Организмнің ішкі ортасы және қанның құрамы мен қасиеті.

Сабақ тақырыбы:Организмнің ішкі ортасы және қанның құрамы мен қасиеттері (8 кл. Биология) БҚО,Сырым ауданы Тоғанас ауылы, 2016 – 2017о.ж.

Сабақ тақырыбы:

Организмнің ішкі ортасы және қанның құрамы мен қасиеттері.

Сабақ мақсаты:

Білімділік: организмнің ішкі ортасының маңызын және қанның құрамы мен қасиеттерімен таныстыру.

Дамытушылық: жаңа материалды қабылдай отырып, ойлау, есте сақтау, қайта жаңғырту қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: өздігінен ізденімпаздық, еңбексүйгіштік, адамгершілік дағдыларын тәрбиелей отырып, салауатты өмір салтын ұстану, өз ойын айта отырып, өзгені де тыңдай білуге, алған білімін өмірге қолдана білуге тәрбиелеу.

Сабақ жоспары:

• І Ұйымдастыру бөлімі.
• ІІ Кім жылдам? Үй тапсырмасын сұрау.
• ІІІ Жаңа тақырыпты қалыптастыру.
• І V Бекіту сұрақтары.
• V Үйге тапсырма беру.

Кім жылдам?

• 1. Адам денесінде қанша бұлшық еттер бар?
• 2. Бұлшық еттің құрылысы?
• 3. Бұлшық еттердің негізгі топтары?
• 4. Бицепс пен трицепстін айырмашылығы неде?
• 5. Дене бұлшық еттің атаңдар.
• 6.Мимкалық бұлшық етті атаңдар?
• 7.Бұлшық еттің жұмысы туралы зерттеген ғалым??
• 8. Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?
• 9. Адам қаңқасының сүйектерің атаңдар?
• 10. Омыртқа жотасы, бас сүйегі, кеуде қуысы сүйектері сынған кезде қандай алғашқы көмек көрсету керек?

Бұл қандай бұлшық еттер?

Адам организмнің ішкі ортасы

Ұлпа сұйықтығы қан лимфа

Ұлпа сұйықтығы

• Ұлпа сұйықтығы түссі, мөлдір түсті, қанның сұйықтық бөлімінен – плазмадан пайда болады. Оның құрамында жасушаға қажет барлық қоректік заттар еріген күйінде болады. Оттек пен қоректік заттар майда қан тамырлары капиллярлар арқылы ұлпа сұйықтығына, одан жасушаға өтеді.

Қан

• Қан – дәнекер ұлпасына жатады.Қан тамырлары арқылы барлық мүшелерге барады.
• Адам организміндегі қанның жалпы мөлшері 5л, бұл шамамен дененің 7 % құрайды.

Лимфа

• Лимфа – жартылай мөлдір сарғыш түсті сұйықтық, ол ұлпа сұйықтығынан бөліп шығарылады. Лимфа жасушааралық кеңістікте басталады да лимфа тамырлары бойынша ағады.

Плазма Қан жасушалары

.

Нәруыз,көмірсу,май

Минералды тұз.

Су90 %

Эритроцит,лейкоцит,тромбоцит

Қан плазмасы – қанның сарғыштау түсті сұйық бөлімі.Оның құрамында 90-92 % су, 7-8 % нәруыздар, 2 % глюкоза, майлар, минералды тұздар.

Қан плазмасының нәруыздары әр түрлі қызмет атқарады.

Қан плазмасының нәруыздары.

Глобулиндер

Организмді

бактериялардан

қорғайды.

Альбуминдер

Плазмадағы

су мөлшерін

реттейді.

Фибриноген

Қанұюында

маңызды рөл

атқарады.

Қан жасушалары

1– қанның эритроцит жасушалары 2–қанның лейкоцит жасушалары

Жарып көрсетілген қылтамырлар (капиллярлар):

1 – қанның қызыл жасушалары (эритроциттер), 2 – қан пластинкасы (тромбоцит),

3 – қанның ақ жасушалары (лейкоциттер), 4 – қан плазмасы, 5 – капилляр қантамырының қабырғасы

Қан құрамы

• Сары- қан плазмасы
• Қызыл- қан жасушалары

Дене температурасын

тұрақтандырушы

Қызыл

түсті

Дене қорғанышы

Тіршілік көзі

мүшелерді

байланыстырушы

Қорғаныш

Қан лейкоциттері ауру

тудыратын микрооганизмдерді

зиянсыз етеді, тромбоциттер

қанның ұюына қамтамасыз етеді.

Қан қызметі

Жылу реттеу.

Қан дененің тұрақты

температурасын

сақтайды.

Тасымалдау.

қоректік заттар

барлық мүшелерге

жеткізіледі.

Гуморальдық.

Қан гормондары мен

заттар тасымалданады

және гормондық реттелу

жүреді.

Қан аурулары

Оның қатерлілері: Гипертония, миокард инфаркті, атеросклероз , анемия (қан аздық) тәрізді де қан ауруларының түрлері бар.

Гипертония ауруы қан қысымы көтеріледі. Оған себептің бірі – қан тамырларының тарылуы.

Атеросклез – күре тамырдың яғни, артерияның зақымдануы, оның ішкі қабырғасында майлы сарғыш дақтардың пайда болып, тамыр саңылауының тарылуынан жүректің бұлшық етін қанмен қамтамасыз етудің бұзылуы.

Анемия – қан аздық. Бұл сырқаттың басты белгісі – қандағы гемоглобиннің төмендеп кетуі.

Гемоглобин дегеніміз – қанның қызыл түйіршігінде (эритроцит) болатын құрамында темірі бар белок

Сабақты бекіту сұрақтары:

• 1. Организмнің ішкі ортасы неден түзілген? Ол қандай рөл атқарады?
• 2. Ұлпа сұйықтығы деген не?
• 3. Қан неден тұрады?
• 4. Қан қандай қызмет атқарады?
• 5. Лимфа дегеніміз не? Ол қандай қызмет атқарады?

Үй тапсырмасы:

• Организмнің ішкі ортасы .Қанның құрамы мен қасиеттері.
• 29,30