Ғұндардың шаруашылығы,қоғамдық құрылысы мен мәдениеті.

Батыс Қазақстан облысы,Тасқала ауданы.

Жалпы білім беретін Семиглавый Мар мектебінің

тарих пәні мұғалемі Джубандыкова Кундыз Мухитовна.

6-сынып Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Ғұндардың шаруашылығы,қоғамдық құрылысы мен мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Ғұн мемлекетінің қалыптасу жайында алған білімдерін нақтылай отырып, ғұндардың тұрмысы мен шаруашылығы, қоғамдық құрлысы және мәдениеті жайында таныстыру. Олардың ерекшеліктерін ұғындыру.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, танымдық қызығушылығын, белсенділігін дамыту.

Тәрбиелік:Оқушыларды өз елінің барлық  тарихи құндылықтарын құрметтеуге,мәдениетке деген сүйіспеншілігін арттырып, мәдениетті жалғастырушы жас ұрпақты тәрбиелеу.

Сабақтың типі:   Жаңа материалды меңгерту.

Сабақтың түрі:   Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап,түсіндіру,топтастыру, «ұяшық таңдау» ойыны.

Сабақтың көрнекілігі: слайд,оқулық,стикерлер,плакаттар.

Сабақтың  барысы:

  І.Ұйымдастыру кезеңі

1.Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу.

  2.Бар ынтасын сабаққа аудару.

  3.Оқушыларды 2 топқа бөлу.

ІІ. Ұй жұмысын «ұяшық таңдау» ойыны арқылы сұрау

Қойылатын сұрақтар:

1 сұрақ-Ғұндардың билеушісі шаньюй сөзінің мағынасы /шексіз билеуші/

2 сұрақ-Ғұндар қай елмен 300 жылдан астам уақыт соғысты? /Қытай/

3сұрақ-Цинь патшалығы  ғұндардан қорғану үшін не істеді? /Ұлы Қытай қорғанын салды/

4сұрақ-Ғұндар қай ғасырда оңтүстік және солтүстік болып екіге бөлінді?/б.з.б 1 ғасыр/

5сұрақ-Ғұн тайпасы қай билеуші тұсында күшейді?/ Мөде/

6 сұрақ-Ғұн тайпасы қанша рудан тұрды? /24/

III "Ғұндар" (видиоролик курсету)

ІҮ.Жаңа сабақты түсіндіру.

1.Ғұндардың тұрмысы

2. Ғұндардың қоғамдық  құрылысы

3. Ғұндардың мәдениеті

1. Слайд бойынша түсіндіру

I-топ Ғұндардың мал шаруашылығы және егіншілік

Ғұндардың мемлекеті әскери жүйе бойынша бөлініп қанша қанатқа бөлінген?

II- топ Қоғамдық құрылысы.Мәдениеті.

Түменбасы өзінің қарамағына кімдерді тағайындады?(постер қорғау)

3.Мәтінмен жұмыс.Қалып қойған сөзді тауып сөйлемді толықтыр

Ғұн тайпаларында ..................... теңсіздік қалыптасқан. Ғұндар- көшпелі

                     .......................... ел. Оларды .................. кеңесі басқарған.Елді ................ биледі.

                    Ғұндарда өзіндік ............... қорғау жүйесі болған. Ауыр қылмыс пен опасыздық

жасағандарға  ................. жазасы тағайындалған.

4. Ғұндардың мәдениеті.

Ғұндар көшпелі өмір кешті.Олардың өмір салты римдіктер мен гректерге өзгеше болып көрінген.Сондықтан тарихи деректерден көшпелілер туралы әртүрлі көзқарасты кездестіреміз.

1.Рим тарихшысы Аммиан Марцеллин ғұндарды қалай сипаттады?

2.Ғұндардың қалалары жайында Прииск қалай сипаттады?

3.Аммиан Марцеллин ғұндардың өмірі туралы пайымдап жазғаны. 

 Көшпелі тұрмысқа қажетті заттарды негізінен былғары, жүн, киіз, ағаштанжасады.

Көшкелілер зергерлік әшекей бұйымдар жасауда тамаша жетістіктерге жеткен.

Олар бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеуді білген. Мұндай шеберлікті зерлеу деп атаған.

Безендіру кезінде бұйымдарға сәндік үшін түрлі-түсті заттар жапсырған.Ғалымдар мұндай стильді «полихромдық стиль» деп атаған.

Тарихи терминдер:

Жүзбасы – жүз адамдық әскердің басшысы.

Патриархалды билік- ер адамдардың билігінің жоғары болуы.

Тәлімді  егіншілік -қолдан суарылмайтын егін.

Зерлеу әдісі- бұйымдардың беттеріне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу.

«Полихромдық стиль»- бұйымға сәндік үшін түрлі-түсті заттар жабыстыру.

Ү.Сабақты бекіту. тест сұрақтары арқылы бекіту. 

Тест

1. Ғұндар кезеңі бзб нешінші ғасырлар аралығын қамтиды.

А) I-V ғасырлар аралығын қамтиды.

Ә) III-IV ғасырлар аралығын қамтиды.

Б) III-V ғасырлар аралығын қамтиды.

1. Ғұн билеушісінің лауазымы

А) Гуньмо

Ә) Хан

Б) шаньюй

3 Ғұн мемлекетінің негізін қалаған тұлға.

А) лаушан

Ә) Чжи-чжи

Б) Мөде

4 Ғұн мемлекетінің екіге бөлінген мерзімі.

А) бзб –дын бас кезі.

Ә) бзб I ғасырдың орта шені

Б) бзб I ғасырдың соңы.

5 Ғұндар негізгі баспаналары.

А) үңгірлерде қоныстанды

Ә) жер үйлерде

Б) киіз үйлерде

6 Ғұндар неше тайпаға бөлінді.

А) 23

Ә) 24

Б) 25

7 Ғұндар қандай шаруашылықпен айналысты.

А) Көшпелі мал шаруашылығымен

Ә) Жартылай көшпелі шаруашылық

Б) Отырықшы егіншікпен

Жауаптары:

1 ә. 2 б. 3 б. 4ә.5 б.6 ә. 7 а.

ҮІ.Сабақты бағалау. Қай топ жоғары ұпай жинаса сол топ «білім шыңына» бірінші жетіп 5-тік баға алады.

Үйге тапсырма.

§ 45 Ғұндардың шаруашылығы мен тұрмысы, мәдениеті.