Елді? егемендігіні? басты сипаттарыны? бірі – мемлекеттік тіл бол?анды?тан, ?аза?стан Республикасыны? ?р азаматыны? мемлекеттік тілді ме?геру д?режесі елімізді? болаша?ын ай?ындау?а ма?ызды ы?пал жасайтынды?ы с?зсіз. Тілтанымны? ?леуметтік негіздерін ?о?ам, ?о?амды? сана мен ой-?ріс, ?о?амды? таным, ?леуметтік тыйым, ?леуметтік картина, заман, т?рмыс м?селелері, т?жірибе сынды ??ымдар ??райды, я?ни ?о?амды? ??рылысты? ??рамды б?ліктері тілтанымны? универсалды ?леуметтік негіздерін аны?тау ?шін, ал тіл мен танымны? ??ымды? бірліктері ?о?амны? даму сипатын ай?а?тау ?шін аса ?ажет.
?остілділік - ?лтаралы? ?арым-?атынастарда ?олданылатын к?шті ??рал: ?рт?рлі ?лт ?кілдеріні? орта? істе, бір аума?та бірге т?руыны? к?п?ырлы ?зара байланысын ж?зеге асырады. ?остілділік – к?п этникалы т?р?ындарды? ?арым-?атынасында?ы ?ндірістік ?рі т?рмысты? ?ажеттіліктен туындайды. Ол ?рт?рлі ?лт адамдарыны? ?зара ?арым-?атынасыны? к?шеюі барысында ерекше м?нге ие болып, ?азіргі этнотілдік процестерді? ??рамдас б?лігі ретінде, я?ни этникалы? процестерді? дамуыны? ма?ызды шарты ?рі факторы ж?не этностарды? ?зара тарихи ?арым-?атынастарыны? н?тижесінде ?алыптасады. Екінші тілді білу біріншіден, е?бек ету аясында ?те ?ажет, ?йткені б?гінгі та?да ?ндірістік байланыстар ?лтты? ше?берден шы?ып, республикада к?п?лтты е?бек ?жымдары басым. Тілдерді? дамуы мен ?ызметінде ?остілділік ?лкен р?л ат?арады.
Т?уелсіздікке ие бол?аннан бергі жылдарды? ішінде ?аза?стан ішкі ж?не сырт?ы саясатта?ы байсалды ?адамдарымен, ел экономикасын ?рге бастыруда?ы батыл ?имылдарымен, жа?анды? м?селелерді шешудегі игі бастамаларымен б?кіл ?лемге танылды. Т?уелсіздік жылдары рухани ?мірге б?рын-со?ды болма?ан ?згерістер ?келді. Материалды?-техникалы? ж?не ?аржылай ?амтамасыз етудегі ауыртпалы?тар?а ?арамастан ?аза?стан м?дениетін батыстандыруды? теріс ы?палдарынан ?ор?ау бірінші кезектегі келелі м?селеге айналды. Заман талабынан туындап отыр?ан аталмыш м?селелерді шешуде ?аза?стан ?шін екі ?лкен міндет туындады. Бірі – санада?ы, ?леуметтік т?жірибедегі боданды?тан тезірек арылу, екіншісі – т?уелсіз азат ?аза?станны? ая?ынан тік т?руына, ?лемдік ?ркениетке ?зіндік келбет - кейпімен кіруіне лайы?ты ?лес ?осу. Демек, ?лемдік ?рдіске ?алт?ысыз араласуды ма?сат еткен ?аза?стан?а рухани-м?дени болмысымызды, ??ндылы?тарымызды са?тау. ?йткені, алыс-жа?ын мемлекеттер ?оян-?олты? жа?ындасып жат?ан мына заманда ?лттан ?лтты?, н?сілден н?сілді?, халы?тан халы?ты? ?згешелігі, ерекшелігі, т?лтума даралы?ы мен айырмашылы?ы тек м?дениет, руханият, тіл, менталитет салаларына келіп тіреледі.
Тіл ?арым-?атынас ??ралы болуымен бірге оны т?тынушы халы?ты? салт-д?ст?рін,?дет-??рпын, д?ниетанымды? ерекшелігін,?лтты? болмысын, рухани-м?дени байлы?ын,сан ?асырлар?а созыл?ан даму тарихын ?рпа?тан-?рпа??а жал?астырып, жеткізуші, жина?таушы ?ызметін ат?арады.
Осы ?асиеттеріне с?йкес ?аза? хал?ыны? ана тілі – ?аза? тіліне мемлекеттік тіл ретінде басымдылы? берілетінін негіздеген Ата за?ымызбен «?аза?стан Республикасыны?. Тіл туралы за?ы » ж?не «Тілдерді ?олдану мен дамыту туралы мемлекеттік ба?дарламалар?а » сай ?аза? тілі елімізді? б?кіл айма?ында, ?о?амды? ?атынастарды? барлы? саласында ?олданылатын мемлекеттік бас?ару, за? шы?ару, сот ісін ж?ргізу ж?не іс ?а?аздарын ж?ргізу тілі болуы тиіс.
Тілдерді о?ытуды? ?дістемесі с?здер мен синтаксистік конструкцияларды ?олдану ережелер ж?йесін ?амтамасыз ететін лексикалы? ?ор мен грамматика?а негізделе отырып, тілді? ішкі ??рылымды? сипатын белгілейді. Ал тілді? іс ж?зіндегі ?олданылуы с?йлеушілерді? ?леуметтік сипаттамасымен ж?не тілдік ?арым-?атынас жа?дайында болып жат?ан шарттармен реттеледі. Сонды?тан да тілді о?ытуда лингвистикалы? ережелер, н?с?аулар, ?сыныстармен ?атар т?рлі сырт?ы факторлар да ескерілуі тиіс. ?леуметтік лингвистикалы? а?парат мемлекетті? тілдік саясатын ??райтын м?селелер мен шараларды ?арастыруда да аса ма?ызды.
К?п?лтты ел жа?дайында?ы тілдік саясат т?рлі этностарды? ?алыпты жа?дайда бірлесіп ?мір с?руін ?амтамасыз етеді, сондай-а? ?о?амда ?лтаралы? т?зімділікті ?алыптастыру?а ж?не интеграциялы? процестерді? дамуына м?мкіндік береді. Халы?тар арасында?ы саяси, м?дени ж?не ?леуметтік ?арым-?атынас дамы?ан сайын тілді? коммуникативтік ?ызметі де к?шейе т?седі, ол, ?рине ?остілділік м?селесіне ?келіп со?ады. ?остілділік - ?лтаралы? ?арым-?атынастарда ?олданылатын к?шті ??рал: ?рт?рлі ?лт ?кілдеріні? орта? істе, бір аума?та бірге т?руыны? к?п?ырлы ?зара байланысын ж?зеге асырады. ?остілділік - к?п?лтты т?р?ындарды? ?арым-?атынасында?ы ?ндірістік ?рі т?рмысты? ?ажеттіліктен туындайды. Ол ?рт?рлі ?лт адамдарыны? ?зара ?арым-?атынасыны? к?шеюі барысында ерекше м?нге ие болып, этникалы? процестерді? дамуыны? ма?ызды шарты ?рі факторы ж?не этностарды? ?зара тарихи ?арым-?атынастарыны? н?тижесінде ?алыптасады. ?аза?стан Республикасында?ы тіл жа?даяты мынадай белгілермен сипатталады: к?птілділік, туыстас тілдер ж?не туыстас емес тілдерді? ?остілділігі. ?остілділік – екі гетерогендісоциумны? ?арым-?атынас?а т?суі кезінде екі тілді ?олдануы, кейде о?у процесіндегі ма?сат?а байланысты ?остілділік:
а) тарихи т?р?ыдан ал?анда ?р т?рлі тілді т?р?ындарыны? бір-біріне тарихи ?серіні? н?тижесінде;
?) ?олданылу аясыны? ?суі немесе тарылуына ж?не ?остілділер саныны? н?тижесі бойынша;
б) лингвистикалы? ??былыстар?а ?ара?анда интерференция, интеркаляция ??былыстарыны? пайда болуы.
?остілділік – бір этнос ?кілдеріні? екі тілді ?атар ?олдануы. ?остілділік – екі тілдік ж?йені? байланысы. ?остілділді адам?а екі тілді? бірі ана тілі болып саналады, ал екінші тіл – ана тілі емес (неродной).
?остілділді адамны? екінші тілде с?йлеу кезінде бірінші тілді? ?серінен нормадан ауыт?уын интерференция десе, ал оны? бірінші тілде с?йлеу кезінде тілді? ?серінен ?ате жіберуін интеркаляция дейді.
?остілділділік компоненттеріні? арасында ??рылысты? айырмашылы?тар не??рлым к?п болса, билингті? с?йлеу кезінде со??рлым интерференция мен интеркаляция ??былысы к?п болуы м?мкін, немесе керісінше.
?остілді ?аза?тарды? тілінде интеркаляция мына т?мендегі жа?дайда кездеседі:
1) ?аза? тілінде баламасы бола т?ра орыс тілі б?лшектеріні? ?олданылуы;
2) орыс тілінде с?йлегенде, ?аза? с?здерін орысша айту;
3) ?аза? тілінде с?йлегенде, екі тілді? с?здерін ?атар ?олдану;
4) с?збе-с?з аударуды? ?серінен интеркаляцияны? жасырын ?олдануы.
?аза? ж?не орыс тілдерін ме?геруіне ?арай ?остілді ?аза?тарды 4 топ?а б?луге болады:
1) орыс тілімен салыстыр?анда, ана тілін жа?сы мергенгендер. Б?л – к?пшілік ?остілді ?аза?тар?а т?н;
2) ?аза? тіліне ?ара?анда орыс тілін ?те жа?сы ме?гергендер. Б?л ??былыс ?ала жастарыны? арасында кездеседі;
3) екі тілде интерференттік д?режеде с?йлеп, жазатындар, я?ни екі тілді? б?лшектерін араластырып с?йлеу;
4) екі тілде ?те жо?ары, интерферентсіз д?режеде с?йлейтіндер (м??алімдер, о?ытушылар, ?ылыми ?ызметкерлер, ?остілді жазушылар ж?не т.б.)
Сонымен, тіл мен ?о?амына? байланысы – екіжа?ты байланыс. Тіл - адамзат ?о?амыны? ?мір с?руіні? ж?не дамуыны? ?ажетті шарты, ?о?ам – тілді? ?мір с?руі ?шін, адамдарды? бірлесіп е?бек етуі ?шін керек. Мемлекет - ?леуметтік жанды организм. Оны? жаны – тілінде. Ана тілін ш?барлау - ?леуметтік дерт. Мемлекетті? кез келген азаматы сол мемлекетті? к?ркеюіне, ?сіп-?ркендеуіне, ?рениетті елдер ?атарына ?осылуына аянбай ?ызмет етуі жолында аянбай ?ызмет ету керек. Осы ба?ытта мемлекеттік тілді мемлекеттік бас?ару тілі д?режесіне к?теру ар?ылы ?ызметті? барлы? саласын мемлекеттік тілге к?шіру ж?зеге асырылуда. Мемлекеттік тілді ана тілі ж?не ?зге этнос ?кілдеріне екінші тіл ретінде о?ытып ме?гертуді? ?діснамалы?, философиялы?, психологиялы?, дидактикалы? негіздері ескерілуі тиіс.
Тілдерді дамыту – елдерді? мемлекеттік саясатты? аса ма?ызды ба?ыттарыны? бірі. Жалпы мемлекеттік тіл саясатын толы??анды ж?зеге асыру б?л б??аралы? іске айнал?анда ?ана к?здеген ма?сатына жете алады. Тіліміз ??рып кетті, ??рдым?а батып жатыр деп отыра бермей, оны? ма?ызы мен м?мкіндіктерін жан-жа?ты ашып, ж?ртты? о?ан деген сенімін ны?айту?а к?ш сал?анымыз д?рыс. Тілді насихаттауда, ?йретуде жеке адамдарды?, отбасыны? ат?арар ?ызметін жан-жа?ты зерттеп, оны ж?зеге асыруды? озы? ?дістемесін жасауда да БА?-ты? ат?арар ?ызметі мол болуы тиіс.
Тілді о?ып-?йренуді барынша жо?ары де?гейге к?теру ?ажет. Елбасы Н.?.Назарбаевты? тіл туралы талап міндеттерінде «?аза? ?аза?пен ?аза?ша с?йлессін» деген. Б?л ?р ?аза?станды?ты? ?астерлі парызы. ?аза? тіліні? ?з м?ртебесіне сай толы??анды ?о?амды? ?ызмет ат?аруы аса ?ана?аттан?ысыз екенін, жан-т?німізбен т?сіне отырып, б?гінде «Тіл туралы» за?ны? ж?зеге асу барысын тал?ылауда басты назарды мемлекеттік тіл та?дырына аударарымыз аны?. ?йткені ?аза? тілі ?лемдік м?дениетті? б?лінбес б?лшегі ретінде тек ?аза? топыра?ында ?ана мемлекеттік м?ртебені талап ете алады.
То?сан ауыз с?зді? тобы?тай т?йініне келер болсам, тілге деген ??рмет – халы??а деген ??рмет. Тіл м?ртебесі – ел мерейі. Тілсіз халы?ты?, елді? ?мір с?руі м?мкін емес. ?лем таны?ан ел болу ?шін тілімізді? ж?лдызын биіктетуіміз керек.
Е? бастысы, ?азір ?аза?станды?тар тарапынан мемлекеттік тілді ?олдау ж?не дамыту ба?ытында барынша м?дделік танытып отыр. Б?гінгі к?ні тілдерді дамыту жан жа?ты ?арастырылуда. Тіл та?дырына деген жеке адам ретінде жанашырлы?ымызбен ?ам?орлы?ымыз артуда. ?азіргі та?да к?птеген отбасылар балаларын ?аза? тілінде о?ытатын мектептерге ана тілін жетік ме?геру ?шін беріп, о?ытып жат?андары ?уантарлы? жа?дай. ?рбір отбасында, осындай тілге деген жанашырлы? болса, «тамшыдан тама-тама дария болар» дегендей, тілімізді? жа?дайы ?лде?айда жо?ары де?гейге к?терілер деген сенімдемін.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер тізімі:
1. Саяси т?сіндірме с?здік. - Алматы, 2007. - 616 б.
Просмотр содержимого документа
«К?П?ЛТТЫ МЕМЛЕКЕТТЕГІ ?ОСТІЛДІЛІКТІ? К?РІНІСІ»
КӨПҰЛТТЫ МЕМЛЕКЕТТЕГІ ҚОСТІЛДІЛІКТІҢ КӨРІНІСІ
Жумабаева Ж.Т.
«ШҚО Семей қаласы білім бөлімі» ММ
«№ 9 жалпы орта білім беретін мектеп» КММ
Елдің егемендігінің басты сипаттарының бірі – мемлекеттік тіл болғандықтан, Қазақстан Республикасының әр азаматының мемлекеттік тілді меңгеру дәрежесі еліміздің болашағын айқындауға маңызды ықпал жасайтындығы сөзсіз. Тілтанымның әлеуметтік негіздерін қоғам, қоғамдық сана мен ой-өріс, қоғамдық таным, әлеуметтік тыйым, әлеуметтік картина, заман, тұрмыс мәселелері, тәжірибе сынды ұғымдар құрайды, яғни қоғамдық құрылыстың құрамды бөліктері тілтанымның универсалды әлеуметтік негіздерін анықтау үшін, ал тіл мен танымның ұғымдық бірліктері қоғамның даму сипатын айғақтау үшін аса қажет.
Қостілділік - ұлтаралық қарым-қатынастарда қолданылатын күшті құрал: әртүрлі ұлт өкілдерінің ортақ істе, бір аумақта бірге тұруының көпқырлы өзара байланысын жүзеге асырады. Қостілділік – көп этникалы тұрғындардың қарым-қатынасындағы өндірістік әрі тұрмыстық қажеттіліктен туындайды. Ол әртүрлі ұлт адамдарының өзара қарым-қатынасының күшеюі барысында ерекше мәнге ие болып, қазіргі этнотілдік процестердің құрамдас бөлігі ретінде, яғни этникалық процестердің дамуының маңызды шарты әрі факторы және этностардың өзара тарихи қарым-қатынастарының нәтижесінде қалыптасады. Екінші тілді білу біріншіден, еңбек ету аясында өте қажет, өйткені бүгінгі таңда өндірістік байланыстар ұлттық шеңберден шығып, республикада көпұлтты еңбек ұжымдары басым. Тілдердің дамуы мен қызметінде қостілділік үлкен рөл атқарады.
Тәуелсіздікке ие болғаннан бергі жылдардың ішінде Қазақстан ішкі және сыртқы саясаттағы байсалды қадамдарымен, ел экономикасын өрге бастырудағы батыл қимылдарымен, жаһандық мәселелерді шешудегі игі бастамаларымен бүкіл әлемге танылды. Тәуелсіздік жылдары рухани өмірге бұрын-соңды болмаған өзгерістер әкелді. Материалдық-техникалық және қаржылай қамтамасыз етудегі ауыртпалықтарға қарамастан Қазақстан мәдениетін батыстандырудың теріс ықпалдарынан қорғау бірінші кезектегі келелі мәселеге айналды. Заман талабынан туындап отырған аталмыш мәселелерді шешуде Қазақстан үшін екі үлкен міндет туындады. Бірі – санадағы, әлеуметтік тәжірибедегі бодандықтан тезірек арылу, екіншісі – тәуелсіз азат Қазақстанның аяғынан тік тұруына, әлемдік өркениетке өзіндік келбет - кейпімен кіруіне лайықты үлес қосу. Демек, әлемдік үрдіске қалтқысыз араласуды мақсат еткен Қазақстанға рухани-мәдени болмысымызды, құндылықтарымызды сақтау. Өйткені, алыс-жақын мемлекеттер қоян-қолтық жақындасып жатқан мына заманда ұлттан ұлттың, нәсілден нәсілдің, халықтан халықтың өзгешелігі, ерекшелігі, төлтума даралығы мен айырмашылығы тек мәдениет, руханият, тіл, менталитет салаларына келіп тіреледі.
Тіл қарым-қатынас құралы болуымен бірге оны тұтынушы халықтың салт-дәстүрін,әдет-ғұрпын, дүниетанымдық ерекшелігін,ұлттық болмысын, рухани-мәдени байлығын,сан ғасырларға созылған даму тарихын ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып, жеткізуші, жинақтаушы қызметін атқарады. Осы қасиеттеріне сәйкес қазақ халқының ана тілі – қазақ тіліне мемлекеттік тіл ретінде басымдылық берілетінін негіздеген Ата заңымызбен «Қазақстан Республикасының. Тіл туралы заңы » және «Тілдерді қолдану мен дамыту туралы мемлекеттік бағдарламаларға » сай қазақ тілі еліміздің бүкіл аймағында, қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі болуы тиіс.
Тілдерді оқытудың әдістемесі сөздер мен синтаксистік конструкцияларды қолдану ережелер жүйесін қамтамасыз ететін лексикалық қор мен грамматикаға негізделе отырып, тілдің ішкі құрылымдық сипатын белгілейді. Ал тілдің іс жүзіндегі қолданылуы сөйлеушілердің әлеуметтік сипаттамасымен және тілдік қарым-қатынас жағдайында болып жатқан шарттармен реттеледі. Сондықтан да тілді оқытуда лингвистикалық ережелер, нұсқаулар, ұсыныстармен қатар түрлі сыртқы факторлар да ескерілуі тиіс. Әлеуметтік лингвистикалық ақпарат мемлекеттің тілдік саясатын құрайтын мәселелер мен шараларды қарастыруда да аса маңызды.
Көпұлтты ел жағдайындағы тілдік саясат түрлі этностардың қалыпты жағдайда бірлесіп өмір сүруін қамтамасыз етеді, сондай-ақ қоғамда ұлтаралық төзімділікті қалыптастыруға және интеграциялық процестердің дамуына мүмкіндік береді. Халықтар арасындағы саяси, мәдени және әлеуметтік қарым-қатынас дамыған сайын тілдің коммуникативтік қызметі де күшейе түседі, ол, әрине қостілділік мәселесіне әкеліп соғады.Қостілділік - ұлтаралық қарым-қатынастарда қолданылатын күшті құрал: әртүрлі ұлт өкілдерінің ортақ істе, бір аумақта бірге тұруының көпқырлы өзара байланысын жүзеге асырады. Қостілділік - көпұлтты тұрғындардың қарым-қатынасындағы өндірістік әрі тұрмыстық қажеттіліктен туындайды. Ол әртүрлі ұлт адамдарының өзара қарым-қатынасының күшеюі барысында ерекше мәнге ие болып, этникалық процестердің дамуының маңызды шарты әрі факторы және этностардың өзара тарихи қарым-қатынастарының нәтижесінде қалыптасады. Қазақстан Республикасындағы тіл жағдаяты мынадай белгілермен сипатталады: көптілділік, туыстас тілдер және туыстас емес тілдердің қостілділігі. Қостілділік – екі гетерогендісоциумның қарым-қатынасқа түсуі кезінде екі тілді қолдануы, кейде оқу процесіндегі мақсатқа байланысты қостілділік:
а) тарихи тұрғыдан алғанда әр түрлі тілді тұрғындарының бір-біріне тарихи әсерінің нәтижесінде;
ә) қолданылу аясының өсуі немесе тарылуына және қостілділер санының нәтижесі бойынша;
б) лингвистикалық құбылыстарға қарағанда интерференция, интеркаляция құбылыстарының пайда болуы.
Қостілділік – бір этнос өкілдерінің екі тілді қатар қолдануы. Қостілділік – екі тілдік жүйенің байланысы. Қостілділді адамға екі тілдің бірі ана тілі болып саналады, ал екінші тіл – ана тілі емес (неродной).
Қостілділді адамның екінші тілде сөйлеу кезінде бірінші тілдің әсерінен нормадан ауытқуын интерференция десе, ал оның бірінші тілде сөйлеу кезінде тілдің әсерінен қате жіберуін интеркаляция дейді.
Қостілділділік компоненттерінің арасында құрылыстық айырмашылықтар неғұрлым көп болса, билингтің сөйлеу кезінде соғұрлым интерференция мен интеркаляция құбылысы көп болуы мүмкін, немесе керісінше.
Қостілді қазақтардың тілінде интеркаляция мына төмендегі жағдайда кездеседі:
1) қазақ тілінде баламасы бола тұра орыс тілі бөлшектерінің қолданылуы;
2) орыс тілінде сөйлегенде, қазақ сөздерін орысша айту;
3) қазақ тілінде сөйлегенде, екі тілдің сөздерін қатар қолдану;
4) сөзбе-сөз аударудың әсерінен интеркаляцияның жасырын қолдануы.
Қазақ және орыс тілдерін меңгеруіне қарай қостілді қазақтарды 4 топқа бөлуге болады:
1) орыс тілімен салыстырғанда, ана тілін жақсы мергенгендер. Бұл – көпшілік қостілді қазақтарға тән;
2) қазақ тіліне қарағанда орыс тілін өте жақсы меңгергендер. Бұл құбылыс қала жастарының арасында кездеседі;
3) екі тілде интерференттік дәрежеде сөйлеп, жазатындар, яғни екі тілдің бөлшектерін араластырып сөйлеу;
4) екі тілде өте жоғары, интерферентсіз дәрежеде сөйлейтіндер (мұғалімдер, оқытушылар, ғылыми қызметкерлер, қостілді жазушылар және т.б.)
Сонымен, тіл мен қоғамынаң байланысы – екіжақты байланыс. Тіл - адамзат қоғамының өмір сүруінің және дамуының қажетті шарты, қоғам – тілдің өмір сүруі үшін, адамдардың бірлесіп еңбек етуі үшін керек. Мемлекет - әлеуметтік жанды организм. Оның жаны – тілінде. Ана тілін шұбарлау - әлеуметтік дерт. Мемлекеттің кез келген азаматы сол мемлекеттің көркеюіне, өсіп-өркендеуіне, өрениетті елдер қатарына қосылуына аянбай қызмет етуі жолында аянбай қызмет ету керек. Осы бағытта мемлекеттік тілді мемлекеттік басқару тілі дәрежесіне көтеру арқылы қызметтің барлық саласын мемлекеттік тілге көшіру жүзеге асырылуда. Мемлекеттік тілді ана тілі және өзге этнос өкілдеріне екінші тіл ретінде оқытып меңгертудің әдіснамалық, философиялық, психологиялық, дидактикалық негіздері ескерілуі тиіс.
Тілдерді дамыту – елдердің мемлекеттік саясаттың аса маңызды бағыттарының бірі. Жалпы мемлекеттік тіл саясатын толыққанды жүзеге асыру бұл бұқаралық іске айналғанда ғана көздеген мақсатына жете алады. Тіліміз құрып кетті, құрдымға батып жатыр деп отыра бермей, оның маңызы мен мүмкіндіктерін жан-жақты ашып, жұрттың оған деген сенімін нығайтуға күш салғанымыз дұрыс. Тілді насихаттауда, үйретуде жеке адамдардың, отбасының атқарар қызметін жан-жақты зерттеп, оны жүзеге асырудың озық әдістемесін жасауда да БАҚ-тың атқарар қызметі мол болуы тиіс.
Тілді оқып-үйренуді барынша жоғары деңгейге көтеру қажет. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тіл туралы талап міндеттерінде «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессін» деген. Бұл әр қазақстандықтың қастерлі парызы. Қазақ тілінің өз мәртебесіне сай толыққанды қоғамдық қызмет атқаруы аса қанағаттанғысыз екенін, жан-тәнімізбен түсіне отырып, бүгінде «Тіл туралы» заңның жүзеге асу барысын талқылауда басты назарды мемлекеттік тіл тағдырына аударарымыз анық. Өйткені қазақ тілі әлемдік мәдениеттің бөлінбес бөлшегі ретінде тек қазақ топырағында ғана мемлекеттік мәртебені талап ете алады.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйініне келер болсам, тілге деген құрмет – халыққа деген құрмет. Тіл мәртебесі – ел мерейі. Тілсіз халықтың, елдің өмір сүруі мүмкін емес. Әлем таныған ел болу үшін тіліміздің жұлдызын биіктетуіміз керек.
Ең бастысы, қазір қазақстандықтар тарапынан мемлекеттік тілді қолдау және дамыту бағытында барынша мүдделік танытып отыр. Бүгінгі күні тілдерді дамыту жан жақты қарастырылуда. Тіл тағдырына деген жеке адам ретінде жанашырлығымызбен қамқорлығымыз артуда. Қазіргі таңда көптеген отбасылар балаларын қазақ тілінде оқытатын мектептерге ана тілін жетік меңгеру үшін беріп, оқытып жатқандары қуантарлық жағдай. Әрбір отбасында, осындай тілге деген жанашырлық болса, «тамшыдан тама-тама дария болар» дегендей, тіліміздің жағдайы әлдеқайда жоғары деңгейге көтерілер деген сенімдемін.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Саяси түсіндірме сөздік. - Алматы, 2007. - 616 б.
2. Әлеуметтік лингвистика. Әдістемелік талдау. Құрастырушылар: Мажитаева Ш.М., Шадыкенова Ә.Қ. – Қарағанды, 2006. - 66 б.
3. Р.Сыздық. Тілдік норма және оның қалыптасуы. Елорда 2001 ж.
4. Т.Қордабаев Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары. А., 1987 ж.
