Доклад «Ног технологит? ирон ?взаг ?м? литер?тур?йы урокты».

Ирон æвзаджы урок.

Темæ :

«Ног технологитæ

ирон æвзаг æмæ литерæтурæйы урокты»

Ахуыргæнæг : Гусаты М.К.

Ахуыргæнæджыазмæ ис ахаджиаг æмæ бæрнон хæс : ахуыргæнинæгты сæ мадæлонæвзагыл аив дзурын æмæ сæ хъуыдытæ раст фыссын сахуыр кæнын , æвзаджы аивдзинад æмæ цыргъ ныхæстæм сывæллæтты æргом здахыныл фæцалх кæнын , мадæлон æвзаг æмæ литературæ, нæ ирон , йæ апмæ гæсгæ та националон , уыцы культурæмæ цымыдисдзинад гуырын кæнын.

Мадæлон æвзаг ахуыр кæнын канд дзурын , кæсын æмæ фыссын базонын , ирон адæмы истории æмæ культурæ сахуыр кæныны фæрæз нæу, фæлæ стыр ахъаз кæны уырыссаг æвзаг , литературæ æмæ культурæ бæстон сахуыр кæнынæн дæр.Цæмæй сывæллæттæ уыцы егъау хъæздыгдзандæйбындурон зонындзнæдтæ исой, уый тыххæй , мах , мадæлон æвзаджы ахуыргæнджыты хъæуы пайда кънын нъ куысты алыхуызон методикон мадзæлттæ æмæ фæрæзтæй.

Арæхстджын методикон мадзæлттæй пайдагæнгæйæ, мах рæзынгард кæнæм мадæлон æвзаг æмæ литературæ ахуыр кæнынмæ, гуырын сæм кæнæн стыр цымыдисдзинад сæ мадæлон æвзагмæ.

Фæстаг азты нæ республикайы скъолаты хуыздæр æргом здæхт цæуы ирон æвзаг ахуыр кæнын фарстатæм.Уый раппæлинаг хъуыддаг у. Фæлæ нын нырма хæрз чысыл бантыст . Зæгъæм. мæнæн мæ кълæсты цы сывæллæттæ ахуыр кæнынц , уыдонæн сæ фылдæр канд кæсын æмæ фыссын нæ – нæ зонынц нывыл мадæлон æвзагыл дзурын дæр.

Ахуырадон системæйы ивддзинæдтыл дзургæйæ арæх фæнайда кæнæм термин педагогон технологийæ . Практикайы арæх æмбæлæм – педагогон технологитæ , ахуырадон технологитæ , ног педагогон технологитæ, инновацион технологитыл . Технологитæ ма фæхонынц ахуыры алухуызон формæтæ æмæ методты иугонд , кæцыты фæрцы скъоладзау райсы зонындзинæдтæ . Скъоладзаутæ æмæ ахуыргæнæджы æмгуыстад ахуыры процессы, сæ сæйрагдæр нысан у , уый . Технологиты хыгъд хъуамæ цæуа скъоладзауты кар сæ индивидуалон – психологон хицæндзинæддтæ.

Мæнмæ ис 5-æм æмæ 8-æм кълæсты уырыссаг къордтæ.Уырыссаг къордты мæ сæйраг хæсыл нымайын : скъоладзаутæн ирон æвзагæй практикон зонындзинæдтæ раттын , цæмæй иронау базоной дæсны дзурын, сахуыр сæ кæнын ирон чингуытæкусын , тæлмац кæнын , базонгæ сæ кæнын ирон адæмы цард æмæ культураимæ , литературæ æмæ историмæ, Ирыстоны æрдз, экономикæ , наукæ æмæ аивадимæ .

Равзарын æнцонæмбарын , цыбыргонд текстæ, цæмæй тексты æрмæджы бындурыл сывæллæттæ ахуыр кæной æвзаг , рæза сæ ныхас. Архацын, цæмæй ахуыргæнинæгтæ скъолацы фæуынмæ дзурой дæсны , зоной кæсын , сæ хъуыдытæ фыссын æндæр æвзагæй иронмæ тæлмæц кæнын, цæмæй сæ дзургæ ныхас фæуæрæхдæр уа, сæ бон уа кæрæдзимæ иронау ныхас кæнын , арæхсой сочинении, изложении , радзырд ныффыссыннмæ.Тæлмæц кæнын уырыссаг къордты у хъæугæ фæрæз, фæлæ иудадзыг тæлмацæй ахуыргæнинæгтæ фæллайгæ кæнынц æмæ уымæ гæсгæ ахуыргæнæг арæстджынæй хъуамæ пайда кæна тæлмац кæнын дæсныйадæй.

Зæгъæм, 5-æм къласы , пайда кæнын ирон ныхас хъуысын æмæ æмбарыны мадзæлттæй:

1) Алы урочы дæр нæм вæййы фонетикон куыст;

2)Скъоладзутæ иумæ дзурынц мыртæ , дзырдтæ , дзырдбæстытæ, хъуыдыйæдтæ.

3)Дзургæ фæлтæрæнтæ æххæст кæнынц.

4)Хъæрæй раст, аив æмæ интонациимæ кæсцынц.

5) Хинымæры каст

5, 8-æм кълæсты ныхасы рæзтыл архайгæйæ фæкæнæм:

а) алыхуызон фысгæ куыстытæ: дзырдты цухгонд дамгъæтæ бавæр ; дзырдты кæрæттæ баххæст кæн; хъуыдыйад дарддæр ахæццæ кæн.

б)пайда кæнæм диалогтой , цæмæй скъоладзаутæ иронау дзурыныл фæцалх уой.

в) текст хи ныхæстæй дзурын , уый тыххæй рагацау фæйнæгыл ныффыссын дзырдтæ , кæцытæ сывæллæттæ спайда кæндзысты дзургæ-дзурын.

г)ныхасы рæзтыл кусгæйæ ма фæаразæмнывмæ гæсгæ радзырдтæ,цыбыр сочиненимæ каникултæ, «Мæ кълас», «Ме`скъола æмæ аф. д.Фысгæкуысты рæстæджы фæпайда кæнам алы хуызы фæрæзтæй : а) цæттæ дзырдтæ фæйнæгæй рафыссынц æмæ сæ рæдыдтытæ сæхæдæг сраст кæнынц фæйнæгмæ гæсгæ;

Урокмæ цæттæгæнгæйæ уыдон æгъгъæуы уæлæмхасæн æрмæгæй , цæмæй сывæллæттæ æвзаг бауарзой, уый тыххæй.Урокты рæстæджы мА нæм вæййы хъæзтытæ, олимпиадæйы хуызы.Зæгъæм, фæйнæгыл дамгъæбæстытæ æмæ дзы алкæмæ дæр разæй бафтауын иугай дамгъæтæ,цæмæй сæ рауайа номдардтæ(…ард-сæрд,хæрд,…он-бон,дон,…ард-цард,кард) æмæ аф.д.

б)Кæнæ ахæм хъазт «Чи фылдæр?»

Мыр к-йæ чи райдайы ахæм дзырдтæ иу минутмæ чи фылдæр ныффысса(карк,кæсаг,кусæг,ком…)

в)Чи тагъддæр !Чифылдæр!Æрхъуыды кæнын дзырдтæ, кæцытæ фæсæрдыгæй кæсгæйæ дæттынц ног дзырдтæ:дзау-уадз,уæд-дæу,рад-дар,сур-рус,фыс-сы,…аф.д.

Иумæйагæй архайгæйæ , технологитæй уæрæх пайдагæнгæйæ,скъоладзау тырндзæн зонындзнæдтæ райсынмæ.Алы скъоладзауы дæр хибарæй кусыныл æфтаудзæн,ног зонындзинæдтæм тырндзæн.

Æз мæ урокæй арæх рацæуын тынг мæстыйæ нæ дзы райсын æхсызгонддзнад цæмæн? Уымæн æмæ нæй , ахуыргæнæджы куыд фæнды æмæ ныртæккæ цы домæнтæ ис, уыдон æххæст кæнынæн фадæттæ. Нæй чингуытæ , нæй методикон æмындтытæ фаг . Цалынмæ ацы хъуагдзинæдтæиуварсгонд æрцæуой , уæдмæ нæй кусæн,куыд æмбæлы ,афтæ .цæмæй уырыссаг æвзаджы хуызæн йæ бынаты уа не`взаг,уый тыххæй хъуамæ йæ гаччы æвæрд æрцæуа нæ мадæлон æвзаг ахуыр кæныны хъуыддаг.