kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Практикалы? саба? "Дербес компьютер. Компьютерді? ??рылысы"

Нажмите, чтобы узнать подробности

Та?ырыбы: Дербес компьютер. Компьютерді? ??рылысы

Ма?саты
а) Білімділік
Дербес компьютерді? негізгі компонентері мен ?осымша ??рыл?ыларын таныстыру
б) дамытушылы?
О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын арттырып, ??рыл?ыларды? блокта орналасу с?йкестігін аны?тау. Негізгі ат?аратын ?ызметтеріне сипаттамалар беру. Енгізу-шы?ару ??рыл?ыларыны? ерекшеліктерін т?сіндіру
в) т?рбиелік
Ал?ан білімін ?мірде ?олдана білуге, ??ыптылы??а, ж?мыс жолдарын т?сіндіре білуге т?рбиелеу.
Типі: Іскерлік-да?дыны ?алыптастыру.
Т?рі:Сайыс
?діс: К?рсетіп-т?сіндіру. С?ра??а-жауап
Ба?дарламалы?-дидактикалы? ?амсыздандыру:
Ж?йелік блок, Монитор, Маус, Пернета?та, Сканер, Принтер, Модем, Плакаттар, кестелер т.б.

Саба?ты? ж?рісі
1.?йымдастыру
а) О?ушылармен амандасу.
?) О?ушыларды т?гендеу (45 секунд)

2. ?й тапсырмасын тексеру.
а) Ерте заманда?ы есептеуіш ??ралдар.
?) Есептеуіш техникаларыны? ХІХ ?асырда ?ар?ынды дамуы.
в) ЭЕМ буындары
3. Жа?а саба?

Электронды? о?улы?ты ты?дау.
Алды??ы та?ырыпта біз ЭЕМ-ні? даму тарихын ?ыс?аша ?арастырып шы?ты?. Б?гінгі к?ні дербес компьютер к?пшілік арасында?ы ке? тарады. Дербес компьютерді? осылай аталу себебі- ол бір-а? адам ж?мыс істеуге арнал?ан. Дербес компьютерлерді? т?рлері ?те к?п,біра? оларды? ??рылысында ??састы? та бар.
Кез келген ДК бірнеше ??рыл?ыларын т?рады.Б?л ??рыл?ыларды?
кейбірі ?те ма?ызды-б?лар монитор,ж?йелік блок пен пернета?та,?йткені компьютер оларсыз ж?мыс істемейді.Бас?а ??рыл?ылар да пайдалы міндеттер ат?арады,біра? компьютер оларсыз да ж?мыс істей алады.
Компьютер ал?аш?ыда к?рделі есептеулер ж?ргізу ма?сатында пайда болды. Кейінірек ол негізінен информациямен ж?мыс істеу ?шін ?олданылды. Болаша?та ?мбебап ?ызмет ат?ару?а арнал?ан техника?а айналма?. Компьютер – ж?йелік блок, монитор ж?не пернета?тандан т?рады. Б?л оны? негізгі б?ліктері.
Компьютерді? барлы? ??рыл?ылары оны? арт?ы та?тасында?ы арнайы ажыратып-?ос?ыштар ар?ылы байланыстыр?ыш баулармен ?зара жал?астырылады.
?рбір сырт?ы ??рыл?ы компьютерді? процессорымен арнай блоктар-адаптер немесе контроллер ар?ылы жал?асады. Мысалы,монитор процессор мен дисплей контроллері,ал принтер порттар контроллері ар?ылы т.с.с. жал?асады.
Контроллер н/е адаптерді? міндеті-процессордан келіп т?скен а?параты ??рыл?ыларды? ж?мысын бас?аратын с?йкес сигналдар?а айналдыру.
Ж?йелік блок?а дербес компьютерді? негізгі ??рыл?ылары жина?тал?ан,
олар деректерді ??деуді, электр то?ыны? ?осылуын, ?осымша ??рыл?ыларды ?осуды ?амтамасыз етеді.Ж?йелік блокты? ішін к?ру ?шін, оны? арт?ы ?а?па?ын ашу керек, оны? конструкциясында ж?йелік блокты? ?рт?рлі типтері ?шін айырмашылы?тар бар. Ж?йелік блокты? алды??ы та?тасында: компьютерді ?осу/?шіру батырмасы, дискжетек, компакт- дискіден о?итын CD – ROM орналыстырыл?ан. Кейбір ж?йелік блокты? конструкцияларында компьютерді ?айта ж?ктеу батырмасы болады.
Ж?йелік блоктар келесі т?рлерде: ?стелге ?оятын ( к?лдене? орналас?ан ), «еденде» немесе «м?нара» т?рінде ( тік орналас?ан) шы?арылады.
М?нара?а ??сас ж?йелік блок ?з кезегінде бірнеше т?рде болады, олар: мини- оны ?стелді?шетіне, миди- оны жеке ?стел ?стіне орналастырылады, м?нара- оны еденге ?ояды.
Ж?йелік блокты? ішінде аналы? (ж?йелік) плата (та?ша), просцессор, ?оректендіру блогы, жедел жад, ?ат?ыл дискжетек,
CD – ROM, бейнета?ша, дыбыс та?шасы мен к?птеген бас?а ??рыл?ылар бар.
Компьютерді? арт?ы та?тасында кіру негізгі (мониторды?, пернета?таны?, маусты? порттарын) ж?не ?осымша ??рыл?ыларды
(принтерді?,модемні?,сканерді?,микрафонны? порттарын) ?осатын порттарды? ажыратып- ?ос?ыштары бар.
Процессор – компьютерді? е? басты б?лігі. Ол – компьтерді? ж?мысын бас?арады ж?не ба?дарламаларды барлы? командаларды (операцияларды) орындайды. Процессор бас?а ??рыл?ылармен к?птеген сымдардан т?ратын кабель ар?ылы жал?астырылады,оны ке?арна немесе немесе шина деп атайды.
Б?л ??рыл?ы командаларды таниды, оларды орындайды ж?не ?з ж?мысыны? н?тижелерін шы?арып береді немесе оны машинаны? жадына жазады, тіпті екеуін де ?атар орындай алады. Компьютерді? кез келген ж?мысы болса да, процессорды? ?атысуымен орындалады.
Іс ж?зінде компьютерді? орындайтын ж?мысыны? б?рін оны? бас микросхемасы – микропроцессор ат?арады. ?азіргі кезде е? к?п тара?ан процессор ( Pentium) « пентиум » деп аталады, сонды?тан м?ндай процессор орнатыл?ан компьютердіде « пентиум » деп атайды. Компьютерлерді? негігі сипаттамасыны? бірі – оны? жылдам ?рекеттілігі, ол мегагерцпен ?лшенеті? жиілікке байланысты.
Жиілік жо?арла?ан сайын, компьютерде жа?сыра? болады. Процессор жадпен бірге ж?мыс істейді. Жад микросхемасынан процессор ?зіне ?ажетті а?паратты алады ж?не ?з ж?мысыны? н?тижесін ?айтадан жад?а жібереді.
Дисплей- компьютерді? экраннынан а?паратты шы?аратын ??рыл?ы. Сыр?ы пішіні бойынша десплей к?дімгі т?рлі т?сті теледидардан аумайды, сонды?тан оны жиі телезиалы? техникада?ыдай Монитор деп атайды.
Дисплей- компьютерді? « тілі», ол оны? к?мегімен ?зіні? ж?мысы туралы барлы? ?ажет а?паратты беріп отырады.
Дисплей электронды- с?улелік т?тікшеден, коректендіру блогынан ж?не с?улені бас?арушы электронды? блоктан т?рады.
Дисплей символды? болса, экранда тек м?тіндік а?парат, ал графикалы? болса, экранда символды? а?параттардан бас?а ?р т?рлі графиктер мен суреттер шы?ару?а болады.
Монитор т?рлі т?сті немесе монохромды ( ?ара- а? т?сті) болуы м?мкін. Монитор экранынада?ы кез-келген к?рініс
( кескін) т?рлі т?сті н?ктелерден ( егер монитор т?рлі т?сті болса) немесе с?р н?ктелерді? ?рт?рлі ре?дерінен ( егер монитор монохромды болса) т?рады. М?ндай н?ктелерді ?детте пиксельдер деп атайды. Т?рлі т?сті мониторды? экранында?ы ?р пиксель ?ызыл, жасыл немесе к?к т?стерді? бірімен бірі боял?ан та?ы ?ш ?са?ыра? н?ктелерден т?рады.Тік ж?не к?лдене? жолда орналас?ан пиксельдер саны мониторды? ажырату ?абілетін к?рсетеді. Дисплейді? экранына орналас?ан пиксельдер саны к?п бол?ан сайын, оны ажырату ?абілеті де жо?ары, мониторда жа?сы болады.
Ал?аш?ы т?рлі т?сті мониторлар 1982 жылы жасалды, оны
CGA-320*200 пиксельді монитор деп атады. 1984 жылы
EGA-640*350 пиксельді монитор шы?ты.?азіргі компьютерлер VGA-640*350 немесе SVGA ( 800*600-ден 1248-1024-ке дейін) мониторлары орналастырылады.
?азіргі дейсплейлерді? басты б?лігі электронды- с?улелі т?тікше (ЭСТ) болып табылады. ЭСТ- іші люминаформен сырлан?ан, тік т?ртб?рышты экраны бар, енсіз ?йнек цилиндр. ЭСТ ішіндегі арнайы конструкция- электронды? зе?бірек электрондар а?ынын таратып, экранда кескін шы?у ?шін, оны ?те жо?ары жылдамды??а дейін ?детеді. М?ндай дисплейді? экранында пиксельдерді жары? шы?аратын зат (люминоформ) жасайды, ол дисплейді? электронды? зе?бірегі (пушка) жіберетін с?улені? ?серінен жар?ырап к?рінеді. Б?л с?уле барлы? пиксель торларыны? жолдарын рет- ретімен периодты т?рде ж?гіріп ?теді, осы жа?дайда ол ?згереді: жары?танатын н?ктелерге т?седі де, к?рінбейтін н?ктелерде ?зіледі. Экранда?ы н?ктеге электронды? с?улені? ?сері то?татыл?анда, оны? жылтырауы жылдам ?шеді, сонды?тан ?арап шы?у (сканирование) периодты т?рде секундына 50-60 рет жо?ары жиілікпен ?айталанады. М?ндай жиілікте адамны? к?зі кескінні? жыпылы?та?анын (жылт-жылт еткенін) бай?амайды, о?ан кескін ?имылдамай т?р?ан сия?ты болып к?рінеді.
Монохромды мониторда с?уле т?скен н?ктелер а? т?сті, ал с?уле т?спеген н?ктелер (пиксельдер) ?ара т?сті болып к?рінеді Т?рлі т?сті дисплейде электронды? зе?бірек ?ш с?уле жібереді, ?рбір с?уле тек бір т?сті ?ана жар?ыратады, біра? б?л ?ш н?ктелер
бір –біріне ?те жа?ын орналас?анды?тан, біз оны бір н?кте сияты к?реміз.
?ызыл, жасыл ж?не к?к т?стерді? араласуынан экранда т?стер палитрасы ??ралып шы?ады.
Пернета?та (клавиатура)
Пернета?та-компьютерге а?парат енгізуге арнал?ан??рыл?ы.Ол ?ріпті? ж?не цифр пернелеріні? к?мегімен компьютерге кез келген а?паратты беруге м?мкіндік жасайды.?азіргі компьютерлерді? пернета?тасында 101 немесе 102 перне болады.
Пернелер бірнеше блок?а б?лінеді:
-Символды? пернелер,олар пернета?таны? ортасына орналас?ан.Ол пернета?таны?
негізгі б?лігі болып табылады.
2-Б?ЛІМ Компьютерді? аппаратты? ??ралдары
Б?л пернелерді? к?мегімен кез келген алфавитті-цифрлы? а?паратты енгізуге болады.
Пернета?таны? б?л б?лігі латын, ?аза?, орыс, ?ріптері, цифрлар тыныс белгілері ж?не бас?а да символдары бар пернелерден т?рады;
- Функциялы? пернелер,б?лар символды? пернелерді? ?стіндегі жолда орналас?ан
Олар латынны? F (F1,F2….,F12) ?рпімен белгіленген.Функциялы? пернелер компью-
терді? к?рделі операцияларын тез орындау ?шін ?олданылады.?р т?рлі жа?дайларда
(?р т?рлі ба?дарламалармен ж?мыс істегенде) олар ?р т?рлі міндеттер ат?арады.Мысалы,
Бейсик тілінде F1…F1 пернелерін басып, белгілі командаларды орындау?а болады.
-Н?с?ауы немесе ме?зерді экранда бас?ару пернелері.Ме?зер дегеніміз экранда (сызы?ша т?рінде)жыпылы?тап т?ратын символ.Ол символды? пернені бас?анда, символ пайда болатын орынды к?рсетеді.Б?л пернелер символды? пернелерді? т?менгі о? жа?ында
орналас?ан,оларды? ?стінде ба?даршалар (стрелкалар) салын?ан.Олар ме?зерді экранда
жылжыту?а арнал?ан;
-Цифрлы? пернелер немесе ?осымша пернета?та,олар 10 пернеден т?рады.Пернета?тада о? жа?та орналас?ан.Б?ларды? к?мегімен цифрлы? а?параттарды компьютерге енгізуге,
сондай-а? экранда ме?зерді? ?оз?алуын бас?ару?а болады.<Num Lock>пернесі пернета?таны? о? жа? ?осымша б?лігін ж?мыс режімін ауыстырып ?осады. Егер
<Num Lock> пернесін бір рет басса,онда пернелерде к?рсетілген цифрлар енгізіледі.Ал оны та?ы бір рет басса, онда б?л пернелер ме?зерді экранда жылжыту ба?ытын бас?арады
(пернелердегі цифрлар орнында-ба?даршалар).Жо?арыда атал?ан б?ліктерден бас?а пернета?тада та?ы бірнеше арнайы пернелер бар.Оларды? негізгілерін ?арастырайы?(20-сурет).

1.Enter немесе енгізу пернесі.Б?л-е? басты перне,оны басу ?детте белгілі бір ?рекетті?, операцияны? ая?тал?анын,компьютерді? енді б?л ?рекеттерді ??деуі керек екенін к?рсетеді.Команда символды? пернелерді? к?мегімен енгізілгенде, ол алдымен пернета?таны? жадында са?талады, да компьютерге сендер <Enter> прнесін бас?аннан
кейін жетеді.
2. Бос орын (пробел) пернесі.Б?л пернелерді? ішіндегі е? ?зын перне,ол символдарды
бір-бірінен ажыратып жазу ?шін ?олданылады.(?атені т?зету ?шін)
3. немесе <Backspace>пернесі.Б?л перне алды??ы символды ?шіру ?шін ?олданылады
4.<Shift>пернесі.Б?л кіші ?ріптерді баспа (?лкен) ?ріптерге ж?не керісінше ?згертуге
пайдаланылады.Бас ?ріптерді енгізу ?шін <Shift>пернесін басып т?рып,одан со? символды? пернелерді басады да, ?ажетті ?ріптерді тереді.
5. <Caps Lock> пернесі.Егер б?л пернені бір рет басса, бас (?лкен) ?ріптер енгізіледі,та?ы бір рет басса,?айта кіші ?ріптер енгізіледі.
6. <Delete> пернесі.Б?л перне ме?зерді? о? жа?ында т?р?ан символды ?шіреді (символ дисплейден ж?не машина жадынан ?шіріледі)
Кейбір амалдарды орындау ?шін, прнелерді? комбинацияларын пайдалану?а болады.
Ол ?ші екі:Ctrl ж?не Alt арнайы пернелері бар.Мысалы,пернета?таны? регистрін а?ылшын
алфавитінен орыс алфавитіне ауыстыру ?шін,Alt+Shift пернелерін ?атар басады,я?ни алдымен Alt пернесін басып т?рып,содан кейін Shift пернесін басады да оларды? екеуін
де босатады.

?азіргі кездегі компьютерлер та?ы бір а?параттарды енгізу ??рыл?ысы- «Маус» манипуляторымен жпбды?тал?ан.
Б?дан былай оны тек маус (тыш?ан) деп ?ана атайтын боламыз. Оны? аты тыш?ан деп бекер аталма?ан Себебі ол – с?р т?сті, тыщ?анны? ??йры?ына ??сайтын компьютерге жал?ан?ан ілгіш сымы бар ?орап. Ол ал?ан?а ы??айлы ж?не кілемше бетінде еркін жылжитын арнайы ??рыл?ы. Маусты? екі т?рі болады: ?ш батырмалы. ?азіргі кезде екі батырмалы маус жиі пайдаланылады, себебі ортада?ы батырма ж?мыс кезінде к?п пайдаланылмайды.

Маус ?орабыны? ішінде ауыр резе?кемен ?аптал?ан металдан жасал?ан ауыр шар орналас?ан (23- сурет). Ол ?орапты? сыртына аз ?ана шы?ып, кілемше бетіне тиіп т?рады. Маусты арнайы кілемше бетінде ( ?стел бетінде) жылжыт?анда, шар айналады. Оны? айналуы ?зара перпендикуляр айналатын екі білікті айналдырады да, ол колмпьютерге « о??а- сол?а» ж?не « жо?ары- т?мен» жылжыту сигналдарын береді. Алын?ан сигналдарды компьютер ??дейді, н?тежесінде маус н?с?а?ышыны? экранда?ы орны ?згереді, я?ни маус н?с?а?ышы экранда жылжиды.
Егер маус жылжитын бет ?те тай?ана? болса,онда шар д??гелемей сыр?иды, сонды?тан арнайы резенке кілемше пайданылады.
Саба?ты бекіту.
2.2.3. Тапсырма. ??рыл?ыларды? Ж?йелік блокта орналасу с?йкестігін аны?та.

??рыл?ылар Орналасуы
Ж?йелік блокты? алды??ы та?тасында Ж?йелік блокты? ішінде Ж?йелік блокты? арт?ы та?тасында
Монитор порты
?ат?ыл диск
Компьютерді? ?осу,?шіру батырмасы
Принтер порты
Микрофон мен колонкалар?а арнал?ан кірістер


Компьютерді ?айта ж?ктеу батырмасы
Маус пен пернета?та порттары

2.2.11. тапсырма Арнайы пернелерді? ?ызмет кестесін толтыр
Перне аты Перне ?ызметі
Enter Енгізу пернесі
Bacspace Курсорды? сол жа?ында?ыда?ы символды кетіреді
Бос орын Символдарды бірінен-бірін ажырату ?шін пайдаланады.
Shift Б?р кіші ?ріптерді баспа ?ріптерге ж?не керісінше ?згертуге пайдаланады
Caps Lock ?лкен ?ріптер енгізіледі
Delete Курсорды? о? жа?ында?ыда?ы символды кетіреді

Тапсырма С?зж?мба?

Карточкада?ы С?ра??а жауап беру.

Н?с?аулар?а жауап беру жауап беру.

Саба?ты ?орытындылау. Д.К. –ге жал?ан?ан ??рыл?ыларды? барлы?ы негізгі ??рыл?ысы болмайды.
Уйге тапсырма. Та?ырыпты о?у

О?ушыларды ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«практикалы? саба? "Дербес компьютер. Компьютерді? ??рылысы"»

Тақырыбы: Дербес компьютер. Компьютердің құрылысы

Мақсаты
а) Білімділік
Дербес компьютердің негізгі компонентері мен қосымша құрылғыларын таныстыру
б) дамытушылық
Оқушылардың қызығушылығын арттырып, құрылғылардың блокта орналасу сәйкестігін анықтау. Негізгі атқаратын қызметтеріне сипаттамалар беру. Енгізу-шығару құрылғыларының ерекшеліктерін түсіндіру
в) тәрбиелік
Алған білімін өмірде қолдана білуге, ұқыптылыққа, жұмыс жолдарын түсіндіре білуге тәрбиелеу.
Типі: Іскерлік-дағдыны қалыптастыру.
Түрі:Сайыс
Әдіс: Көрсетіп-түсіндіру. Сұраққа-жауап
Бағдарламалық-дидактикалық қамсыздандыру:
Жүйелік блок, Монитор, Маус, Пернетақта, Сканер, Принтер, Модем, Плакаттар, кестелер т.б.

Сабақтың жүрісі
1.Ұйымдастыру
а) Оқушылармен амандасу.
ә) Оқушыларды түгендеу (45 секунд)

2. Үй тапсырмасын тексеру.
а) Ерте замандағы есептеуіш құралдар.
ә) Есептеуіш техникаларының ХІХ ғасырда қарқынды дамуы.
в) ЭЕМ буындары
3. Жаңа сабақ

Электрондық оқулықты тыңдау .
Алдыңғы тақырыпта біз ЭЕМ-нің даму тарихын қысқаша қарастырып шықтық . Бүгінгі күні дербес компьютер көпшілік арасындағы кең тарады. Дербес компьютердің осылай аталу себебі- ол бір-ақ адам жұмыс істеуге арналған. Дербес компьютерлердің түрлері өте көп,бірақ олардың құрылысында ұқсастық та бар.
Кез келген ДК бірнеше құрылғыларын тұрады.Бұл құрылғылардың
кейбірі өте маңызды-бұлар монитор,жүйелік блок пен пернетақта,өйткені компьютер оларсыз жұмыс істемейді.Басқа құрылғылар да пайдалы міндеттер атқарады,бірақ компьютер оларсыз да жұмыс істей алады.
Компьютер алғашқыда күрделі есептеулер жүргізу мақсатында пайда болды. Кейінірек ол негізінен информациямен жұмыс істеу үшін қолданылды. Болашақта әмбебап қызмет атқаруға арналған техникаға айналмақ. Компьютер – жүйелік блок, монитор және пернетақтандан тұрады. Бұл оның негізгі бөліктері.
Компьютердің барлық құрылғылары оның артқы тақтасындағы арнайы ажыратып-қосқыштар арқылы байланыстырғыш баулармен өзара жалғастырылады.
Әрбір сыртқы құрылғы компьютердің процессорымен арнай блоктар-адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады. Мысалы,монитор процессор мен дисплей контроллері,ал принтер порттар контроллері арқылы т.с.с. жалғасады.
Контроллер н/е адаптердің міндеті-процессордан келіп түскен ақпараты құрылғылардың жұмысын басқаратын сәйкес сигналдарға айналдыру.
Жүйелік блокқа дербес компьютердің негізгі құрылғылары жинақталған,
олар деректерді өңдеуді, электр тоғының қосылуын, қосымша құрылғыларды қосуды қамтамасыз етеді.Жүйелік блоктың ішін көру үшін, оның артқы қақпағын ашу керек, оның конструкциясында жүйелік блоктың әртүрлі типтері үшін айырмашылықтар бар. Жүйелік блоктың алдыңғы тақтасында: компьютерді қосу/өшіру батырмасы, дискжетек, компакт- дискіден оқитын CD – ROM орналыстырылған. Кейбір жүйелік блоктың конструкцияларында компьютерді қайта жүктеу батырмасы болады.
Жүйелік блоктар келесі түрлерде: үстелге қоятын ( көлденең орналасқан ), «еденде» немесе «мұнара» түрінде ( тік орналасқан) шығарылады.
Мұнараға ұқсас жүйелік блок өз кезегінде бірнеше түрде болады, олар: мини- оны үстелдіңшетіне, миди- оны жеке үстел үстіне орналастырылады, мұнара- оны еденге қояды.
Жүйелік блоктың ішінде аналық (жүйелік) плата (тақша), просцессор, қоректендіру блогы, жедел жад, қатқыл дискжетек,
CD – ROM, бейнетақша, дыбыс тақшасы мен көптеген басқа құрылғылар бар.
Компьютердің артқы тақтасында кіру негізгі (монитордың, пернетақтаның, маустың порттарын) және қосымша құрылғыларды
(принтердің,модемнің,сканердің,микрафонның порттарын) қосатын порттардың ажыратып- қосқыштары бар.
Процессор – компьютердің ең басты бөлігі. Ол – компьтердің жұмысын басқарады және бағдарламаларды барлық командаларды (операцияларды) орындайды. Процессор басқа құрылғылармен көптеген сымдардан тұратын кабель арқылы жалғастырылады,оны кеңарна немесе немесе шина деп атайды.
Бұл құрылғы командаларды таниды, оларды орындайды және өз жұмысының нәтижелерін шығарып береді немесе оны машинаның жадына жазады, тіпті екеуін де қатар орындай алады. Компьютердің кез келген жұмысы болса да, процессордың қатысуымен орындалады.
Іс жүзінде компьютердің орындайтын жұмысының бәрін оның бас микросхемасы – микропроцессор атқарады. Қазіргі кезде ең көп тараған процессор ( Pentium) « пентиум » деп аталады, сондықтан мұндай процессор орнатылған компьютердіде « пентиум » деп атайды. Компьютерлердің негігі сипаттамасының бірі – оның жылдам әрекеттілігі, ол мегагерцпен өлшенетің жиілікке байланысты.
Жиілік жоғарлаған сайын, компьютерде жақсырақ болады. Процессор жадпен бірге жұмыс істейді. Жад микросхемасынан процессор өзіне қажетті ақпаратты алады және өз жұмысының нәтижесін қайтадан жадқа жібереді.
Дисплей- компьютердің экраннынан ақпаратты шығаратын құрылғы. Сырқы пішіні бойынша десплей кәдімгі түрлі түсті теледидардан аумайды, сондықтан оны жиі телезиалық техникадағыдай Монитор деп атайды.
Дисплей- компьютердің « тілі», ол оның көмегімен өзінің жұмысы туралы барлық қажет ақпаратты беріп отырады.
Дисплей электронды- сәулелік түтікшеден, коректендіру блогынан және сәулені басқарушы электрондық блоктан тұрады.
Дисплей символдық болса, экранда тек мәтіндік ақпарат, ал графикалық болса, экранда символдық ақпараттардан басқа әр түрлі графиктер мен суреттер шығаруға болады.
Монитор түрлі түсті немесе монохромды ( қара- ақ түсті) болуы мүмкін. Монитор экранынадағы кез-келген көрініс
( кескін) түрлі түсті нүктелерден ( егер монитор түрлі түсті болса) немесе сұр нүктелердің әртүрлі реңдерінен ( егер монитор монохромды болса) тұрады. Мұндай нүктелерді әдетте пиксельдер деп атайды. Түрлі түсті монитордың экранындағы әр пиксель қызыл, жасыл немесе көк түстердің бірімен бірі боялған тағы үш ұсағырақ нүктелерден тұрады.Тік және көлденең жолда орналасқан пиксельдер саны монитордың ажырату қабілетін көрсетеді. Дисплейдің экранына орналасқан пиксельдер саны көп болған сайын, оны ажырату қабілеті де жоғары, мониторда жақсы болады.
Алғашқы түрлі түсті мониторлар 1982 жылы жасалды, оны
CGA-320*200 пиксельді монитор деп атады. 1984 жылы
EGA-640*350 пиксельді монитор шықты.Қазіргі компьютерлер VGA-640*350 немесе SVGA ( 800*600-ден 1248-1024-ке дейін) мониторлары орналастырылады.
Қазіргі дейсплейлердің басты бөлігі электронды- сәулелі түтікше (ЭСТ) болып табылады. ЭСТ- іші люминаформен сырланған, тік төртбұрышты экраны бар, енсіз әйнек цилиндр. ЭСТ ішіндегі арнайы конструкция- электрондық зеңбірек электрондар ағынын таратып, экранда кескін шығу үшін, оны өте жоғары жылдамдыққа дейін үдетеді. Мұндай дисплейдің экранында пиксельдерді жарық шығаратын зат (люминоформ) жасайды, ол дисплейдің электрондық зеңбірегі (пушка) жіберетін сәуленің әсерінен жарқырап көрінеді. Бұл сәуле барлық пиксель торларының жолдарын рет- ретімен периодты түрде жүгіріп өтеді, осы жағдайда ол өзгереді: жарықтанатын нүктелерге түседі де, көрінбейтін нүктелерде үзіледі. Экрандағы нүктеге электрондық сәуленің әсері тоқтатылғанда, оның жылтырауы жылдам өшеді, сондықтан қарап шығу (сканирование) периодты түрде секундына 50-60 рет жоғары жиілікпен қайталанады. Мұндай жиілікте адамның көзі кескіннің жыпылықтағанын (жылт-жылт еткенін) байқамайды, оған кескін қимылдамай тұрған сияқты болып көрінеді.
Монохромды мониторда сәуле түскен нүктелер ақ түсті, ал сәуле түспеген нүктелер (пиксельдер) қара түсті болып көрінеді Түрлі түсті дисплейде электрондық зеңбірек үш сәуле жібереді, әрбір сәуле тек бір түсті ғана жарқыратады, бірақ бұл үш нүктелер
бір –біріне өте жақын орналасқандықтан, біз оны бір нүкте сияты көреміз.
Қызыл, жасыл және көк түстердің араласуынан экранда түстер палитрасы құралып шығады.
Пернетақта (клавиатура)
Пернетақта-компьютерге ақпарат енгізуге арналғанқұрылғы.Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды.Қазіргі компьютерлердің пернетақтасында 101 немесе 102 перне болады.
Пернелер бірнеше блокқа бөлінеді:
-Символдық пернелер,олар пернетақтаның ортасына орналасқан.Ол пернетақтаның
негізгі бөлігі болып табылады.
2-БӨЛІМ Компьютердің аппараттық құралдары
Бұл пернелердің көмегімен кез келген алфавитті-цифрлық ақпаратты енгізуге болады.
Пернетақтаның бұл бөлігі латын, қазақ, орыс, әріптері, цифрлар тыныс белгілері және басқа да символдары бар пернелерден тұрады;
- Функциялық пернелер,бұлар символдық пернелердің үстіндегі жолда орналасқан
Олар латынның F (F1,F2….,F12) әрпімен белгіленген.Функциялық пернелер компью-
тердің күрделі операцияларын тез орындау үшін қолданылады.Әр түрлі жағдайларда
(әр түрлі бағдарламалармен жұмыс істегенде) олар әр түрлі міндеттер атқарады.Мысалы,
Бейсик тілінде F1…F1 пернелерін басып, белгілі командаларды орындауға болады.
-Нұсқауы немесе меңзерді экранда басқару пернелері.Меңзер дегеніміз экранда (сызықша түрінде)жыпылықтап тұратын символ.Ол символдық пернені басқанда, символ пайда болатын орынды көрсетеді.Бұл пернелер символдық пернелердің төменгі оң жағында
орналасқан,олардың үстінде бағдаршалар (стрелкалар) салынған.Олар меңзерді экранда
жылжытуға арналған;
-Цифрлық пернелер немесе қосымша пернетақта,олар 10 пернеден тұрады.Пернетақтада оң жақта орналасқан.Бұлардың көмегімен цифрлық ақпараттарды компьютерге енгізуге,
сондай-ақ экранда меңзердің қозғалуын басқаруға болады.пернесі пернетақтаның оң жақ қосымша бөлігін жұмыс режімін ауыстырып қосады. Егер
пернесін бір рет басса,онда пернелерде көрсетілген цифрлар енгізіледі.Ал оны тағы бір рет басса, онда бұл пернелер меңзерді экранда жылжыту бағытын басқарады
(пернелердегі цифрлар орнында-бағдаршалар).Жоғарыда аталған бөліктерден басқа пернетақтада тағы бірнеше арнайы пернелер бар.Олардың негізгілерін қарастырайық(20-сурет).

1.Enter немесе енгізу пернесі.Бұл-ең басты перне,оны басу әдетте белгілі бір әрекеттің, операцияның аяқталғанын,компьютердің енді бұл әрекеттерді өңдеуі керек екенін көрсетеді.Команда символдық пернелердің көмегімен енгізілгенде, ол алдымен пернетақтаның жадында сақталады, да компьютерге сендер прнесін басқаннан
кейін жетеді.
2. Бос орын (пробел) пернесі.Бұл пернелердің ішіндегі ең ұзын перне,ол символдарды
бір-бірінен ажыратып жазу үшін қолданылады.(қатені түзету үшін)
3. немесе пернесі.Бұл перне алдыңғы символды өшіру үшін қолданылады
4.пернесі.Бұл кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге
пайдаланылады.Бас әріптерді енгізу үшін пернесін басып тұрып,одан соң символдық пернелерді басады да, қажетті әріптерді тереді.
5. пернесі.Егер бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі,тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі.
6. пернесі.Бұл перне меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді (символ дисплейден және машина жадынан өшіріледі)
Кейбір амалдарды орындау үшін, прнелердің комбинацияларын пайдалануға болады.
Ол үші екі:Ctrl және Alt арнайы пернелері бар.Мысалы,пернетақтаның регистрін ағылшын
алфавитінен орыс алфавитіне ауыстыру үшін,Alt+Shift пернелерін қатар басады,яғни алдымен Alt пернесін басып тұрып,содан кейін Shift пернесін басады да олардың екеуін
де босатады.

Қазіргі кездегі компьютерлер тағы бір ақпараттарды енгізу құрылғысы- «Маус» манипуляторымен жпбдықталған.
Бұдан былай оны тек маус (тышқан) деп қана атайтын боламыз. Оның аты тышқан деп бекер аталмаған Себебі ол – сұр түсті, тыщқанның құйрығына ұқсайтын компьютерге жалғанған ілгіш сымы бар қорап. Ол алқанға ыңғайлы және кілемше бетінде еркін жылжитын арнайы құрылғы. Маустың екі түрі болады: үш батырмалы. Қазіргі кезде екі батырмалы маус жиі пайдаланылады, себебі ортадағы батырма жұмыс кезінде көп пайдаланылмайды.

Маус қорабының ішінде ауыр резеңкемен қапталған металдан жасалған ауыр шар орналасқан (23- сурет). Ол қораптың сыртына аз ғана шығып, кілемше бетіне тиіп тұрады. Маусты арнайы кілемше бетінде ( үстел бетінде) жылжытқанда, шар айналады. Оның айналуы өзара перпендикуляр айналатын екі білікті айналдырады да, ол колмпьютерге « оңға- солға» және « жоғары- төмен» жылжыту сигналдарын береді. Алынған сигналдарды компьютер өңдейді, нәтежесінде маус нұсқағышының экрандағы орны өзгереді, яғни маус нұсқағышы экранда жылжиды.
Егер маус жылжитын бет өте тайғанақ болса,онда шар дөңгелемей сырғиды, сондықтан арнайы резенке кілемше пайданылады.
Сабақты бекіту.
2.2.3. Тапсырма. Құрылғылардың Жүйелік блокта орналасу сәйкестігін анықта.

Құрылғылар Орналасуы
Жүйелік блоктың алдыңғы тақтасында Жүйелік блоктың ішінде Жүйелік блоктың артқы тақтасында
Монитор порты
Қатқыл диск
Компьютердің қосу,өшіру батырмасы
Принтер порты
Микрофон мен колонкаларға арналған кірістер


Компьютерді қайта жүктеу батырмасы
Маус пен пернетақта порттары

2.2.11. тапсырма Арнайы пернелердің қызмет кестесін толтыр
Перне аты Перне қызметі
Enter Енгізу пернесі
Bacspace Курсордың сол жағындағыдағы символды кетіреді
Бос орын Символдарды бірінен-бірін ажырату үшін пайдаланады.
Shift Бұр кіші әріптерді баспа әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланады
Caps Lock Үлкен әріптер енгізіледі
Delete Курсордың оң жағындағыдағы символды кетіреді

Тапсырма Сөзжұмбақ

Карточкадағы Сұраққа жауап беру.

Нұсқауларға жауап беру жауап беру.

Сабақты қорытындылау. Д.К. –ге жалғанған құрылғылардың барлығы негізгі құрылғысы болмайды.
Уйге тапсырма. Тақырыпты оқу

Оқушыларды бағалау


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Информатика

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 5 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
практикалы? саба? "Дербес компьютер. Компьютерді? ??рылысы"

Автор: Каракулова Марина Сыражатдиновна

Дата: 28.01.2016

Номер свидетельства: 284705


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства