kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Интегрированный урок истории и якутского языка на тему: "Монгуол сэриитэ нуучча тылыгар сабыдыала"

Нажмите, чтобы узнать подробности

Интегрированный урок истории и якутского языка на тему: "Монгуол сэриитэ нуучча тылыгар сабыдыала". Данный урок предназначен для учителей истории и якутского языка, урок ведется исключительно на якутском языке, поэтому она актуальна для учителей Республики Саха (Якутия). Сюда вошла только техкарта урока, остальные материалы прошу спросить по электронной почте: [email protected]

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Интегрированный урок истории и якутского языка на тему: "Монгуол сэриитэ нуучча тылыгар сабыдыала"»

Киириитэ.

Үтүө күнүнэн ! Бүгүн биһиэхэ көннөрү уруок буолбатах, ол курдук икки учуутал предметтэрбитин дьүөрэлээн уруокпутун ыытыахпыт.

  1. Проблема

А.Н. (сахалыы матаарчахтан саха уонна нуучча бухатыырын ойууларын таһаарыы)

-Бу иһит иһигэр оҕолоор, бугунну тиэмэбитигэр сирдиир ким эрэ,туох эрэ баар. Туох баара буолуой?

-Бу кимнээ5ий , оҕолоор?

-Бу тыллар сахалыы уонна нууччалыы хайдах этиллэллэрий? (бухатыыр уонна богатырь)

-Ол аата бухатыыр диэн богатырь диэнтэн тахсыбыт дуо?

- Суох, бу сахалар дьиҥ тылбыт буолар. Ол аата бу бухатыыр диэн тыл сахалартан киирбит да оччоҕуна нууччаларга? Суох, оҕолор! Дьэ хантан киирбитин бүгүҥҥү уруокка биһиги билиэхтээхпит.

В.Я. Бу саҕаламмыт эбит түүр омуктартан. Кинилэр Алтаай диэки олорбуттар, онтон улахан сирдэри сэриилээн Каганат тэрийэллэр. Онтукайдара хомойуох иһин өр буолбакка элбэх норуоттарга уонна судаарыстыбалрга ыһыллан хаалбыттар. Кинилэр киэҥ сиринэн тарҕанан билигин элбэх норуоттар өбүгэлэрэ буолаллар (татаардар, башкирдар, казахтар, узбектар, кыргызтар, тувалар, сахалар, туроктар, азербайджанецтар, туркменнар уо.д.а.). Алта үйэ ааспытын кэннэ монголлар атын тыллаах-өстөөх норуот, тулатынааҕы сирдэри сэриилээн киирэн бараллар. Кинилэри түмпүт уонна монгуол империятын төрүттээбит киһинэн буолар Чингисхан. Дьиҥнээх аата Тэмучин.

Биир улахан сабаҕалааһынынан сахалар бу Чингисхан уола Джучи Үч Курыкан диэн дойдуну сэриилииригэр Өлүөнэ өрүс орто сүнньүгэр үтүрүллэн кэлиэхтэрин сөп. Кытай источниктарыгар сурулларынан бу Курыкан диэн дойду Байкал хаҥас өттүгэр баар эбит. Бу дойду элбэх аҕа уустарыттан турар эбит, онтон биирдэстэрэ саки диэн баара ахтыллар. Бу дойду күүскэ утарыласпытын иһин сири кытта тэҥнээбиттэр, нэһилиэнньэтин кыргыбыттар эбэтэр кулут оҥорон илдьэ барбыттар.

II түһүмэх

В.Я. (Видеоролик 5-6 мүн.)

Чэ эрэ оҕолор бу видеону көрөн баран, биһиэхэ ыйытыы үөскүүр:

-Истибиккит курдук нуучча сирин кимнээх сэриилээтилэрий?

Оҕолор: Монголлар

- Ким сэриилээтэй? (Джучи уола Батый)

- Кыайыыга монголлар ханнык ньымалары (маневр) тутталларай?

- Монголлар бэйэлин аармыйаларыгар сэриилээбит норуоттары эмиэ холбууллар эбит. Батый сэриилээн бүппүтүн кэннэ, монгуоллар улахан аҥара төттөрү барбыттар. Хаалбыттар үксэ кыпчаак омуктары кытта симэлийэн хаалбыттар. Ол иһин кинилэри татаардар дииллэр эбит. Бу омуктар билиҥҥи татаар, башкир, казах, калмык уо.д. а. өбүгэлэрэ буолаллар. 250-ча сыл устата нууччалар Көмүс Орда бас билиитигэр киирбиттэрэ.

III түһүмэх

В.Я. (Картанан үлэ, стр. 18, города и годы)

IV түһүмэх

А.Н. Түүр тыллара нуучча тылыгар Көмүс Орда саҕана элбэх киирбит эбит, холобура:

Казак, караул, ямщик, деньги, казначей, кирпич, серьга, алмаз, чулан, саранча, сундук, барабан, кандалы, лапша, шашлык, таракан уо.д.а.

Онтон сахалыыга майгынныыр маннык тыллар бааллар эбит.

(Биир-биир тыллары таһааран иьэбит, суолтатын оҕолор этэллэр)

Алтын – Петр 1 ыраахтааҕыга дылы туһаныллыбыт монета. Түүрдүү суолтата кыһыл көмүс. (устар)

Амбар – ыскылаат, мал уурар дьиэ диэн өйдүөххэ соп.

Сарай – ампаардааҕар судургу мал-сээкэй уурар дьиэ. Түүрдүү суолтата дыбарыас.

Богатырь – буойун, күүстээх киһи.

Туман – суолталара биир.

Башка – суолталара биир. Сахалыы бас диэххэ соп. (устар)

Балаган – кылгас кэмнэ тутуллубут дьиэ, норуот уонна дьаарбаҥкаҕа. (устар)

Барыш – атыыһыттар ылар барыстара. (устар)

Балык – тууһаммыт уонна күннэ хаппыт өрүс балыга. (устар)

Түмүк-түүр тыла биһиги тылбытыгар майгынныыр эбит да, оҕолоор

В.Я. V түһүмэх

Руналары туттан сахалыы тыллары таһаарыы. (Шифр с тюркского языка) Көрүҥ эрэ, бу туоҕун билэҕит да? Бу руническай сурук-бичик. Түүрдэр рунанан суруйаллар эбит түҥ былыр. Ол эрээри олус ыарахан системалаах буолан атын алпаабыттарга көспүтэ.

Тыл-омук баайа. Тыла суох-омук суох.

VI түһүмэх

В.Я.Интеллектуальная игра «Что? Где? Когда?» (Биир хамаандаҕа биир тыл бэриллэр. Мүнүүтэ аҥара иһигэр таайыахтаахтар. Таайбатахтарына атын хамаанда этиэн сөп, инники турар хамаанда бастаан эппиэттиир, 1-2-3-1)

Тыллар: башмак, батрак, тулуп, колчан, аркан, ералаш.

Оччоҕо бүгүҥҥү урогу түмүктүүр буоллахпытына нууччаларга ханнык омуктар тыллара сабыдыаллаабыт эбитий?

Түүр омуктар.

Бухатыыр диэн тылбыт оччоҕуна ханнык омуктартан төрүттээх эбитий, оттон нууччаларга богатырь диэн кимнээхтэн киирбит эбитиий?

Инньэ гынан, бүгүҥҥү урокпут тиэмэтэ туох диэн буолуон сөбүй?

Тиэмэ: «Түүр тыла нуучча тылыгар сабыдыала».

А.Н.VII түһүмэх. Рефлексия

  1. Бүгүҥҥү уруокка биһиги туох саҥаны биллибитий?

  2. Монголлар нуучча тылыгар хайдах сабыдыаллаабыт эбиттэрий?

  3. Оччоҕо, биһиги тылбыт хантан төрүттээх эбитий?

В.Я.VII.Бэйэни сыаналаныы

В.Я. VIII. Дьиэҕэ үлэ. Стр. 18 Ыйытыылар 3, 4, 5






Получите в подарок сайт учителя

Предмет: История

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 6 класс.
Урок соответствует ФГОС

Автор: Яковлев Василий Яковлевич

Дата: 15.11.2022

Номер свидетельства: 617404


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства