Тағам құрамындағы органикалық қосылыстардың құндылығы

Шымкент қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

Нурланова Жанира Нурланқызы

Тақырыбы: «Тағам құрамындағы органикалық қосылыстардың құндылығы»

Егемен елімізде болып жатқан әлеуметтік – экономикалық және саяси өзгерістер ғылым мен өндірістің барлық салаларында жұмыс істейтін маман даярлау сапасын жетілдіруде, тәрбие мәселеріне тыңғылықты байыппен қарауды бүкіл педагогикалық процесті басқарып және оған қатысып отырған мамандар талап етеді.

Болашақ мамандардың қәсіби даярлығын арттыруға байланысты барлық мәселелердің өзектілігі мен маңыздылығы жоғары мектептің дәл қазіргі кезеңдегі жағдайында талдау жасап, оның алдында тұрған мәселерге назар аударудың қажеттілігін дәлелдеп отыр.

Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы Білім беру жүйесінде болып жатқан өзгерістер Білім берудің мемлекеттік стандарттардындағы білім берудің мақсаты мен мазмұнынан мұғалімдерге қойылып отырған талаптардың жоғары екендігін айқындайды. Бүгінгі таңда қоғамымыздың кез-келген саласында өзі үшін де, елі үшін де өскелең экономикалық және әлеуметтік жауапкершілік жағдайында өмір сүріп, жұмыс жасай білетін білікті, қабілетті, іздеңгіш азаматтар қажет екені белгілі.

Тағам химиясы адамзат алдындағы әрқашанда ең маңызды мәселенің бірі. Адам өзінің өмір сүруіндегі қажетті заттың барлығын, оттегінен басқасын, тағам арқылы алады. Оның тәулікте пайдалануы ~ 800 г (сусыз) және, ~ 2000г су. Академик И.П.Павловтың айтуынша - тамақтану өмірдің химиясы, демек, тамақтың химиялық құрамын, адам организміндегі олардың өзгеруін, ыдырауын білу, түсіну арқылы біз өзімізді білеміз. Шамамен есептегенде қазір жер жүзінде 5млрд-тан астам адам бар дейді, ал 2000жылда ол 7млрд-қа дейін өседі деп есептейді, олай болса, пайдаланыл-атын тағам мөлшеріде өседі. Егер қазір шамамен 4млн.т. тағам керек болса, адам саны өскен сайын қажетті тағам саныда өседі.

Адамзат азық-түліктің мұқтаждығын көріп келе жатыр, әлде де мұқтаждығы бар, әсіресе белокқа өте бай тағамдар жеткіліксіз. Бірақ жай ғана тағам өнімдерің көбейту барлық проблемаларды шешпейді. Тамақтануды дұрыс ұйымдастыра білу керек, ол ғылым жетістіктеріне негізделген болу қажет. Тамақтану туралы ғылымньің қоятын талабы - тағамның сапасын, құндылығын өсіру үшін міндетті түрде тамақ өнеркәсібін дамытуда ескеру керек. Ол үшін не білу керек?

• Біріншіден шикі тағам заттарының және даяр азық-түліктің химиялық құрамын;

• екіншіден олардың алу әдістерін;

• үшіншіден, оларды алу әдістерінде және аспаздық өңдеуде жүретін химиялық өзгерулерді;

• төртіншіден ас қорытудағы химизм.

Азық-түліктер - энергияның көзі және тамақ ретінде қолданылатын, малдан немесе өсімдіктерден алынған табиғи немесе оларды өңдеу нәтижесінде алынған тағамдар.

Ауыл шаруашылығы және тамақ өнеркәсібінің өнімдері, тамақ дайындаудың технологиялық тәсілдері химия ғылымы тұрғысынан қаралуы тиіс. Себебі, тамақтың қандай түрі болсын, химиялық қосылыстардың аса күрделі қоспасы болып табылады.

Тамақтың негізгі химиялық құрамы белоктардан, липидтерден, көмірсулар және витаминдерден, минералды заттардан, судан тұрады. Бірақ, осы топтарға жатпайтын да қоректік заттар бар. Мысалы, сарымсақ, пияз, жүзімнің бояулы заттары адам организміне кажет және дұрыс әсер етеді. Бұл мәлімдеме тамақтанғанда жүретін күрделі өзгерістерді түсінуге, пайдаланылатын азық-түліктердің сапасын дұрыс бағалауға, өзіңнің тамақтануға дұрыс көңіл бөлуіне, сөйтіп денсаулығыңды сақтауға мүмкіндік туғызады

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Есқайыров М. Биоорганикалық қосылыстар.- Алматы: Мектеп, 2007ж.

2. Ақанбаев Н. Химия негіздері.- Алматы: Мектеп, 1987ж. - 393б.

3. Некрасов В.В. Руководство к малому практикуму по органической химии.- Москва: Химия, 1975.

4. Скурихин И.М., Нечаев А.П. Все о пище с точки зрения химика.- Москва: Высшая школа, 2010г.

5. Сейтжанов А.Ф. Органикалық химия. – Алматы: Мектеп, 2003ж.

6. Беккер Г. Введение в электронную теорию органических реакций.- Москва: Мир, 1965г.

7. Альбицкая В.М., Серкова В. Задачи и упряжнения по органической химии.- Москва: Высшая школа, 1983 г.

8. Мырзабайұлы Б., Сарманова К.Ә, Шоқыбаев Ж.Ә. Химияны оқыту әдістемесі.- Алматы: Білім, 2005ж. - 300б.

9. Ақанбаев Н. Химия негіздері.- Алматы: Мектеп, 1987ж. - 393б.