Информатика п?нін о?ытуда ойын технологияларын ?олдану
?азіргі кезде мемлекетімізді? алдында білімді де іскер, ?ылым?а ?абілетті заман талабына сай ?рпа? т?рбиелеу м?селесі т?р. Елімізді? білім беру ж?йесіні? жа?арып, толы?а т?суі заман талабынан туындап отыр. Жас ?рпа? – елімізді? тірегі, ерте?імізді? кепілі. Сонды?тан олар?а саналы т?рбие мен сапалы білім беру м??алімдерді? басты міндеті. Олар жан – жа?ты жетілген білімді ?рт?рлі ?дістемелерді ме?герген, шы?армашылы?пен ж?мыс жасай алатын шеберлік иесі болу?а тиіс. ?стаз к?сіби білімін ?немі жетілдіріп отыруы керек. ?азіргі та?да еліміз дарынды балалар т?рбиелеуде зор к??іл б?лініп отыр. Сонды?тан о?ыту мен дамытуды? жа?а мазм?нын ??ру?а, оны? ?дістемелік ж?йесін іздестіру м?селелеріне м?н берілуде. Балаларды? интеллектуалды ?абілеттерін аны?тау ж?не дамыту ?рдісі орталы?ты? ??рылымды? б?лімшелерінде ?рбіреуінде бірегей білім беру ортасын ??ру ар?ылы ж?зеге асады. О?ушыларды? интеллектуалды? ?абілеттерін аны?тап, оны одан ?рі дамытуда дамыта отырып о?ыту технологиясыны? ма?ызы зор. Информатика п?нінде интеллектуалды ойын элементтерін ?олдану барысында ?азіргі ?мір талабына сай компьютерлік сауаттылы?ты жылдам дамыта отырып, педагогикалы? – психологиялы? ?дістемелік бастап?ы дайынды?ты ?алыптастырмайынша балалар ?з білім де?гейін к?тере алмайды. ?о?амды а?параттандыру жа?дайында о?ушыны? жеке т?л?асын ?алыптастырып, а?паратты? ?о?амда ?мір с?руіне, сонымен ?атар оны? а?парат а?ымында д?рыс ба?дар жасап, тиімді шешім ?абылдауына ?ажет жа?а а?паратты? технологияларды та?дап алу ж?не оны ?олдану ?абілетін ?алыптастыруда информатика п?ніні? алатын орыны зор екені белгілі. ?азіргі саба? – б?л ?зіндік к?рсеткіштермен ерекшеленетін м??алім мен о?ушыны? біріккен ?ызметі. Осы?ан с?йене келе информатика п?нінде ?зіндік ерекшелігіне ?арай о?ушыларды? теориялы? білімі ж?не практикалы? ж?мыс істеу да?дыларын б?ліп алу?а болады. Теориялы? білімді тексеру ?шін ауызша с?рау, жазбаша ба?ылау, тестілеу сия?ты д?ст?рлі ба?ылау т?рлерін, ал практикалы? да?дыны ба?алау ?шін практикалы? ж?мысты ?олдану?а болады. Информатиканы о?ыту барысында о?ушыларды? білімін ба?ылау ?шін осы д?ст?рлі ?дістермен ?атар ба?ылауды? д?ст?рден тыс т?рлері, рефераттар, конкурсты? жобалар, ?рт?рлі танымды? ойындар ?олдану?а болады.
Информатика курсы бойынша о?ушыларды? білімін ба?ылау?а, жа?а білім беруге болатын пайдалан?ан ойындардан мысал келтірсем;
1. 7 – 8 сыныптар ?шін; «Не? ?айда? ?ашан?». Ойын ?ш кезе?нен т?рады. 1 – кезе?де ойын?а ?атысатын 6 баланы та?дап алу. М?нда с?ра?тар?а на?ты ?рі тез жауап беретін балаларды та?дау керек. 2 – кезе?де с?ра?тар логикалы? есептер. 3 – кезе? компьютерлік техника информатика?а байланысты с?ра?тар ?ою.
2. «Даналы? а?ашы». О?ушылар м?тінді жылдам ?рі м??ият о?ып шы?уы керек. О?ы?ан м?тінге байланысты о?ушылар с?ра?тар ??растырып м??алім алдында?ы ?орапша?а салуы керек. М?тінді ?айтадан м??ият о?ып шы?ып ?орапшада?ы с?ра?тар?а кезектенсе жауап береді. ?ал?ан о?ушылар ??растырыл?ан с?ра?ты ж?не жауапты ба?алайды. М??алім е? жа?сы жауап пен ?тымды ??растырыл?ан с?ра?ты аны?тайды.
Осындай ойын ар?ылы ?йымдастырыл?ан саба? балалар?а же?іл ?рі тартымды, ?рі т?сінікті болады. Ойын саба?тары о?ушыларды? ?здігінен ж?мыс істеуге, ойлау ?абілетін дамыту?а ?йретеді. Ойын кезінде балаларды? досты? сезімін оятып, бір - біріне ?ам?орлы?ы, ?жымды? бірлігі ны?аяды. Балаларды жа?сылы??а, ?айырымдылы??а, ізгілікке, ?дептілікке т?рбиелеуге болады. Ойын т?рлерін саба?та тиімді пайдалана білу м??алімні? ме?гертіп отыр?ан білімін ы?ыласпен ты?дап, білімді берік ме?геруіне к?мектеседі.
Ойын?а ?ойылатын ?дістемелік талаптар:
- Ойын?а кірісер алдында оны? ж?ргізілу т?ртібін о?ушылар?а ?бден т?сіндіру.
- Ойын?а сыныпта?ы о?ушыларды? т?гел ?атысуын ?амтамасыз ету.
- Ойын ?стінде шешім ?абылдай білуіне, ойлана білуіне жетелеу.
- Ойын т?рлерін ба?дарлама?а сай іріктеп алу.
- Ойынды баланы? жас ерекшелігіне ?арай т?рлендіріп пайдалану.
- ?арапайым ойыннан ?иын ойын?а к?шу.
- Міндетті т?рде ойынны? ?орытындысын жариялау ?ажет
Сыныптан тыс шаралар о?ушыларды? ойлау ?абілетін, танымды? ?ызметін ж?не п?нге деген ?ызы?ушылы?ын, ынталарын арттырады. Сонымен ?оса білім сапасыны? артуына да к?мегін тигізеді.
7 – 8 сыныптар арасында ?ткізілген «А?парат ?лемі» атты сыныптан тыс шарасы осындай шараны? бірі деп есептеймін.
Ж?ру барысы: ?йымдастыру.
О?ушыларды топ?а б?лу. ?ту барысы т?сіндіріледі.
Сайыс т?рінде ?теді
?анатты с?з: «Кімде – кім к?п а?парат?а ие болса, сол ?лемді билейді».
1 – тур. Шапша?, д?рыс жауап беру керек. ?р с?ра? 3 ?пай.
С?ра?тары: 1. Дыбыс тол?ындарын ?абылда?ыш ?алай аталады? (микрофон)
2. Телефон желісі ар?ылы бас?а компьютерлерге м?лімет алмасу?а ?ажетті ??рыл?ы? (модем)
3. М?тіндік ж?не графикалы? а?паратты компьютерге енгізу ??рыл?ысы.(сканер)
4. Курсорды? о? жа?ында?ы символдарды ?шіру пернесі (DELETTE)
5. Е? бірінші ЭВМ ?ай жылы, кімні? басшылы?ымен жасалды? (1947 - 48 ж. ж. С: А: Лебедов)
6. Бэббидж мамшинасына ал?аш?ы программа жаз?ан кім?(Ада Лавлейс)
7. Жолдар мен ба?андарды? ?иылысуы. (кесте)
8. Microsoft фирмасыны? авторы (Билл Гейтс)
9. « Компьютерді? атасы» деп кімді ата?ан? (Ч. Бэббидж)
10. Сырт?ы жады (винчестер, дискет, компакт диск)
11. Монитор, ж?йелік блок, перне та?та компьютерді?. ??рыл?ысы? (негізгі)
12. Пернета?тада неше перне болады? (102 - 104 перне)
2 – тур. «А?паратты табу».
Ж?мба?тарды? шешуін табу. 1?пай.
?детте ?нсіз т?рамын Бір н?рсеге жетік
Белгі берсе? ??амын. Миы к?шті тетік
Жазуы бар ?а?азды? Ол ар?ылы с?йлесіп
??ралы болып шы?амын.( принтер) Кетесі? шетелге де ?тіп (интернет)
Компьютерді? айнасы
Ба?дары?ды та?дашы
Сурет с?зін к?рсетіп
Тиер са?ан пайдасы (монитор)
Барлы? сурет, м?тінді
Компьютерге енгізген
Керек емес жерінде
Компьютерде ?шірген (сканер)
?анша тетік тізілген
Сауса?ы?ды сезінген
Барлы? сені? ойы?ды
Компьютерге енгізген. (пернета?та)
3 – тур. « А?парат ?зілдері».
Келді кезе? интернетпен ж?мыс?а
?лемдегі жа?алы?тар, табыста.
Интернетті? тілін егер білсе?із
?иын болмас озуы?ыз жарыста – деп информатика туралы ?р топ ?здеріні? ?й тапсырмаларын, я?ни ?зілдерін ?сынады. 5 ?пай.
4 – тур. «А?паратты с?йкестендіру».
Информатика п?нінен с?ра?тар беріліп со?ан с?йкестіктерін табу керек. 1?пай.
1. Адамдарды ?зіне ба?ындыр?ан ?лжуаз (Информатика кабинеті).
2. Бар ??рыл?ыны бас?аратын, кеудесін к?теріп ?ас?аятын ми. (Ж?йелік блок)
3. ?зінен зиянды с?уле шашатын, адам к?зін ??ртатын жалмауыз. (Монитор)
4. Сауса?тарды билететін, экран?а м?тінді сый ететін, жо? деп м?дде айта алмайтын, и? - ні ?олдап ?айталайтын (Пернета?та).
5. Пернеден жас?анатын, адам к?мегімен бас?арылатын, ?ор?а? компьютерді? кенже баласы. (Тыш?ан)
6. Тыш?анны? е? жа?ынтуысы. (Джостик)
7. Принтерден асып т?сетін мешей. (Сканер)
8. Пернета?таны? балалары. (Пенелер)
5 - тур. «А?паратты ??деу». А?паратты ма?ал – м?телдермен с?йкестендіріп ??дейді. Толы? жауап?а
2 ?пай, к?мек с?ра?ан?а 1 ?пай.
1. Жігітті компьютерге ?арап, ба?ала. (Жігітті досына ?арап, ба?ала).
2. Байт биттен ??ралады. (Те?ге тиыннан ??ралады).
3. Вирустан ?оры??ан, интернетке шы?пас. (Шегірткеден ?оры??ан, егі? екпес).
4. Компьютерді? ж?мысы иесіне м?лім. (Атты? сыры иесіне м?л?м).
5. Веб – дезайншыны? ?з еркі, сайтты ?алай жасасада. (?азаншыны? ?з еркі, ??ла?ын ?айдан шы?арса да).
6. Білмесе? «аны?тамадан» с?ра. (Білмесе? білгеннен с?ра).
7. Бір ядро процессор жа?сы, екі ядролы одан да жа?сы. (?зі?мен ?зі? бол?ан жа?сы, досы?мен бол?ан одан да жа?сы).
8. Антивирусы к?штіні – Вирус ала алмайды. (Досы жа?сыны – жау алмайды).
9. К?лсе? ескі компьютерге к?л. (К?лсе? к?ріге к?л).
10. Компьютерде екі колонка, дауысы жер жарады. (Айда?аны бес ешкі, ыс?ыры?ы жер жарады).
6 – тур. «А?паратты жеткізу»
О, махаббат сегіз ?ріп, бір арман
Барлы? адам сол арманнан жарал?ан – деп а?ын а?амыз М. Ма?атаевты? «Поэзиясы» - нан, компьютерге деген ?з сезімімізді білдіреміз.
1 – топ.
Компьютер
Менімен егіз бе еді?
Сен мені сезесі? бе, неге іздедім?
Информатика кабинетінен сені іздедім.
Мультимедиядан, физикадан сені іздедім.
Сені іздедім ?стаздардан,
Мектептегі кабинеттен, парталардан,
Д?кендерден, фабрикадан, зауыттардан
Сені іздедім жо?ал?ан замандардан.
Сені іздедім интернеттен, агенттерден,
Е - mаіl - дан іздедім, пошталардан,
Сені іздедім
Іздеймін шыдам бар ма?
Сені ма?ан егіз ?ып жарат?ан ба.
2 - топ
« Компьютерге ?ашы?пын»
Мен а?ыма? компьютерге ?ашы?пын,
?йден шы?сам мектептегі компьютерге асы?тым
К?ні – т?ні к?з алдымнан кетпес бейне,
Сезімімні? тол?ындарын тасыттым.
Мен ?ашы?пын, компьютерге ?ашы?пын,
Сезімімді білдіре алмай діріл ?а?ып,
Махаббатты? шы?дарынан асыппын.
?орытынды. «Білім марапат?а жету ?шін емес, парасат?а жету ?шін керек» деген керемет с?зді есімізге берік ?стап, сайысымызды ая?таймыз.
Же?імпаз топ?а, белсен ?атыс?ан о?ушылар?а «сертификаттар» беріліп, диплом табысталды.
Жо?арыда баяндал?ан жа?дайлардан т?йіндегенім:
1. Ойын барысында о?ушылар ?зара пікір алмасады, о?у материалдарын жылдам ж?не жа?сыра? игереді, ?иынды?тарды бірге шешеді. М?ндай жа?дайда, барлы? балалар ал?а жылжиды, білімдері тере? балаларды? тежелмеуін, білімі т?мен балаларды? ал?а ?мтылуына м?мкіндік береді. ?сіресе о?ушылар ?рбір жа?а та?ырыптан кейін «Сен – ма?ан, мен – са?ан» ойынын ойна?анды ?натады. Б?л ойында о?ушы ?зі дайындап келген с?ра?ын жолдасына ?ояды, егер жолдасы д?рыс жауап бере алмаса жауабын ?зі айтып, ?осымша ?пай алады.
2. ?зара ?атынасу, с?йлесу адам т?л?асын, а?ыл - ойын дамытуды? ма?ызды факторы екенін ?з т?жірибемнен к?ріп отырмын. Ал?аш?ы кезде нем??райлы, та?тадан к?шіріп ?ана отыр?ан кейбір о?ушылар ?азіргі жа?дайда саба??а ынталы ?атысатын болды. Д?ст?рлі ?йымдастырыл?ан о?у процесіне ?ара?анда ойын?а ?атыса отырып не??рлым аз шаршайды, ?з ?ызметінен жа?ымды эмоциялар алады.