Презентация на тему:"Узбекистан во время второй мировой войны" на узбекском языке

Mavzu: Ikkinchi jahon urushi davrida O’zbekiston

Reja: 1. Ikkinchi jahon urushining boshlanishi va O’zbekistonga ta’siri. 2. Hamma narsa front uchun , hamma narsa g’alaba uchun. 3. O’zbek xalqi baynalminal va bag’rikengdir. 4. O’zbekistonlik jangchilari

unutilmaydi.

URUSHNING BOSHLANISHI

1941 yil 22 iyun kuni gitlerchilar Germaniyasi o’zaro hujum qilmaslik haqidagi shartnoma bo’lishiga qaramay to’satdan SSSRga hujum qildi. Sovet Ittifoqi deb atalmish hududga birlashtirilgan xalqlar uchun og’ir sinovlardan iborat urush boshlandi.

Aksihitler ittifoqiga quyidagilar kirardilar:

SSSR (1941-yildan), AQSh (1941-yil, 7-dekabrdan), Buyuk Britaniya , Fransiya , Xitoy , Polsha , Avstraliya , Kanada , Yugoslaviya , Niderlandlar , Norvegiya , Yangi Zelandiya , Janubiy Afrika Ittifoqi , Chexoslovakiya , Belgiya , Yunoniston , Habashiston , Daniya , Braziliya , Meksika , Moʻgʻuliston , Lyuksemburg , Nepal , Panama , Argentina , Chili , Kuba , Peru , Gvatemala , Kolumbiya , Kosta-Rika , Dominikan respublikasi , Albaniya , Gonduras , Salvador , Gaiti , Paragvay , Ekvador , San-Marino , Turkiya , Urugvay , Venesuela , Livan , Saudiya Arabistoni , Nikaragua , Liberoya , Boliviya . Urush davrida ularga fashist blokidan chiqqan bir necha davlat qoʻshildi: Eron (1941-yildan), Iroq (1943-yildan), Italiya (1943-yildan), Ruminiya (1944-yildan), Bolgariya (1944-yildan), Vengriya (1945-yili), Finlandiya (1945-yili).

Gitlerga qarshi ittifoqchi qo`shinlar Bosh qo`mondonlari

Chapdan o`ngga: B. Montgomeri, D. Eyzenxauer, G. K. Jukov, J. Delotr de Tassini.

Boshqa tarafdan urushda

Oʻq davlatlari :

Olmoniya , Italiya (1943-yilgacha), Yaponiya , Finlandiya (1944-yilgacha), Bolgariya (1944-yilgacha), Ruminiya (1944-yilgacha), Vengriya (1945-yilgacha), Slovakiya , Tailand (Siam), Iroq (1941-yilgacha), Iroq (1941-yilgacha), Manchjou-Go , Xorvatiya , Serbiya . Bosib olingan mamlakatlar hududida fashist ittifoqiga qoʻshilgan marionetkaviy davlatlar yaratilar edi: Vishi Fransiyasi , Salo respublikasi , Albaniya , Chernogoriya , Ichki Moʻgʻuliston , Birma , Fillipinlar , Vyetnam , Kambodja , Laos . Shuningdek, Olmoniya va Yaponiya tarafida qarshilik koʻrsatayotgan tarafning fuqarolaridan yaratilgan koʻpgina kollaboratsion qoʻshinlar jang qilardi: ROA , RONA , SSning xorijiy diviziyalari (rus, ukrain, eston, latish, dat, belgiyalik, fransuz, alban), "Ozod Hindiston" . Shuningdek, Oʻq davlatlari qurolli kuchlari tarkibida rasman neytral qolayotgan davlatlarning ixtiyoriy kuchlari bor edi: Ispaniya ( Havorang diviziya ), Shvetsiya va Portugaliya .

O’zbek xalqi urush boshlanishi bilan uning og’ir oqibatlarini tushunib yetdi. Shu bois urushning dastlabki kunlaridan boshlab fashizmgaqarshi miting va majlislar boshlanib ketdi.Jamoalarning majlislarida so’zga chiqqan har bir o’zbek farzandi, ona-yurti,o’z xalqi ozodliginiko’kragini qalqon qilib himoya qilishga , kerak bo’lsa jonini ham berishga tayyor ekanini bildirdi. Urush, butun mamlakat hayotini izidan chiqishiga sabab bo’ldi. 1941 yil 30-iyundaDavlat mudafaa komitetining tuzilishi bilan mamlakatdagi butun hokimyat uning qo’liga o’tdi. Ushbu kamitetning raisi I.V.Stalin 8-avgustda SSSR Qurolli kuchlari Oliy bosh qo’mondoni lavozimini egalladi.

• Harbiy vaziyat front orqasini mustahkamlash yuzasidan shoshilinch choralar ko’rishni talab qildi. O’zbekiston iqtisodiyoti harbiy vaziyatdan kelib chiqib zudlik bilan front manfaatlariga bo’ysundirildi. Shuningdek O’zbekistonga ,,Lentekstilmash’’, ,,Rostselmash’’, ,,Krasniy aksay’’, Moskva,,elektrokabel’’, „Pomednik’’ „Elektrostanok’’ zavodlari V.R.Chkalov nomli aviatsiya zavodi ,Kiyev ,,Transignal’’zavodi ko’chirib keltirib, joylashtirildi. Bu zavod va fabrikalarni joylashtirishda o’zbek xalqi g’oyat katta yordam ko’rsatdi

O’zbekistonliklar ko’chirib keltirilgan bolalarga mehribonlik va g’amxo’rlik ko’rsatdilar. Yuzlab oilalar urush tufayli qadrdon uyi, otasi, onasidan judo bo’lgan bolalarni tarbiyaga olish istagini bildirdilar. 15 nafar yetim bolani farzandlikka olgan Shomahmudovlar oilasining oliyjanobligi butun jahonga ma’lum. Ukrain va rus ,latish va moldavan, ko’pgina boshqa millat bolalari bu oilada birga tarbiyalanib, quvonch va tashvishni birga baham ko’rdilar.

Urush nogironi kattaqo’rg’onlik Hamid Samadov oilasi 13 bolani o’z panohiga oldi, samarqandlik kalxozchi ayol Fotima Qosimova 10 bolani qabul qildi. Urush yillarida 4,5 ming nafardan ziyod bolalar o’zbekistonlikoilalar tomonidan qabul qilib olindi.

Barcha qiyinchiliklarga qaramay, qishloq ahli frontni zarur mahsulotlar bilan ta’minlash uchun fidokorona hizmat qildi. 1941- yili davlatga 1,6 mln.tonnadan ziyod paxta topshirildi, sabzavot, poliz ekinlari, meva, pilla, jun, go’sht topshirish majburiyatlari oshig’i bilan bajarildi. Don va texnik ekinlarni ko’paytirish harakatlari natijasida 1942-yil bahorida qo’shimcha 220,5 ming gektar yer o’zlashtirildi.

1945-yil 25-aprelda San - Fransiskoda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'sis konferensiyasi ish boshladi. Unga Birlashgan Millatlar Deklaratsiyasini imzolagan va Germaniyaga 1945-yil 1-mar-tigacha urush e'lon qilgan 42 davlat vakillari taklif etildi. 1945-yil 26-iyunda konferensiya BMT Nizomini qabul qildi. Fashizm o`zining jinoyatkorona yurishini boshlagan Nyurenbergda 1945-yil 20-noyabrdan 1946-yil 1-oktabr-gacha Xalqaro tribunal natsist harbiy jinoyatchilarning bi-rinchi guruhini sud qildi. Javobgarlikka tortilganlar orasida G. Gering, V. Keytel, E. Kaltenbrunner, I. Ribbentrop, A.Yodl, A.Shpeyer va boshqalar bor edi. 12 kishi o`lim jazosiga hukm etilib, qatl qilindi (o`zini zaharlagan G. Geringdan tashqari), 7 kishi uzoq muddatli yoki umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi.

O’zbekistonlik jangchilar unutilmaydi

• – Bugun ikkinchi jahon urushida fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaning bayrami kuni, – dedi Prezidentimiz. – Bu g‘alaba jahon xalqlari tarixida, hech shubhasiz, abadiy saqlanib qoladigan ulug‘ sanadir. Fashizm balosini yer yuzidan supurib tashlash, tinchlikparvar ellar orziqib kutgan g‘alabani ta’minlashda boshqa xalqlar qatori o‘zbek xalqi ham juda katta hissa qo‘shgan. Ikkinchi jahon urushi frontlarida 1,5 million nafar vatandoshimiz jangga kirgan.

Yurtimizda o‘sha paytda qariyb to‘rt million aholi istiqomat qilgani inobatga olinsa, bu juda katta raqamni tashkil etishi ayon bo‘ladi. To‘rt yuz mingdan ziyod vatandoshimiz mash’um urush olovi yongan nuqtalarda jon bergan. Taxminan 130 ming kishi bedarak ketgan. Bular xalqimiz uchun juda katta yo‘qotish edi.

E’tiboringiz uchun raxmat