар саны-25. тек Алматыда ВИЧ жұқтырғандар саны-38.
Талғат: СПИД ауруын тудыратын вирус-ВИЧ нәрестеге осы аурумен ауыратын ананың құрсағында жатқан кезінде немесе дүниеге келгеннен кейін қан арқылы,емізгенде жұғады.
Дархан: Кейде СПИД вирусын жұқтырған адамның қанынан ем ретінде сау балаға құйғанда да, бір рет қана қолданатын инені қайталап қолдану кезінде де жұғуы мүмкін.
Гүлдана: Ғасыр дерті – СПИД өршіп тұр.Баспасөз бетіндегі соңғы мәліметтер бойынша Қазақстанда ВИЧ инфекциясын жұқтырғандар саны 1159 болса, 30 адамның СПИД-ке ұшырағанын мәлімдеді. Оның негізгі ошағы Қарағанды, Теміртау, Алматы қалалары болып отыр.

Денсаулығыңды ойласаң (лото)
Жұмыр жерді мекендеген халықтың сонау, ерте заманнан бері айтылып,ғасырлар бойы сұрыпталып келген інжу-маржандай асыл да,даналы сөздері бар.Осынау ғибратты сөздер адамзат баласының денсаулығына зиянды әрекеттерді де жан-жақты қамтыған.Медицинада сөз құдіретінің шарапатына өлшеу жоқ.Азабын арқалатып діңкесіне тиген жаман әдеттен құтыла алмай,амалсыз көніп, медет, көмек тілеп алдына келген науқасқа дәрігердің тауып айтқан бір жылы сөзі тамаша қуат береді.
Иә, мақал-мәтелдер – ғасырлар бойы сұрыпталып, сұлуланып, салмақтанып, кемелденген сөз асылы, парасатты тәрбиеші, әділ сыншы, адал ақылшы ғана емес, сонымен бірге епті, есті емші де.
Карточкалар үлестіріледі. (мақал-мәтелдердің екінші бір бөлігі жазылған).
Бірінші бөлігін жүргізуші оқиды,екінші бөлігін тауып оқу керек.

1. Ішпеген,шылым шекпеген
Жасайды жылдар көптеген
2.Ұзартқың келсе ғұмырды,
Таста арақ пен шылымды.
3. Темекінің кермегі-
Еріккеннің ермегі.
4. Шарап-арақ ішіңе көшеді,
Ақыл шөлмек ішіне түседі.
5. Жабылады шарабыңды ішерде,
Бәле төнсе,жоқ араша түсерге.
6. Жасында темекісін будақтатқан,
Күркілдеп қартайғанда сұлап жатқан.
7. Адам арақты ішеді.
Ақыл арақты ішеді.
8. О басында өзің сақтан, сақ боп жүр,
Одан кейін өзгелерді сақтаңдыр.

Қорытынды: ТЕСТ
1. СПИД жұқпалы ма?
а) Иә
ә) Жоқ
2. СПИД вирусын не дейміз?
а) Кох талшығы
ә) Айде
б) А вирусы
3. Қай жылы СПИД вирусы ашылды?
а) 1983
ә) 1985
б) 1956
в) 1988
4. Ауру белгілері бірден біліне ме?
а) иә
б) жоқ
5. СПИД қандай жолдармен таратылады?
а) жыныстық жолдар арқылы 
ә) қан арқылы
б) тағам арқылы
в) насекомдар арқылы
г) кір қол арқылы.
6. Қай континетте адамдар СПИД-пен ауырғанын білмеген?
а) Африка
ә) Азия
б) Америка
г) Австралия
7.Қазақстанда СПИД-пен ауыратын адамдар кімдер?
а) жастар
ә) балалар
в) үлкен адамдар
8.СПИД-ті қандай жағдайда дұқтыруы мүмкін.
а) норкомания 
ә) әңгіме кезінде
в) темекі шегу
г) жезөкшелік
9.Дүниежүзілік СПИД-пен күрес күні?
а) 1 қазан
ә) 1 желтоқсан
б) 1 қаңтар
10 Қай ел СПИД-пен ауырған адамдарды басқа аралға апарып тастайды,оларға жағдай жасайды?
а) Жапония
ә) Канада
б) Қытай
в) Куба

Қорытынды: 

СПИД адамзат алдында тұрған жаңа және қиын проблема ол тек медициналық қана емес,әлеуметтік проблема.Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиялық бағдарламасының 4 басылымында барша жастарды салауатты өмір салтына шақырды.


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Прочее

Категория: Прочее

Целевая аудитория: Прочее

Скачать
СПИД – ХХІ ?асыр індеті.

Автор: Айтымбетова Манчук Cапарбайкызы

Дата: 21.05.2015

Номер свидетельства: 214194

Похожие файлы

object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(69) "СПИД – ХХІ ғасыр індеті тәрбие сағаты"
    ["seo_title"] => string(41) "spid_khkhi_g_asyr_indieti_t_rbiie_sag_aty"
    ["file_id"] => string(6) "469772"
    ["category_seo"] => string(10) "vneurochka"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1526406711"
  }
}
object(ArrayObject)#884 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(52) "Санды  3-ге  к?бейту  ж?не  б?лу "
    ["seo_title"] => string(33) "sandy-3-ghie-kobieitu-zh-nie-bolu"
    ["file_id"] => string(6) "237520"
    ["category_seo"] => string(16) "nachalniyeKlassi"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1444324996"
  }
}
object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(52) "Дені сау ?рпа? - жар?ын болаша?"
    ["seo_title"] => string(36) "dieni-sau-u-rpak-zhark-yn-bolashak-1"
    ["file_id"] => string(6) "312213"
    ["category_seo"] => string(7) "prochee"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1459319769"
  }
}
object(ArrayObject)#884 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(27) "Дарынды биолог"
    ["seo_title"] => string(15) "daryndy-biologh"
    ["file_id"] => string(6) "272951"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1452093323"
  }
}
object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(9) "ЖИТС "
    ["seo_title"] => string(5) "zhits"
    ["file_id"] => string(6) "212063"
    ["category_seo"] => string(10) "vneurochka"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1431743967"
  }
}


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства