Көрнекіліктері: Қазақстан картасы, плакаттар және суреттер.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
ІІІ. Жаңа сабақ
1.2. «Сәйкестендіру». Мына ұғымдарға түсініктеме беріп, сәйкестендіру (6,7-сынып)
1. Қола
3. Мәдениет
2. Ұсталық, зергерлік
5. Металл
3. Андрон
4. Ошақ
4. Ташнау
6. Айналым
5. Мыс
1. Дәуір
6.Сауда, ақша
2. Кәсіп
3. Семантикалық карта (7-сынып)
Тұтыну бұйымдары
Ақша
ХІ-ХІІ ғ.ғ
Талғар
Отырар
Қыш құмыралар сәнді де мықты жасалды. Қай ғасырларда?
+
Қала тұрғындарының көбеюі нені талап етті?
+
Ұсталық кәсіптің темір құралдары қайдан табылды?
+
Сауда айырбас жағдайлары немесе не арқылы жүрді?
+
Қай қаланың аймағында егіншілік жерлердің 60-70%-ы болды?
+
3. Венн диаграммасымен салыстыру. (6-сынып)
Андрон мәдениеті Беғазы-Дәндібай мәдениеті
Айырмашылығы
Бұл атау Орт.Қазақстандағы Беғазы және Дәндібай мекеніндегі обаларға б/ты қойылған. Осы мәдениетке жататын үйлердің, жерлеу орындарының құрылыстары өте ірілігімен, тас қашау өнерінің жетілгендігімен ерекшеленеді. Беғазы-Дәндібай мәдениетіне жататын орындарының көпшілігі – обалар. Беғазы-Дәндібай мәдениеті қорғандары биіктеу және ұсақ қиыршықтастар мен топырақтан тұрғызылған, етегі үлкен қақпақтастармепн бекітілген.
Ұқсастығы
Қазақстан жеріндегі қола дәуірі мәдениеттері
Айырмашылығы
Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері Андрон мәдениеті. Осы мәдениеттің алғ. ескертк. Андроново деген селоның маңынан табылған. Бұл село Сібірдегі Ачинск қаласының жанында орнласқан себ. селоның атына қарай «Андрон мәдениеті» атанып кетті. Сырдарияның төменгі ағысында қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын Түгіскен кесенесі б/с. Кесене күйдірілген кірпішпен салынған. Оның ішіндегі айналма дәләіздер мен тамның ортасына ыдыстар, қоладан жасалынған құралдар мен қарулар, алтын әшекейлер қойылған.
4. «Сандар сөйлейді» . (6,7-сынып)
1946, 30, 700 000, 80, 60-70
Жауабы: Қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл. Қазақстан аумағынан қола дәуіріне тән қоныс. ХІV ғ. аяғы – ХV ғ. басында Шу аңғарында егіншілікке өңделген жердің жалпы көлемі. Солтүстік және Батыс Қазақстаннан Андрон мәдениетінің қоныстары табылды. Отырар қаласы аймағының егіндік жерлерінің %-дық көрсеткіші.
5. «Сөз жұмбақ» шешу (7-сынып)
1.
Қ
О
Л
А
2.
С
Ә
Т
Б
А
Е
В
3.
Ж
Е
З
Қ
А
З
Ғ
А
Н
4.
А
Р
Қ
А
Й
Ы
М
5.
Қ
А
Р
Қ
А
Р
А
Л
Ы
6.
М
Ы
С
7.
Т
Ү
Г
І
С
К
Е
Н
8.
А
Л
Е
К
С
Е
Е
В
9.
А
Н
Д
Р
О
Н
«Қазақстан» сөзжұмбағының сұрақтары:
1. Б. з. б. 2 мыңыншы жылдық – б. з. б. 8 ғасыр аралығын Қазақстан жерін қандай дәуір қамтыды? (Қола)
2. Қазақтың белгілі ғалымы (Қ. И. Сәтбаев)
3. Қазақтың белгілі ғалымы Қ. И. Сәтбаевтың есебі бойынша, көне заманда қай жерден 1 млн тоннадай кен өндіріп, одан 100 мың тоннадай мыс қорытылған. (Жезқазған)
4. Ғалымдар Ресейдің Челябі облысының шекарасында тапқан қола дәуіріндегі қандай қалаға ұқсатады? (Арқайым)
5. Металл кеніштер қазіргі Зыряновск, Жезқазған маңайында, Ақшатау және қандай тауларында болған? (Қарқаралы)
6. Тұрмыста тұңғыш пайдаланылған металл (Мыс)
7. Сырдарияның төменгі ағысындағы, қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын кесене. (Түгіскен)
8. Андрондықтарды еуропеоидтерге ұқсатқан, сырт бет-бейнесін сипаттаған академик (Алексеев)
9. Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері (Андрон мәдениеті)
5. Тест тапсырмалары. (6-сынып)
1. мыс рудасына қалайы қосу арқылы өндірілген металл
A) темір B) мыс C) қола D) қорғасын E) күміс
2. Қазақстанда қола дәуірінің басталған мерзімі
A) б. з. б. 2 млн 600 мыңыншы жыл B) б. з. б. 40 – 12 мыңыншы жыл C) б. з. б. 2 мыңыншы жыл D) б. з. б. 7 мыңыншы жыл E) б. з. 3 мыңыншы жыл
3. Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіштері табылған жер.
A) Памир тауы B) Андроново снлосы C) Тараз қаласы D) Челябі қаласы E) Сыр бойы
4. Андрондықтардың сырт бет-бейнесін сипаттаған академик
A) В. Алексеев B) Ә. Марғұлан C) Ш. Уәлиханов D) Қ. Сәтбаев E) З. Самашев
5. Орталық Қазақстан аумағынан қола дәуіріне тән қанша қоныс және оба зерттелді?
A) 20 қоныс 150 оба B) 30 қоныс 150 оба C) 25 қоныс 150 оба D) 30 қоныс 145 оба E) 30 қоныс 155 оба
Жауаптары: 1 – C; 2 – C; 3 – B; 4 – A; 5 – B.
ІV. Бекіту. Андронов мәдениеті мен Беғазы-Дәндібай мәдениеттерін қысқаша сипаттау және IX – XII ғасырлардағы қолөнер, сауда және шаруашылықтың дамуы жайына қысқаша тоқталу.
V. Оқушыларды бағалау
VІ. Үйге тапсырма беру 6,7-сынып. § 8, § 18 оқу түсінік айту
